Quai bị là gì ?
Quai bị hay còn được gọi là bệnh má chàm bàm là một bệnh truyền nhiềm cấp tính gây ra bởi virus Mumps làm sưng tuyến nước bọt và gây đau. Thời gian từ lúc bạn nhiễm phải virus và bị bệnh kéo dài từ 12 đến 24 ngày. Đây là bệnh không hiếm gặp ở trẻ em. Nếu không được điều trị kịp thời bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng khác khó lường.
Nguyên nhân mắc bệnh quai bị?
Virus Mumps thuộc họ Paramyxoviridae là nguyên nhân gây ra bệnh quai bị. Chúng lan truyền dễ dàng từ người sang người bằng đường hô hấp (các hạt nước trong không khí khi bạn hắt hơi). Ngoài ra, bạn cũng có thể mắc phải bệnh này nếu bạn tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc dùng chung đồ với người bệnh.
Tìm hiểu thêm tại : 5 nguyên nhân chính gây ra bệnh quai bị
Bạn quai bị có lây không ? Nguy cơ mắc bệnh
Bệnh lây từ người bệnh qua người lành thông qua nước bọt hoặc dịch tiết mũi họng chứa virus khi người bệnh hắt hơi, ho, nói chuyện, khạc nhổ…tuy nhiên bệnh không dễ lây như bệnh sởi hoặc bệnh thủy đậu. Những người bị quai bị thường có nhiều khả năng lây nhiễm nhất từ hai ngày kể từ khi các triệu chứng xuất hiện đến sáu ngày sau khi các triệu chứng kết thúc.
Bệnh này thường phát vào mùa đông xuân, lúc thời tiết bắt đầu chuyển lạnh. Những yếu tố sau được xem là làm tăng nguy cơ mắc bệnh:
- Trẻ em từ 2-12 tuổi, các trẻ chưa được tiêm vắc xin phòng ngừa bệnh
- Tiếp xúc hoặc dùng chung đồ vật với người bệnh;
- Người có hệ thống miễn dịch yếu.
Tuy nhiên, không có các yếu tố nguy cơ bệnh không có nghĩa là bạn không có khả năng mắc bệnh.
Các triệu chứng của bệnh quai bị
Các triệu chứng ban đầu có thể giống với với những triệu chứng của bệnh cảm cúm thông thường bao gồm :
- Sốt cao đột ngột;
- Chán ăn;
- Đau đầu;
- Viêm họng;
- Sưng hàm hoặc sưng tuyến mang tai to (có thể sưng ở một hoặc cả hai bên) khiến khuôn mặt bệnh nhân bị biến dạng;
- Khó nhai, khó nuốt.
- Buồn nôn, nôn;
- Đau cơ, nhức mỏi toàn thân;
- Mệt mỏi;
- Đau tinh hoàn, đau bìu.
Bệnh quai bị có nguy hiểm đến tính mạng không?
Quai bị có thể gây ra những biến chứng vô cùng nguy hiểm sau này nếu không được điều trị kịp thời. Tuy nhiên, các biến chứng này cũng hiếm khi xảy ra khi bạn mắc bệnh quai bị. Một số biến chứng như sau:
- Viêm màn não.
- Teo tinh hoàn có thể dẫn đến vô sinh (chiếm 0,5%).
- Viêm buồng trứng, rong kinh.
- Thai lưu, sảy thai đối với phụ nữ mang thai 3 tháng đầu.
- Nhồi máu phổi.
- Viêm cơ tim.
- Viêm tụy cấp tính.
- Bệnh chàm.
Chẩn đoán bệnh quai bị
Thông thường, bệnh này không cần xét nghiệm đặc biệt để chẩn đoán. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bạn cũng có thể sẽ được yêu cầu tiến hành xét nghiệm máu để xác định xem bạn có mắc phải quai bị hay không.
Chẩn đoán cận lâm sàng:
- Dịch tễ: Chưa tiêm ngừa vắc xin quai bị, chưa từng mắc bệnh quai bị, có tiếp xúc với người quai bị 2-3 tuần trước.
- Biểu hiện bệnh: sưng tuyến mang tai một hoặc hai bên, lỗ Stenon sưng đỏ.
- Các xét nghiệm:
- Xét nghiệm máu: công thức máu, amylase/máu, phản ứng viêm CRP.
- Xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh: siêu âm các tuyến nước bọt 2 bên, siêu âm tinh hoàn 2 bên, siêu âm ổ bụng ….v..v..
Chẩn đoán phân biệt
- Viêm tuyến mang tai do vi trùng: tuyến mang tai sưng to, đỏ da, đau, và chảy mủ nơi lỗ vòi stenon.
- Viêm hạc góc hàm: siêu âm tuyến mang tai sẽ giúp chẩn đoán xác định tuyến mang tai viêm hay viêm hạch dươi hàm.
- Tắc ống dẫn tuyến nước bọt do sỏi: sưng tuyến mang tai 1 hoặc 2 bên có tính chất tái đi tái lại. Chụp cản quang ống tuyến cản quang giúp chẩn đoán xác định.
Cách điều trị bệnh quai bị như thế nào?
- Acetaminophen hoặc ibuprofen là thuốc có thể giúp hạ sốt và giảm đau. Không dùng aspirin cho trẻ nhỏ vì có thể dẫn đến nguy cơ mắc cái hội chứng khác.
- Chườm lạnh lên hàm có thể giúp xoa dịu cơn đau và đắp khăn ấm để hạ sốt.
- Uống nhiều nước và chất điện giải, tốt nhất nên uống Oserol
Những phương pháp phòng ngừa bệnh quai bị hiểu quả mà bạn nên biết
- Ăn thức ăn mềm hoặc lỏng vì nhai có thể gây đau.
- Uống nhiều nước tránh các loại đồ uống chua, nước trái cây vì nó gây kích thích tuyến nước bọt.
- Nghỉ ngơi đầy đủ.
- Súc miệng bằng nước muối ấm.
- Tránh các vận động mạnh.
- Kiêng gió với nước lạnh.
- Vệ sinh răng miệng thường xuyên
- Tránh thói quen không tốt như bôi, đắp nóng vùng tuyến mang tai.
- Cách ly, không nên ra ngoài để tránh lây lan cho người khác.
Ngoài ra theo ThS.BS Bùi Ngọc An Pha, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết: “Cách tốt nhất để phòng ngừa quai bị là tiêm vắc xin phòng bệnh. Hầu hết mọi người đều có khả năng miễn dịch với bệnh quai bị sau khi được tiêm phòng đầy đủ”.
- Tiêm phòng vắc xin đầy đủ các bệnh theo lịch tiêm chủng mở rộng.
- Tiêm vắc xin 3 trong 1 (Sởi- Quai bị- Rubella): lúc 12-15 tháng, nhắc lại liều 2 lúc 4-6 tuổi. Người lớn tiêm 1 liều duy nhất.
Khi nào thì bạn nên đến gặp bác sĩ
Nếu bạn hoặc con bạn đang mắc bệnh quai bị, hãy đến thăm khám bác sĩ đế để được chỉ định phương pháp chẩn đoán, điều trị và xử lý tốt nhất dành cho bạn.
Bạn nên lựa chọn các trung tâm tiêm chủng uy tín, có kiểm tra sức khỏe sàng lọc trước và sau tiêm, vắc xin được bảo quản nghiêm ngặt theo đúng tiêu chuẩn để có hiệu quả chủng ngừa tốt nhất.
Một số trung tâm tiêm chủng uy tín :
Nguồn: Hello Bacsi, Vinmec