Nhắc đến bạc hà, chúng ta sẽ nhớ ngay đến cây bạc hà thường thấy, nhưng Bạc Hà Cay không giống với những gì chúng ta nghĩ. Là một loại cây thuộc họ với bạc hà và đặc biệt là loại thảo dược chữa trị. Hãy cùng Mesplus tìm hiểu về loại cây này nhé!
Thông tin cơ bản
Bạc Hà Cay là gì?
Bạc hà cay là dòng lai giữa Mentha aquatica L. và Mentha viridis L. Cây thảo, sống lâu năm.
Tên tiếng Việt: Bạc hà cay, Bạc hà tiêu
Tên khoa học: Mentha piperita L.
Họ: Lamiaceae (Bạc hà)
Đặc tính cây
- Thân ngầm, mọc bò lan, bén rễ ở những mấu. Thân hình vuông, phân nhánh nhiều, thường có màu tím. Lá mọc đối, hình bầu dục hoặc hình mác, gốc tròn, đầu nhọn, mép khía răng đều, vò ra có mùi thơm mát.
- Cụm hoa mọc thành chùy bông ở ngọn gồm nhiều vòng hoa xếp rất sít nhau; hoa màu trắng hồng; đài hình ống có 5 răng đều, có lông ở đầu; tràng hình phễu, có cánh rộng; nhị 4 không bằng nhau.
- Quả hiếm gặp. Toàn cây có lông và tinh dầu thơm.
- Mùa hoa: tháng 6-9.
Nơi sinh sống và đặc điểm sinh thái
- Chi Mentha L. có khoảng 30 loài và một số dạng cây lai; phân bố chủ yếu ở vùng ôn đới ấm Bắc bán cầu, thuộc châu Âu và vùng cận nhiệt đới ở Trung Á. Ở Việt Nam, chi này có 5 loài, trong đó phần lớn là cây trồng. Bạc hà cay được nhập vào Việt Nam từ Hunggari, Cộng hòa dân chủ Đức và Liên Xô (trước đây) và từ Pháp, vào những năm 1956, 1962, 1967, 1981.
- Cây ưa khí hậu ẩm mát của vùng ôn đới ấm hoặc vùng cận nhiệt đới. Do đó cây chỉ trồng được ở một số tỉnh phía Bắc và ở Đà Lạt – tỉnh Lâm Đồng. Cây sinh trưởng mạnh từ giữa mùa xuân đến giữa mùa hè; ra hoa nhiều nhưng không kết quả. Cây trồng ở Việt Nam cho năng suất chất xanh và tinh dầu thấp, vì vậy không được phát triển rộng.
Bộ phận dùng
Lá khi cây ra hoa. Tinh dầu cất từ phần trên mặt đất được tinh chế bằng cách cất lại theo cách cất kéo hơi nước.
Thành phần hoá học và tác dụng dược lý
Thành phần hoá học
- Bạc hà cay chứa các flavonoid, phytol, các tocopherol (α và y), carotenoid (α – và ß – caroten), betain, cholin, azulen, acid rosmarinic và tanin.
- Bạc hà cay còn chứa 0,1 – 1,0% (thông thưòng 0,3 – 0,4%) tinh dầu.
- Khi cất tinh dầu, người ta để héo cây bạc hà trong 24 giờ, rồi mới cất để chuyển hóa menthon thành menthol. Lá non có nhiều menthon hơn.
- Ở nụ hoa, có nhiều menthofuran có mùi dễ chịu. Cần có trong tinh dầu với một lượng nhỏ, nhưng có nhiều lại dễ bị oxy hóa, tinh dầu dễ hóa nhựa.
Tác dụng dược lý
- Trong thử nghiệm in vitro trên các chủng vi khuẩn và nấm, tinh dầu bạc hà cay biểu lộ tác dụng ức chế các vi khuẩn gram dương mạnh hơn so với vi khuẩn gram âm, và tác dụng ức chế sự nảy mầm của bào tử các men, mốc và nấm đã thử nghiệm.
- Có tác dụng diệt Trichomonas vaginalis in vitro ở nồng độ 100 µg/ml; tác dụng này của tinh dầu bạc hà cay yếu hơn so với metronidazol.
- Có tác dụng ức chế co cơ trơn hồi tràng chuột lang cô lập gây bởi kích thích điện. Cơ thắt Oddi, được gây co bởi morphin hydroclorid, dãn ra khi tiêm tĩnh mạch cho động vật thí nghiệm nhũ dịch tinh dầu bạc hà cay với liều 0,1 – 1 mg/kg.
- Tinh dầu bạc hà cay có tác dụng chống co thắt gây bởi những chất gây co thắt khác nhau do một cơ chế đối kháng không đặc hiệu. Menthol trong tinh dầu bạc hà có tác dụng gây tê được chứng minh trong thử nghiệm in vivo trên phản xạ kết mạc ở thỏ và in vitro trên tiêu bản dây thần kinh hoành – nửa cơ hoành chuột cống trắng, Acid rosmarinic và những dẫn chất hydroxycinnamic có trong bạc hà cay có hoạt tính chống oxy – hóa.
- Acid rosmarinic còn có tác dụng kháng siêu vi khuẩn, kháng khuẩn và chống viêm. Các thành phần flavonoid cũng góp phần vào hoạt tính chống oxy – hóa.
Công dụng của Bạc hà cay
- Thuốc làm nóng, sát trùng, dễ tiêu, chữa cảm cúm, nhức đầu sổ mũi, đau bụng (Lá).
- Ở các nước châu Âu, dùng các ngọn mang hoa phơi khô của bạc hà cay để chế các đồ uống, và chè bạc hà dùng dưới dạng nước hãm. Cũng được dùng trong công thức chế các rượu mùi và rượu bia đắng.
- Nước hãm lá bạc hà dùng uống làm dễ tiêu, chống lên men thối rữa, và để an thần, bôi ngoài làm dịu ngứa, và hít để gây long đờm, rượu ngâm lá bạc hà cay uống trị đau bụng, nhức đầu, buồn nôn. Dịch ép từ lá tươi trộn với ít muối, uống trị tiêu chảy.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về một số tác dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo.
- Người bệnh không tự ý áp dụng.
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Nguồn: Tracuuduoclieu.vn