Rối loạn nhân cách là gì?
Rối loạn nhân cách là một loại bệnh tâm thần mà gặp vấn đề nhận thức và liên quan đến tình huống đến mọi người, bao gồm cả bản thân mình. Tính cách liên quan đến một tập hợp đặc trưng các đặc điểm, phong cách hành vi và các khuôn mẫu tạo nên tính cách hoặc cá tính của chúng ta. Bệnh có thể ảnh hưởng đến cách chúng ta nhận thức thế giới, thái độ, suy nghĩ và cảm xúc.
Rối loạn nhân cách có thể được phân thành các nhóm nhỏ có các hành vi tương tự:
Nhóm A: rối loạn nhân cách phân liệt, hoang tưởng và thể phân lập.
Nhóm B: rối loạn nhân cách chống xã hội, ranh giới và ái kỷ.
Nhóm C: rối loạn nhân cách tránh né, phụ thuộc và ám ảnh cưỡng chế.
Nguyên nhân gây rối loạn nhân cách
Một số nhà nghiên cứu gợi ý về sự mất cân bằng các chất hóa học trong não và các tác động của môi trường chỉ là nhân tố kích hoạt những thay đổi trong tính cách. Căn bệnh cũng kết hợp với các yếu tố di truyền và gia đình. Các trải nghiệm đau khổ hay sợ hãi trong suốt thời thơ ấu có thể làm tăng nguy cơ mắc rối loạn nhân cách. Các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào loại cụ thể của rối loạn nhân cách.
Dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn nhân cách
Các triệu chứng phổ biến của rối loạn nhân cách là:
- Bị choáng ngợp bởi những cảm xúc tiêu cực như đau khổ, lo âu, vô dụng hay giận dữ
- Tránh né những người khác, cảm thấy trống rỗng và bị ngắt cảm xúc kết nối
- Khó quản lý các cảm xúc tiêu cực mà không gây hại cho bản thân (ví dụ lạm dụng ma túy và rượu hoặc dùng thuốc quá liều), trong trường hợp hiếm hoi có thể đe dọa người khác
- Hành vi kỳ cục
- Khó duy trì mối quan hệ ổn định và gần gũi, đặc biệt là với các đối tác, trẻ em và những người chăm sóc chuyên nghiệp
- Đôi khi, có những đợt bị mất liên lạc với thực tế.
Tùy thuộc vào rối loạn bạn có và nhóm bạn thuộc về, các triệu chứng có thể khác nhau:
Nhóm A
Những người này thường mắc chứng hoang tưởng rất không tin tưởng vào người khác và nghi ngờ về động cơ của họ. Họ có xu hướng tin cực đoan rằng ai đó luôn tìm cách hãm hại mình. Những người mắc chứng rối loạn này thể hiện sự ít quan tâm đến việc hình thành các mối quan hệ với người khác. Hoặc họ ít tham gia vào các tương tác xã hội. Họ thường ít tương tác xã hội bình thường, vì vậy họ có vẻ lãnh cảm về mặt cảm xúc.
Nhóm B
Những người rối loạn nhân cách nhóm B nỗ lực tạo quan hệ với những người khác. Họ biểu hiện các mô hình hành vi được coi là kịch tính, thất thường, đe dọa hoặc đáng lo ngại. Những người mắc chứng chống đối xã hội có xu hướng thao túng hoặc hành động gây hại đến người khác mà không cảm thấy hối hận về hành động của họ. Họ có thể nói dối, ăn cắp hoặc lạm dụng rượu hoặc chất kích thích.
Nhóm C
Những người bị rối loạn nhân cách nhóm C sợ các mối quan hệ cá nhân và biểu hiện các dạng của hành vi lo lắng và sợ hãi xung quanh người khác. Một số người có thể không muốn tiếp xúc và miễn cưỡng trong các hoạt động xã hội. Những người mắc loại rối loạn này thường trải qua cảm giác không thỏa đáng, kém cỏi hoặc không được thu hút. Họ thường chịu sự chỉ trích từ người khác và tránh tham gia vào các hoạt động mới hoặc kết bạn.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc rối loạn nhân cách
Có rất nhiều yếu tố nguy cơ gây rối loạn nhân cách như:
- Có một sự kiện đau thương;
- Có thời thơ ấu khó khăn, như bị lạm dụng hoặc không được quan tâm;
- Bị chấn thương não;
- Yếu tố di truyền.
