Nhiều phụ huynh thường xuyên khen ngợi trẻ quá mức về trí thông minh, về sự tài giỏi và ngoại hình xinh đẹp của trẻ. Họ cho rằng việc khen con mình như vậy là hoàn toàn tốt. Tuy nhiên, theo nghiên cứu được đăng trên tạp chí Psychology Today, việc khen ngợi trẻ quá mức này có thể gây ra những hậu quả tiêu cực, chứ chẳng giúp trẻ cảm thấy tự tin hơn. Thực tế, các nhà nghiên cứu khẳng định rằng, việc khen ngợi trẻ quá mức có thể làm giảm động lực phấn đấu của trẻ. Không chỉ vậy, những trẻ thường xuyên được khen thông minh thì đến khi đi học lại dễ gian lận hơn.
Khen ngợi trẻ quá mức sẽ khiến trẻ dễ gian lận hơn
Theo nghiên cứu này thì khen ngợi cũng có rất nhiều kiểu, có thể tác động đến trẻ theo nhiều cách khác nhau. Ví dụ, việc khen ngợi khi trẻ cư xử đúng mực sẽ khích lệ trẻ tiếp tục cư xử tốt để giữ gìn “danh tiếng” của mình. Ngược lại, khi bố mẹ khen ngợi trẻ quá mức và cứ nói rằng trẻ thông minh thì vô tình lại tạo áp lực cho trẻ. Vì vậy, trẻ dễ gian lận cũng để giữ được “danh hiệu” đó.
Để thực hiện nghiên cứu này, các nhà khoa học đã cho 300 trẻ từ 3 đến 5 tuổi ở Trung Quốc chơi một trò chơi suy đoán cùng với một người hướng dẫn. Sau đó, những trẻ này được chia ngẫu nhiên thành ba nhóm. Người hướng dẫn khen nhóm thứ nhất là rất thông minh, khen nhóm thứ hai là đang làm tốt đấy, và chẳng khen gì nhóm thứ ba. Sau đó, người hướng dẫn nhắc tất cả các trẻ rằng: “Không được gian lận và nhìn trộm kết quả trên bàn của tôi”, rồi rời khỏi phòng. Cuối cùng nhóm trẻ được khen thông minh lại là nhóm lén xem kết quả nhiều nhất!
Ý kiến của các nhà nghiên cứu
Theo Gail Heyman, đồng tác giả của nghiên cứu, thì việc khen ngợi trẻ thông minh là hành động tự nhiên của nhiều bậc bố mẹ. Thế nhưng, việc khen ngợi con quá mức thì lại có thể vượt ra ngoài mức tạo động lực, và lấn sang phạm trù đạo đức. Những lời tâng bốc này có thể khiến trẻ sẵn sàng gian lận chỉ để giữ được sự đánh giá tốt đẹp của người khác về mình.
Bố mẹ có nên khen ngợi con giỏi hay không?
Bố mẹ nào cũng muốn khích lệ con, để con cảm thấy tự tin hơn. Nhưng nghiên cứu trên đã khẳng định rằng, bố mẹ muốn khen thì cần khen ngợi trẻ đúng cách. Tức là bố mẹ cần lưu ý một số điều sau:
- Khen ngợi khi trẻ hoàn thành những việc vừa sức, tùy theo độ tuổi của mình (thay vì những việc quá dễ dàng đối với trẻ).
- Khen ngợi một hành động cụ thể của trẻ để trẻ biết rằng hành động nào là tốt để tiếp tục phát huy.
- Cố gắng đưa ra lời khen ngợi nhiều hơn là chê bai.
- Chú ý khen ngợi cả những thay đổi và thành công nhỏ nhất của trẻ, bởi vì bản thân nỗ lực của trẻ cũng là rất đáng khen rồi.
- Chấp nhận sự khác biệt và khen những điểm mạnh của trẻ, thay vì bắt trẻ phải theo một khuôn mẫu nhất định.
- Khen ngợi dựa trên hành vi của trẻ chứ không phải cảm xúc của bố mẹ (vui thì mới khen).
- Khen ngợi đúng lúc, ngay khi trẻ có hành vi tốt đẹp mà bố mẹ muốn trẻ tiếp tục phát huy.
Khen ngợi con là điều hết sức bình thường, bởi vì bố mẹ nào cũng yêu quý và mong muốn con mình luôn cảm thấy vui vẻ, tự tin trong cuộc sống. Thế nhưng bố mẹ cần biết cách sử dụng lời khen hợp lý, tránh khen ngợi trẻ quá mức. Chỉ có như vậy thì việc khen ngợi trẻ mới đem lại những kết quả tích cực như bố mẹ mong muốn.
Xem thêm bài viết:
- Nên cho trẻ uống sữa ít béo hay sữa nguyên kem?
- Giữ cơm trưa an toàn thực phẩm cho trẻ
- Thể dục cho trẻ em có nhu cầu đặc biệt
Nguồn: verywellfamily