Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng bỏng rát cổ họng. Những nguyên nhân này thường không đáng lo ngại và có thể dễ dàng được xác định bởi bác sĩ. Chúng bao gồm bệnh Trào ngược dạ dày thực quản (GERD), Viêm thực quản, Hội chứng bỏng rát miệng, Nhiễm trùng và Chảy dịch sau mũi.
1. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản gây bỏng rát cổ họng
Nguyên nhân đầu tiên có thể gây ra tình trạng bỏng rát cổ họng là bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (Tên tiếng Anh là Gastroesophageal Reflux Disease, viết tắt là GRD) là hiện tượng trào ngược dịch dạ dày lên thực quản, nơi nối cổ họng với dạ dày. Một triệu chứng thường gặp của căn bệnh này là chứng ợ nóng, gây ra cảm giác nóng rát nơi lòng ngực.
Tuy nhiên, đôi khi dịch dạ dày đi quá xa lên cổ họng sẽ gây ra một hiện tượng được gọi là Trào ngược thanh quản (Tên tiếng Anh: Laryngopharyngeal, viết tắt là LPR). Điều đáng chú ý là những người bị chứng Trào ngược thanh quản lại không gặp các biểu hiện như ợ chua hay khó chịu ở dạ dày.
Một số triệu chứng của tình trạng Trào ngược thanh quản bao gồm: Hắn giọng liên tục, ngứa cổ họng, ho, khàn tiếng, có nhiều đờm trong cổ họng, cảm giác như có gì đó bị mắc trong cổ họng, khó nuốt.
Cũng giống như bệnh trào ngược dạ dày thực quản, bệnh trào ngược dạ dày thanh quản cần được điều trị bằng việc thay đổi lối sống như bỏ thuốc lá, rượu bia, hạn chế một số loại thực phẩm kích thích tăng axit như cam, quýt và giảm cân nếu người bệnh bị thừa cân hay béo phì.
Bên cạnh việc thay đổi lối sống, đôi khi người bệnh cần dùng thuốc như thuốc ức chế bơm proton.
2. Viêm thực quản
Bỏng rát cổ họng cũng có thể đến từ tình trạng Viêm thực quản.
Nguyên nhân thường gặp của Viêm thực quản là Trào ngược dạ dày thực quản. Khi hiện tượng axit trong dạ dày trào lên cổ họng, cổ họng sẽ bị kích ứng và viêm. Từ đó dẫn đến việc nóng rát cổ họng, gây khó nuốt hoặc bị đau khi nuốt.
Ngoài ra, các nguyên nhân khác của bệnh Viêm thực quản còn bao gồm Viêm thực quản do thuốc, Viêm thực quản do dị ứng, Viêm thực quản do nhiễm trùng.
Việc điều trị bệnh Viêm thực quản phụ thuộc nhiều vào nguyên nhân của nó. Chẳng hạn, nếu bệnh Viêm thực quản xuất phát từ Trào ngược dạ dày thực quản, người bệnh cần thay đổi lối sống và dùng thuốc ức chế bơm proton. Nhưng nếu người bệnh bị nhiễm nấm, họ cần dùng thuốc chống nấm.
3. Hội chứng bỏng rát miệng
Hội chứng bỏng rát miệng là một căn bệnh phức tạp thường gặp ở những người trên 60 tuổi, nhất là những người đã trải qua tuổi mãn kinh. Người bị hội chứng này sẽ có cảm giác nóng bỏng kéo dài ở môi, lưỡi, lợi hoặc khắp khu vực miệng và cổ họng nhưng lại không xác định được rõ nguyên nhân. Người bệnh cũng sẽ gặp tình trạng khô miệng, miệng có vị kim loại hoặc gặp khó khăn khi nhai nuốt.
Hội chứng bỏng rát miệng là một căn bệnh nghiêm trọng và phức tạp. Việc điều trị bệnh cần dùng đến phương pháp loại trừ. Nghĩa là loại trừ các khả năng khác gây ra Hội chứng bỏng rát miệng. Như đã nói, việc xác định rõ nguyên nhân của hội chứng này là rất khó khăn nên việc điều trị bệnh sẽ gặp nhiều thách thức.
4. Nhiễm trùng do vi rút hoặc vi khuẩn
Ai cũng đều đã từng bị đau họng hoặc đau rát ở phần sau của cổ họng, và nguyên nhân phổ biến nhất của việc này là do vi rút. Bên cạnh việc bỏng rát cổ họng, người bệnh cũng sẽ bị ngứa hoặc thô cổ họng, nhất là khi nuốt. Ngoài ra, họ cũng có thể bị ho, chảy nước mũi, khàn giọng và bị tiêu chảy (ở trẻ em).
Do thuốc kháng sinh không có tác dụng chống lại vi rút nên bệnh nhân được khuyến khích nghỉ ngơi, sử dụng nước muối súc miệng và viên ngậm hoặc thuốc xịt họng gây mê.
Một nguyên nhân ít phổ biến hơn của việc nhiễm trùng là do vi khuẩn. Trong trường hợp này nó được gọi là vi khuẩn liên cầu. Do đó, người bệnh cần đến bệnh viện để được các bác sĩ cho uống kháng sinh. Nếu không được chữa trị, vi khuẩn có thể lây lan và dẫn đến các biến chứng khác nghiêm trọng hơn như thấp khớp, sốt đỏ và viêm thận.
Một số triệu chứng khác của bệnh viêm họng liên cầu khuẩn là: Sốt, các hạch bạch huyết sưng và mềm ở cổ, các mảng trắng trên amidan, nhức mỏi cơ thể.
5. Chảy dịch mũi sau
Hội chứng chảy dịch mũi sau là một tình trạng phổ biến diễn ra khi chất nhầy từ mũi và xoang chảy xuống cổ họng người bệnh. Ngoài ra, người bệnh có thể có cảm giác khó chịu và cảm giác bỏng rát cổ họng. Điều này cũng thường xảy ra khi người bệnh cố gắng hắng giọng.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng chảy dịch mũi sau, bao gồm: Dị ứng, viêm xoang, nhiễm virus như cảm lạnh thông thường, những bất thường về giải phẫu của mũi và xoang hoặc việc lạm dụng các loại thuốc thông mũi không kê đơn.
Một điều cần lưu ý là đôi khi bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) có thể cùng tồn tại với hội chứng chảy dịch mũi sau, khiến việc chẩn đoán và điều trị bệnh phức tạp hơn một chút.
6. Lời kết
Có nhiều lý do gây ra việc bỏng rát cổ họng. Người bệnh được khuyến khích đến gặp những bác sĩ chuyên gia như bác sĩ tai mũi họng để điều trị bệnh. Việc khám đúng bác sĩ và trải qua các phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp bệnh nhân rất nhiều trong việc lấy lại trạng thái sức khoẻ và tinh thần tốt nhất.