Tắc tuyến lệ là gì?
Tắc tuyến lệ hay còn gọi là tắc tuyến lệ đạo, là bệnh lý thường xảy ra khi hệ thống dẫn lưu nước mắt bị tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn. Gây ra triệu chứng chảy nước mắt sống, kích thích hoặc làm cho mắt bị nhiễm trùng mạn tính.
Nước mắt đóng vai trò quan trọng đối với thị giác. Giúp duy trì sức khỏe của mắt bằng việc giữ ẩm và cung cấp oxy cho nhãn cầu. Ngoài ra, khi khóc, nước mắt cũng bảo vệ mắt vì có chứa kháng sinh tự nhiên, từ đó rửa trôi các chất kích ứng hoặc có hại.
Viện Hàn lâm Nhãn khoa Hoa Kỳ báo cáo rằng có đến 20% trẻ sơ sinh chào đời bị tắc tuyến lệ. Nước mắt chảy ra từ tuyến lệ, vị trí nằm trên mắt và cách mũi khá xa. Khi bị tắc nghẽn, bé có thể khóc mà không chảy nước mắt.
Nước mắt không thể dẫn lưu bình thường dẫn đến chảy nước mắt sống. Dễ bị kích ứng hoặc nhiễm trùng mắt mãn tính. Bệnh tắc tuyến lệ có thể điều trị khỏi. Bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị tùy theo nguyên nhân gây tắc nghẽn và độ tuổi của người bị bệnh.
Nguyên nhân gây tắc tuyến lệ
Bệnh lý tắc tuyến lệ xảy ra do nhiều nguyên nhân:
- Tắc nghẽn tuyến lệ bẩm sinh. Thường xảy ra ở trẻ sơ sinh do các hệ thống thoát nước mắt của trẻ có thể không phát triển đầy đủ hoặc có một ống bất thường.
- Những người lớn tuổi thường dễ bị tắc tuyến lệ do các lỗ nhỏ dẫn lưu nước mắt có thể bị thu hẹp lại.
- Tình trạng nhiễm trùng mãn tính, viêm mắt, có thể làm cho hệ thống dẫn lưu nước mắt hoặc mũi bị tắc. Viêm xoang mạn tính là trường hợp điển hình. Nó có thể kích thích các mô trong cơ thể hình thành sẹo và làm tắc nghẽn hệ thống ống dẫn nước mắt.
- Sự phát triển bất thường của hộp sọ và khuôn mặt hay còn gọi là craniofacial bất thường. Hội chứng Down là một craniofacial bất thường, làm tăng khả năng tắc nghẽn của ống dẫn nước mắt.
- Bệnh nhân bị các chấn thương gần mũi hoặc tại mũi như bị gãy mũi và mô sẹo có thể làm tắc ống dẫn nước mắt.
- Có nhiều khối u gây ra tình trạng tắc nghẽn tuyến lệ trong đó có U nang hoặc sỏi.
- Polyp mũi: là mẩu thịt thừa hình thành từ niêm mạc mũi ở những người bị viêm mũi dị ứng trong xoang mũi. Chèn ép hệ thống dẫn lưu nước mắt gây tắc tuyến lệ.
- Tác dụng phụ của một số thuốc hóa trị và phương pháp xạ trị ung thư.
Đối tượng có nguy cơ bị tắc tuyến lệ
Thường gặp nhất là trẻ sơ sinh. Do hệ thống thoát nước mắt của trẻ có thể không phát triển đầy đủ hoặc có một ống bất thường.
Bệnh nhân đã từng tiến hành phẫu thuật trước đó như: phẫu thuật mí mắt, mũi,giải phẫu xương tại mũi,…
Phụ nữ tuổi lớn, những bệnh nhân bị viêm mắt mãn tính. Người bị bệnh glaucoma đang sử dụng thuốc chống tăng nhãn áp.
Bệnh nhân bị ung thư đang sử dụng thuốc điều trị ung thư và xạ trị ung thư.
Triệu chứng và dấu hiệu của tắc tuyến lệ
Theo các bác sĩ nhãn khoa, tắc tuyến lệ là rối loạn phổ biến nhất về hệ thống tuyến lệ ở trẻ sơ sinh. Khi mắc phải tình trạng này, bé thường có các dấu hiệu sau:
- Gào khóc nhưng không có nước mắt
- Dịch tiết ra nhiều hơn khi đè nhẹ lên các góc trong của mí mắt dưới
- Biểu hiện khó chịu hơn trong những ngày lạnh, có gió hoặc khi bị cảm
- Tuyến lệ có ghèn, ảnh hưởng đến hai mắt trong khoảng 30% thời gian trong ngày
- Dịch tiết ra từ mắt, mắt bé có thể chảy nước hoặc tiết ra chất nhầy và mủ, tùy thuộc vào vị trí tắc nghẽn.
Những dấu hiệu này có thể bắt đầu xuất hiện khi bé 3 tuần tuổi.
