Các nhà tâm lý học từ lâu đã quan tâm đến việc cha mẹ ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, việc tìm ra mối liên hệ nguyên nhân – kết quả thực tế giữa hành động cụ thể của cha mẹ và hành vi sau này của con cái là rất khó.
Các nhà nghiên cứu cho rằng có mối liên hệ giữa các phong cách nuôi dạy trẻ và tác động của nó với trẻ em. Và có một số ý kiến cho rằng những tác động này xuất phát từ hành vi của người lớn.
Dưới đây, Medplus sẽ cung cấp cho bạn những phong cách nuôi dạy trẻ điển hình và ảnh hưởng của nó với trẻ.
1. Những phong cách nuôi dạy trẻ điển hình
1.1. Nuôi dạy trẻ một cách độc đoán
Trong phong cách nuôi dạy trẻ này, con cái phải tuân theo những quy tắc nghiêm ngặt do cha mẹ thiết lập. Nếu trẻ không tuân theo các quy tắc như vậy sẽ bị phạt. Các bậc cha mẹ độc đoán không giải thích lý do đằng sau những quy tắc này. Nếu được yêu cầu giải thích, phụ huynh có thể chỉ trả lời: “Bởi vì tôi đã nói như vậy.”
Mặc dù những bậc cha mẹ này có yêu cầu cao, nhưng họ không đáp ứng nhiều cho con cái của họ. Họ mong đợi con cái của họ cư xử tốt và không mắc lỗi, nhưng họ đưa ra rất ít định hướng về những gì con họ nên làm hoặc nên tránh trong tương lai. Họ mong đợi những đứa trẻ vâng lời mà không cần thắc mắc.
Sai thì bị phạt, nghiêm khắc, và trẻ thường không thể tự hỏi chính xác mình đã làm gì sai.
1.2. Nuôi dạy con cái với uy quyền của phụ huynh
Giống như các bậc cha mẹ độc đoán, những người có phong cách nuôi dạy trẻ này thiết lập các quy tắc và hướng dẫn mà con cái của họ phải tuân theo. Tuy nhiên, phong cách dân chủ hơn nhiều so với kiểu độc đoán.
Các bậc cha mẹ có thẩm quyền luôn trả lời con cái của họ và sẵn sàng lắng nghe các câu hỏi. Họ cũng mong đợi rất nhiều ở con cái của họ. Song song với những mong đợi đó, họ cung cấp đầy đủ sự ấm áp, phản hồi và hỗ trợ cho trẻ. Khi chúng không đạt được kỳ vọng, những bậc cha mẹ này sẽ an ủi và tha thứ thay vì trừng phạt.
Những bậc cha mẹ có phong cách nuôi dạy trẻ này thường giám sát và truyền đạt các tiêu chuẩn rõ ràng cho hành vi của trẻ. Kỷ luật của họ là hỗ trợ, thay vì trừng phạt. Họ muốn con mình quyết đoán cũng như có trách nhiệm với xã hội và quản lý bản thân cũng như hợp tác.
1.3. Nuôi dạy con cái một cách nuông chiều
Cha mẹ dễ dãi, đôi khi được gọi là cha mẹ nuông chiều, rất ít đưa ra yêu cầu đối với con cái. Những bậc cha mẹ này hiếm khi lập kỷ luật cho trẻ vì họ có kỳ vọng tương đối thấp về sự trưởng thành và tự chủ của chúng.
Những bậc cha mẹ hay nuông chiều thường dễ dàng đáp ứng hơn là đòi hỏi. Họ là những người phi truyền thống và khoan dung, không yêu cầu trẻ có những hành vi trưởng thành, cho phép trẻ tự điều chỉnh hành vi và có xu hướng tránh các cuộc mâu thuẫn.
1.4. Không quan tâm đến trẻ
Phong cách nuôi dạy trẻ không quan tâm hoặc bỏ bê trẻ có đặc điểm là ít đòi hỏi, yêu cầu ở trẻ, khả năng đáp ứng thấp và rất ít giao tiếp với trẻ.
Trong khi những bậc cha mẹ này vẫn có thể đáp ứng các nhu cầu cơ bản của đứa trẻ, tuy nhiên họ thường tách rời khỏi cuộc sống của con mình. Họ có thể đảm bảo rằng con cái của họ được cho ăn và có chỗ ở, nhưng không cung cấp nhiều hoặc không hướng dẫn trẻ thậm chí hỗ trợ khi trẻ cần.
Trong những trường hợp nghiêm trọng, những bậc cha mẹ này thậm chí có thể từ chối hoặc bỏ mặc những nhu cầu thiết yếu của con cái họ.
2. Ảnh hưởng từ phong nuôi dạy trẻ
- Phong cách nuôi dạy con cái độc đoán thường dẫn đến những đứa trẻ ngoan ngoãn và tài giỏi, nhưng chúng thường không hài lòng với lối sống này, hơn nữa năng lực xã hội và nhu cầu của chúng cũng không cao.
- Phong cách nuôi dạy con cái uy quyền có xu hướng tạo ra những đứa trẻ hạnh phúc, có năng lực và thành công.
- Việc nuôi dạy con cái một cách nuông chiều thường dẫn đến trẻ ít cảm nhận được hạnh phúc và khả năng tự điều chỉnh hành vi kém. Những đứa trẻ này thường có ít quyền hạn và có xu hướng học kém ở trường.
- Không quan tâm là phong cách nuôi dạy trẻ xếp hạng thấp nhất trên tất cả các lĩnh vực cuộc sống. Những đứa trẻ này có xu hướng thiếu tự chủ, nhu cầu cuộc sống thấp và kém năng lực hơn các bạn cùng lứa tuổi.
3. Hạn chế của phong cách nuôi dạy trẻ
Liên kết giữa phong cách nuôi dạy trẻ và hành vi của cha mẹ dựa trên nghiên cứu tương quan, giúp ích cho việc tìm kiếm mối quan hệ của chúng nhưng không thể thiết lập mối quan hệ nguyên nhân và kết quả xác định. Mặc dù có bằng chứng cho thấy cách nuôi dạy trẻ cụ thể có liên quan đến hành vi nhất định, nhưng các yếu tố khác như tính cách của trẻ cũng có thể đóng vai trò quan trọng.
Cũng có một số bằng chứng cho thấy hành vi của một đứa trẻ có thể ảnh hưởng đến phong cách nuôi dạy con cái. Trẻ em có thể có những hành vi sai trái không phải vì cha mẹ chúng quá nuông chiều, mà vì cha mẹ của những đứa trẻ hay cáu gắt hoặc hung hăng đã từ bỏ việc cố gắng kiểm soát con cái của họ.
Trong nhiều trường hợp, kết quả của trẻ không như kỳ vọng; những đứa trẻ có cha mẹ có phong cách nuôi dạy độc đoán có xu hướng có hành vi phạm pháp, trong khi những đứa trẻ có cha mẹ có phong cách nuông chiều thường tự tin và thành công trong học tập.
Yếu tố văn hóa cũng đóng một vai trò quan trọng trong phong cách nuôi dạy trẻ. Nhưng dù là văn hóa nào, hay điều kiện ra sao, thì sự quan tâm của cha mẹ dành cho trẻ là không thể thiếu. Vì nó không chỉ ảnh hưởng đến cách nuôi dạy trẻ, mà còn là yếu tố góp phần tạo nên tính cách của trẻ trong tương lai.
Nguồn tham khảo: Why Parenting Styles Matter When Raising Children
Các bài viết có liên quan: