Vitamin B1 có vai trò quan trọng đối với cơ thể, nếu cơ thể bị thiếu hụt loại vitamin này sẽ gây ra bệnh Beriberi.
Bệnh được phân làm hai loại: Tê phù ướt (wet Beriberi) và tê phù khô (dry Beriberi).
- Bệnh tê phù ướt có ảnh hưởng đến tim mạch và hệ tuần hoàn. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, tê phù ướt còn dẫn đến suy tim.
- Bệnh tê phù khô gây tổn thương các dây thần kinh và gây ra mất trương lực cơ và thậm chí gây liệt cơ.
Bệnh Beriberi có thể gây đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị.
Dấu hiệu ở giai đoạn khởi phát bệnh Beriberi:
Bệnh Beriberi có các triệu chứng không đặc hiệu.
Cơ năng
Toàn thân mệt nhọc yếu đi không rõ lý do.
Các cảm giác nối tiếp nhau xuất hiện:
- Đánh trống ngực, đau ngực tức thở.
- Đau các khớp xương không kèm theo sưng nóng đỏ
- Đứng lâu nặng chân, cảm giác kiến bò, chuột rút 2 chân.
Rối loạn tiêu hóa: Đau bụng khó tiêu, táo bón, lỏng phân chán mỡ, thích ăn ngọt. Các triệu chứng này dễ bỏ qua hoặc nghĩ do tiêu hóa.
Thực thể
- Bắp chân to bè 2 bên, da dày bì bì, phản xạ gân xương giảm.
- Thân nhiệt: 3705 – 3805 C cảm giác nóng bừng bừng.
- Lưỡi to bự khó nói.
Dấu hiệu bệnh Beriberi giai đoạn toàn phát:
Có 5 thể lâm sàng
Beriberi thể mạn tính: (tê phù khô)
Dấu hiệu mở đầu Beriberi mạn tính:(2 chân)
- Cảm giác nặng chân, bàn chân to bè đi khó, mau mỏi, tê ở đầu chi, cảm giác kiến bò, chuột rút thường xuyên. Đây là dấu hiệu nhận biết bệnh beriberi ta cần lưu tâm.
- Làm nghiệp pháp: ngồi xổm một lúc, bảo BN đứng nhanh lên, không làm được, phải chống 2 tay vào gối đứng từ từ lên như người già.
Giai đoạn toàn phát Beriberi mạn tính (do không được điều trị)
- Rối loạn vận động: liệt nhẹ 2 chân, đi lết (fauchev) đi bước một nhấc cao chân (Streppage) đi có nạng đỡ.
- Rối loạn cảm giác: mỏi tay, yếu tay (nhổ râu mau mỏi) cảm giác tê tê bì bì: từ
- đầu ngón tay, tới đùi, tới rốn, tới miệng. Bóp vào gân Achille gan bàn chân đau.
- Rối loạn dinh dưỡng: teo cơ chân, teo phía trước ngoài cẳng chân, bàn tay (mô cái, mô út) dẫn tới co rút chân (Piedbot) bàn tay rút thành vuốt.
- Rối loạn thần kinh sọ não:
- Dây II: sợ ánh sáng, mờ mắt, gây lác mắt.
- Dây VIII: gây điếc, rối loạn nghe, ảo thính.
- Dây X: giọng khàn, giọng đôi, phát âm khó.
Beriberi thể bán cấp: (tim mạch)
Thường thiếu các vitamin khác nữa.
Lâm sàng
- Cơ năng: đánh trống ngực, tức ngực khi gắng sức. Có khi đau vùng thượng vị, nuốt vướng.
- Thực thể
- Nghe tim: nhịp 130 – 140 nhịp /1 phút, T2 vang, mỏm tim: tiếng tim mờ, TTT ở ổ van ĐMP. TTTr ở ổ van ĐMC.
- Mạch: sờ thấy động mạch nẩy, HA tối đa tăng, tối thiểu giảm (như IA)
- Huyết áp tĩnh mạch tăng: 16 – 25cm H2O
- Các dấu hiệu khác: gan to, tức phản hồi gan T/m cổ (+)
- Phù: ấn phía trước trong xương chày lõm: Có thể có cổ trướng, tràn dịch màng phổi, màng tim. Phù mặt (giống phù thận)
Cận lâm sàng
- X quang: tim có kích thước bình thường hoặc to toàn bộ. Hoặc tim phải to, ĐMP giãn. Khi soi thấy: tim và các ĐM đập mạnh:
- ĐTĐ: bình thường, hoặc sóng T dẹt, PR ngắn. Sóng P cao 2 đỉnh. QRS trục phải. QT dài, ST chênh lên hoặc xuống dưới, có nghẽn nhánh.
Beriberi thể cấp: Sôsin (Shoshin)
Triệu chứng khá đột ngột. Sau sốt nhẹ BN không đứng được nữa, mềm nhũn.
- Bắt đầu vật vã kêu la, giọng khàn, lờ đờ, đồng tử giãn. Đây là dấu hiệu quan trọng nhận biết bệnh beriberi
- Khó thở nhanh nông, nằm li bì không dậy được.
- Tiếng tim mờ, mạch nhanh nhỏ HA tối đa giảm, tối thiểu tăng.
- X – quang: tim to toàn bộ, rốn phổi đậm.
- Toàn trạng: nhanh chóng dẫn tới trụy tim mạch, tử vong trong vòng Nếu phát hiện đúng dùng Vitamin B1 liều cao có thể cứu sống BN.
Beriberi thể thần kinh đặc biệt
Thể não: (Encephalopathie Carenielle Gayet – Wernicke)
- Có triệu chứng thần kinh vỏ não: rối loạn tâm thần (mê sảng âu sầu) cơn động kinh, bán hôn mê.
- Có khi viêm não xuất huyết: lờ đờ yếu đuối, cứng cơ khi gấp chi, liệt mặt nhẹ. Điều trị bằng B1 có kết quả tốt.
Thể mặt
Liệt thần kinh mặt, viêm dây thần kinh mắt (nevriteretrobulbaire) bệnh nhân bị mù dần.
Thể thần kinh sọ n∙o
Đặc biệt Beriberi ảnh hưởng dây thần kinh X: làm rối loạn nhịp tim.
Ba thể kể trên chẩn đoán dễ bỏ qua, chỉ khi bệnh toàn phát mới chẩn đoán được là do thiếu Vitamin B1.
Thể theo tuổi và giới
Trẻ sơ sinh
Trẻ bỏ bú đột ngột, nôn, mê mệt, thỉnh thoảng có tiếng rên rất đặc biệt, đó cũng là dấu hiệu chẩn đoán bệnh Beriberi. Có khi có dấu hiệu màng não, co cứng hoặc cơn co giật. Chẩn đoán được nhờ khám mẹ phát hiện mẹ bị bệnh tê phù.
Tê phù sau sinh
Sau đẻ do ăn uống quá kiêng khem: chán ăn, đầy bụng, nôn, tê bì táo bón cũng có thể đã mắc bệnh Beriberi.
Thể người già
Ít gặp nhưng thường nghĩ đến khi BN già kêu:
- Bồn chồn, nóng ruột.
- Nôn ọe đầy bụng chán ăn.
- Táo bón hoặc ỉa lỏng thường xuyên.
Xem thêm 3 Nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh Beriberi
Đừng quên ghé Medplus hằng ngày để cập nhật nhiều tin tức tổng hợp nhé!
Nguồn tổng hợp Thuoc chua benh VN