Cách điều trị bệnh tắc tuyến lệ
Tùy thuộc vào nguyên nhân, đối tượng mà các bác sĩ sẽ tư vấn và đưa ra các biện pháp điều trị bệnh lý tắc tuyến lệ khác nhau.
Đối với trẻ sơ sinh bị mắc bệnh lý tắc tuyến lệ bẩm sinh
Không cần điều trị có thể tự khỏi sau khi trẻ được 1 tuổi. Nếu hệ thống ống dẫn lưu nước mắt vẫn bị tắc khi trẻ được 1 tuổi, cho trẻ sử dụng một kỹ thuật massage đặc biệt để giúp mở các màng. Nên massage 2 – 4 lần một ngày nhằm giúp được thông thoáng hơn.
Đối với bệnh nhân bị tắc tuyến lệ do chấn thương ở vùng mặt
Các bác sĩ sẽ đợi khoảng vài tháng để xem tình trạng bệnh có được cải thiện không sau khi vết thương. Thường xuyên thăm khám và vệ sinh mắt mỗi ngày.
- Đặt luồn ống thông. Phương pháp này sử dụng các ống nhỏ silicone hoặc polyurethane để mở các tắc nghẽn thu hẹp trong phạm vi hệ thống ống nước mắt.
- Giãn thông qua ống thông bóng. Phương pháp này sử dụng để mở các đoạn thu hẹp hoặc bị chặn bởi sẹo, viêm và các nguyên nhân khác. Đối tượng được chỉ định sử dụng phương pháp này là các trẻ sơ sinh, trẻ mới tập đi hay người trưởng thành mắc bệnh tắc tuyến lệ một phần.
- Phẫu thuật mở túi lệ xuống đến tận mũi. Chỉ định cho người lớn và trẻ lớn bị chống chỉ định ống thông. Trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi khi đã sử dụng các phương pháp khác mà không có hiệu quả. Phẫu thuật nhằm giúp mở lối loát nước mắt vào mũi.
- Nội soi: phương pháp này có nhiều ưu điểm như không có vết mổ, vết sẹo. Quá trình hồi phục thường là nhanh hơn và dễ dàng hơn. Tuy nhiên tỷ lệ thành công không cao như với các thuật mổ mở.
Sau khi phẫu thuật thành công mở ống dẫn nước mắt, cần dùng một loại thuốc xịt mũi để phòng quá trình viêm nhiễm sau phẫu thuật. Xịt 2 – 3 lần một ngày trong 2 – 3 tuần sau thủ thuật.
Các biện pháp phòng bệnh có hay không?
Đối với tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh do bẩm sinh, không có cách nào để phòng ngừa. Tuy nhiên bệnh lý này sẽ tự khỏi khi trẻ được 1 tuổi. Trường hợp trẻ bị tắc tuyến lệ nặng cần chỉ định thông tuyến lệ cho trẻ.
Để phòng ngừa bệnh lý tắc tuyến lệ ở bệnh nhân có mắt bị nhiễm trùng hoặc viêm, cần điều trị kịp thời. Tốt nhất nên phòng bệnh nhiễm trùng, đặc biệt trẻ em bằng cách:
- Tránh tiếp xúc với bệnh nhân đang bị viêm kết mạc.
- Thường xuyên rửa tay sạch và kỹ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Khi có cảm giác ngứa mắt hay xốn mắt, không nên dụi hay chà mắt.
- Không nên dùng chung mỹ phẩm hay các dụng cụ trang điểm với người khác. Đặc biệt là các loại bút kẻ mắt và thuốc bôi mi.
- Đối tượng thường đeo kính áp tròng cần giữ ống kính sạch sẽ theo các chỉ dẫn được cung cấp bởi các nhà sản xuất và chuyên gia chăm sóc mắt.
- Tránh xa khói thuốc lá vì khói thuốc là một trong những nguyên nhân gây kích ứng đường mũi. Đây là tác nhân làm cho bệnh tắc tuyến lệ ở trẻ em thêm trầm trọng và tình trạng nhiễm khuẩn ngày một nặng hơn.
Khi nào cần gặp bác sĩ
Tắc tuyến lệ là tình trạng thường gặp ở trẻ sơ sinh, bệnh thường sẽ dần khỏi theo thời gian nếu được điều trị tốt và kịp thời. Bệnh không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng cũng gây ảnh hưởng không ít đến bệnh nhân.
Bài viết đã cung cấp cho bạn thông tin cơ bản về bệnh tắc tuyến lệ. Hy vọng giúp bạn có thể bổ sung kiến thức nhằm phát hiện được bệnh sớm hoặc phòng tránh các nguy cơ tiềm ẩn. Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Không thể bằng lời khuyên của bác sĩ chuyên khoa. Nếu bạn đang có các dấu hiệu trên hãy đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để thăm khám và điều trị kịp thời bạn nhé.
Các bài viết liên quan:
Nguồn tham khảo: Tổng hợp