Những kỹ thuật y tế dùng để chẩn đoán rối loạn nhân cách
Đặc điểm bệnh lí ở người bệnh không phải chỉ thể hiện ở ở lời nói mà cả ở hành vi, tác phong của người bệnh trong điều kiện sống hàng ngày. Nguyên tắc chung chỉ đạo chẩn đoán rối loạn nhân cách như sau:
- Hành vi và thái độ thiếu hài hòa rõ rệt, thường đụng chạm đến nhiều lĩnh vực hoạt động tâm thần khác nhau như: cảm xúc, tri giác, tư duy, hành vi và tác phong.
- Những đặc điểm của rối loạn nhân cách ổn định, kéo dài, dai dẳng.
- Những hành vi cứng nhắc, bất thường đã ăn sâu vào tiềm thức không thích ứng được với hoàn cảnh sống hiện tại của cá nhân và xã hội.
- Những đặc điểm bệnh lí xuất hiện trong thời kì thơ ấu hoặc ở tuổi thanh thiếu niên và tiếp tục đến tuổi trưởng thành cũng được ghi nhận và không thể bỏ qua khi khám.
- Những rối loạn tâm lí nhân cách đã dẫn đến sự đau khổ sâu sắc về mặt cá nhân, nhưng xuất hiện muộn hơn trong quá trình tiến triển của bệnh.
Những phương pháp dùng để điều trị
Việc điều trị tốt nhất cho phụ thuộc vào rối loạn nhân cách riêng, mức độ nghiêm trọng của tình hình. Thông thường, cách tiếp cận thích hợp để đảm bảo tất cả các nhu cầu tâm thần, y tế và xã hội được đáp ứng. Bởi vì bệnh có xu hướng mạn tính và đôi khi có thể kéo dài nhiều tới cuộc sống trưởng thành, có thể cần điều trị lâu dài.
Điều trị phụ thuộc vào các rối loạn của bạn, nhưng nói chung, có một vài phương pháp điều trị chung như sau:.
- Liệu pháp tâm lí;
- Điều trị bằng thuốc;
- Nhập viện và chương trình điều trị.
Chế độ sinh hoạt phù hợp
Lối sống và các biện pháp khắc phục tại nhà sau có thể giúp bạn đối phó với rối loạn nhân cách:
Tham gia vào kế hoạch điều trị
Đừng bỏ qua các buổi trị liệu, thậm chí nếu không cảm thấy cải thiện.
Uống thuốc theo chỉ dẫn
Ngay cả khi đang cảm thấy tốt, chống lại bất kỳ cám dỗ để bỏ thuốc. Nếu dừng lại, triệu chứng có thể trở lại. Cũng có thể rút trải nghiệm các triệu chứng giống như cũ từ một loại thuốc ngăn chặn quá đột ngột.
Tìm hiểu về tình trạng
Giáo dục về tình trạng có thể trao quyền và khuyến khích để tham gia vào kế hoạch điều trị.
Chú ý đến dấu hiệu cảnh báo
Làm việc với bác sĩ hoặc bác sĩ chuyên khoa để tìm hiểu những gì có thể gây ra các triệu chứng. Thực hiện một kế hoạch để biết phải làm gì nếu triệu chứng trở lại. Liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia trị liệu nếu nhận thấy bất kỳ thay đổi trong các triệu chứng hoặc cảm thấy thế nào. Hãy xem xét liên quan đến thành viên gia đình hoặc bạn bè cho dấu hiệu cảnh báo.
Hoạt động
Hoạt động thể chất và tập thể dục có thể giúp quản lý nhiều triệu chứng như stress, trầm cảm và lo âu. Hoạt động cũng có thể chống lại các tác động của một số thuốc tâm thần có thể gây tăng cân. Xem xét việc đi bộ, chạy bộ, bơi, làm vườn hoặc một hình thức hoạt động thể chất thưởng thức.
Tránh thuốc và rượu
Rượu và ma túy bất hợp pháp có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng hoặc tương tác với thuốc.
Hãy thường xuyên chăm sóc y tế
Đừng bỏ qua kiểm tra hoặc bỏ qua đến gặp bác sĩ gia đình, đặc biệt là nếu không thấy khỏe. Có thể có một vấn đề sức khỏe mới cần phải được giải quyết, hoặc có thể gặp tác dụng phụ của thuốc.
Lưu ý bài viết trên chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chuẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Bên cạnh đó, các bạn có thể truy cập finizz.com để được tư vấn, tìm và đặt lịch hẹn một cách nhanh và đơn giản nhất. Cũng như đọc thêm các bài viết khác tại songkhoe.medplus.vn nhé.
Các bài viết có thể bạn quan tâm:
- Rối loạn nhân cách ái kỷ là gì? Ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống người bệnh?
- Rối loạn ăn uống là gì? Nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả
- Trầm cảm tuổi dậy thì là gì? 4 cách điều trị cha mẹ nên biết
Nguồn: Tổng hợp