Thế nào là chứng sợ khoảng rộng?
Chứng sợ khoảng rộng (hay rối loạn ám ảnh sợ khoảng trống) là một rối loạn lo âu. Đặc trưng bởi sự hoảng sợ hoặc lo âu mãnh liệt khi ở một địa điểm hoặc tình huống khó tìm ra lối thoát. Khiến người bệnh né tránh những nơi gây ra nỗi sợ này. Như ra khỏi nhà một mình, đi du lịch bằng ô tô, xe buýt, máy bay hoặc ở những nơi đông người khác.
Chứng bệnh này được mô tả một cách đúng nhất là chứng sợ hãi chính cảm giác sợ hãi, hoặc sợ bị lên cơn hoảng sợ ở nơi công cộng.
Người bệnh sợ hãi những tình tình huống này vì họ nghĩ rằng rất khó thoát ra khỏi những nơi đó. Đặc biệt khi có sự cố khẩn cấp xảy ra, hoặc nghĩ rằng mình sẽ bị hạn chế giúp đỡ nếu có bị các triệu chứng hoảng loạn hoặc bối rối ngượng ngùng. Sự bất an và căng thẳng dâng cao có thể buộc họ phải có ai đó cùng đồng hành trong những lúc như vậy.
Trường hợp nghiêm trọng nhất, người bệnh hoàn toàn không thể ra khỏi nhà.
Ảnh hưởng của chứng sợ khoảng rộng
Thông thường, người bị chứng sợ khoảng rộng thường “giới hạn” bản thân trong “vùng an toàn”. Bó hẹp ở nhà hoặc khu dân cư lân cận. Bất kỳ sự chuyển dịch nào ra khỏi lằn ranh của vùng an toàn này đều gây lo âu leo thang.
Người bị chứng sợ không gian rộng có thể gặp khiếm khuyết nghiêm trọng vì bệnh lý này. Một số không thể đi làm, và họ có thể dựa dẫm nhiều vào các thành viên khác trong gia đình.
Những người bị rối loạn này có thể không ra khỏi nhà được trong nhiều năm trời, kết quả là nhiều mối quan hệ tương tác xã hội bị hủy hoại. Theo ước tính, hơn một phần ba người bị chứng sợ không gian rộng không ra khỏi nhà và không thể đi làm.
Nguyên nhân gây ra chứng sợ khoảng rộng?
Hiện nay vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây ra chứng ám ảnh sợ khoảng trống. Nhưng các nhà khoa học cũng phát hiện ra bệnh ám ảnh sợ khoảng trống thường có liên quan đến yếu tố di truyền trong gia đình và thường khởi phát sau một sự kiện gây chấn động. Bệnh có thể xuất hiện đột ngột hoặc tăng dần. Chứng sợ khoảng trống cũng có thể liên quan đến các yếu tố sau:
- Yếu tố môi trường: một vụ đột nhập hoặc tấn công mà người bệnh gặp phải
- Rối loạn lo âu diễn ra trong các gia đình liên quan tới yếu tố di truyền
- Người có tiền sử gặp phải các cơn hoảng loạn và lo âu kéo dài trong quá khứ
- Các rối loạn lo âu hoặc các ám ảnh khác
- Có rối loạn hoảng loạn hoặc các chứng sợ hãi khác.
Chú ý: Một người khi có nhiều hơn 3 yếu tố nguy cơ sẽ có nguy cơ cao bị mắc bệnh ám ảnh sợ khoảng trống.
Đối tượng có nguy cơ bị chứng sợ khoảng rộng
Ước tính có đến 5% dân số Mỹ mắc chứng sợ khoảng rộng (agoraphobia). Một dạng rối loạn lo âu mà theo tiếng Hy Lạp có nghĩa là “sợ không gian họp chợ”. Có khoảng 1.7% thanh thiếu niên và người trưởng thành bị chẩn đoán mắc chứng sợ không gian rộng. Phụ nữ có khả năng mắc cao gấp 2 lần nam giới.
Lần khởi phát bệnh đầu tiên thường xuất hiện vào cuối giai đoạn thanh thiếu niên hoặc đầu giai đoạn trưởng thành. Mặc dù căn bệnh này cũng có thể xuất hiện từ thời thơ ấu.
Những kiểu suy nghĩ thường gây sợ hãi và lo âu có xu hướng thay đổi theo độ tuổi:
- Trẻ thường sợ bị lạc
- Người lớn sợ gặp các triệu chứng hoảng sợ
- Người cao tuổi hay sợ bị ngã.
Chứng sợ không gian rộng thường đi kèm với các rối loạn lo âu khác. (như rối loạn hoảng sợ hoặc một chứng sợ hãi cụ thể nào khác) và các rối loạn trầm cảm.
Dấu hiệu của người mắc chứng sợ khoảng rộng
Những tình huống này gây lo âu vì bạn sợ sẽ không thể trốn thoát. Hoặc không tìm được sự trợ giúp nếu hoảng sợ. Có các triệu chứng bất lực hay lúng túng khác.
Các triệu chứng khác bao gồm:
- Luôn luôn sợ hãi hoặc lo lắng khi tiếp xúc với một tình huống
- Sự sợ hãi hoặc lo lắng của bạn không phù hợp với nguy cơ thực sự của tình huống
- Bạn luôn tránh đi đến nơi có khoảng rộng. Cần một người bạn đồng hành để đi cùng hoặc bạn chịu đựng tình huống đó nhưng cực kỳ đau khổ
- Bạn bị căng thẳng nghiêm trọng do những vấn đề trong xã hội, công việc hoặc các lĩnh vực khác trong cuộc sống.
- Sự ám ảnh và tránh né của bạn thường kéo dài 6 tháng hoặc lâu hơn
Ngoài ra, các triệu chứng điển hình của chứng sợ khoảng rộng bao gồm sợ hãi: Ở nhà một mình, đám đông hoặc chờ xếp hàng. Sợ các không gian kín, các không gian mở. Sợ sử dụng phương tiện giao thông công cộng.
Bác sĩ làm gì để chẩn đoán được bệnh?
Chứng sợ khoảng rộng được chẩn đoán dựa trên:
- Dấu hiệu và triệu chứng
- Phỏng vấn chuyên sâu bởi bác sĩ hoặc chuyên gia về sức khỏe tâm thần
- Khám thực thể để loại trừ các tình trạng khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự
Cách điều trị chứng sợ khoảng rộng
Người mắc chứng sợ khoảng rộng đáp ứng khá tốt với các trị liệu tâm lý, thuốc hoặc phối hợp cả hai. Tuy nhiên cần xác định việc điều trị các rối loạn tâm lý dạng này sẽ mất nhiều thời gian. Và cần sự kiên trì của cả người bệnh và thầy thuốc.
Liệu pháp tâm lý
Liệu pháp tâm lý hành vi CBT sẽ nhằm vào việc thay đổi những suy nghĩ bệnh lý. Giúp bệnh nhân xác định được mức độ an toàn thực tế của môi trường mở, đông đức. Từ đó tập điều chỉnh cảm xúc hành vi trong những tình huống này thông qua các hình thức như liệu pháp tiếp xúc và nhóm hỗ trợ đồng đẳng.
Thông thường trong một đợt điều trị ngắn ngày, liệu pháp nhận thức hành vi tập trung vào việc hướng dẫn người bệnh các kỹ năng để giải quyết lo âu tốt hơn. Đối diện với các nỗi lo lắng. Giúp họ dần dần quay trở lại các hoạt động mà họ đã từng tránh né do lo âu. Thông qua quá trình này, các triệu chứng của người bệnh sẽ được cải thiện khi có được thành công ban đầu.
Dùng thuốc
Các thuốc sử dụng để điều trị chứng sợ khoảng rộng gồm:
- Thuốc chống trầm cảm: các thuốc ức chế chọn lọc tái hấp thu serotonin (SSRIs) như fluoxetine, sertraline. Được sử dụng để điều trị rối loạn hoảng sợ với chứng sợ khoảng rộng. Đặc biệt là triệu chứng lo âu.
- Các thuốc an thần như benzodiazepine trong một số trường hợp có thể sử dụng để làm giảm lo lắng cấp tính trong thời gian ngắn. Tuy nhiên vì có khả năng gây nghiện nên các thuốc này cần được giám sát chặt chẽ bởi bác sĩ điều trị
Các biện pháp phòng bệnh sợ khoảng rộng
Các lối sống và biện pháp tại nhà sau đây có thể giúp bạn đối phó với chứng sợ khoảng rộng:
- Tuân thủ kế hoạch điều trị được đề nghị
- Học cách thư giãn và duy trì bình tĩnh
- Cố gắng đối mặt với tình huống lo sợ, vì điều này có thể làm cho ta không còn sợ hãi
- Tránh uống rượu và các chất gây nghiện
- Giữ sức khỏe bằng các hoạt động thể chất, chế độ ăn uống cân bằng và ngủ đủ giấc
Bài viết đã cung cấp cho bạn thông tin cơ bản về chứng sợ khoảng rộng. Hy vọng giúp bạn có thể bổ sung kiến thức nhằm phát hiện được bệnh sớm hoặc phòng tránh các nguy cơ tiềm ẩn. Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Không thể bằng lời khuyên của bác sĩ chuyên khoa. Nếu bạn đang có các dấu hiệu trên hãy đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để thăm khám và điều trị kịp thời bạn nhé.
Các bài viết liên quan:
- Cách để Biết mình có mắc chứng sợ khoảng trống hay không
- Tìm hiểu Top 5 địa chỉ khám nội thần kinh hàng đầu TPHCM
Nguồn tham khảo: Tổng hợp