Cải Canh – Loại rau phổ biến với nhiều công dụng quý đối với sức khoẻ

Thông Tin Dược Liệu

Tên tiếng Việt: Cải canh, Cải bẹ xanh, Phiắc cát (Tày)

Tên khoa học: Brassica juncea Czern.

Họ: Brassicaceae (Cải)

1. Đặc điểm dược liệu

Rau cải canh là một giống thực vật thuộc họ cải. Cây thân thảo, sống hàng năm, thân có kích thước to nhỏ khác nhau tùy theo giai đoạn tăng trưởng của cây.

Lá cải canh phát triển trên rễ hình trái xoăn. Khi còn non, lá cải màu xanh nõn lá chuối và càng già thì màu xanh càng đậm hơn do trải qua quá trình quang hợp. Cuống lá dầy, mọng nước, lõm ở giữa tạo thành một đường rãnh. Hai bên mép lá hình răng cưa không đều. Cả thân và lá đều có vị cay, hơi đắng nên mới được dân gian gọi là cải cay. Khi trưởng thành, cải canh cho ra những chùm hoa màu vàng nhạt và có quả chứa hạt hình cầu.

 

2. Phân bố, thu hái và chế biến

• Cây cải canh có khả năng sinh trưởng mạnh mẽ ở những vùng có khí hậu lạnh. Ở miền Bắc nước ta, loại rau này thường được trồng vào vụ đông nhưng ở những nơi có khí hậu mát mẻ như Lâm Đồng, Đà Lạt hay Đắc Lắc cải canh được trồng quanh năm.
•  Ở Trung Quốc, người ta trồng rau cải để ăn rau, lấy hạt ép dầu và làm thuốc.
• Hạt lấy ở những quả chín phơi khô mà dùng. Phơi hay sấy phải ở nhiệt độ dưới 50° để bảo vệ các men có tác dụng.

Thành phần dinh dưỡng dược liệu

Lá và hạt của cây rau cải canh là những bộ phận được sử dụng phổ biến. Phần lá được dùng làm rau ăn hàng ngày. Trong khi đó, hạt chủ yếu được dùng làm thuốc chữa bệnh hoặc ép lấy dầu làm mù tạt.

Thành phần hóa học của cải canh bao gồm:

• Chất kiềm
• Chất xơ
• Vitamin A
• Abumin
• Vitamin C
• Axit nicotic
• Vitamin B
• Catoten
• Vitamin K
• Kali

Với nhiều lợi ích cho sức khỏe, cải canh được các chuyên gia dinh dưỡng đánh giá cao và thường xuyên có mặt trong các bữa ăn của nhiều gia đình Việt.

Các cách dùng tiêu biểu từ Dược Liệu

1. Chữa viêm họng

• Chuẩn bị: Hạt cải
• Cách dùng: Giã nhuyễn hạt cải rồi thêm một ít nước sạch vào. Khuấy đều để được một hỗn hợp sền sệt. Để trị viêm họng, đắp thuốc vào ngay yết hầu rồi băng gạc cố định lại trong 3 – 4 tiếng.

2. Chữa viêm khí quản

• Chuẩn bị: Hạt cải canh và hạt củ cải
• Cách dùng: Cả hai đem sao thơm, cho vào ấm nấu với 600ml nước. Canh cho đến khi nước trong ấm cạn còn 1/2 thì tắt bếp. Gạn thuốc chia 3 lần uống

3. Chữa hen suyễn, ho khan, ho có đờm nhiều kéo vướng phổi, đau tức ở ngực

Theo kinh nghiệm dân gian, ông bà ta thường lấy hạt cải canh để làm thuốc chữa ho, trừ đờm tại nhà.

• Chuẩn bị: 4g hạt cây rau cải canh kết hợp với hạt cải củ và hạt tía tô mỗi thứ 12g.
• Cách dùng: Sắc thuốc với 5 bát nước cho cạn còn 2 bát. Chia uống 3 lần trong ngày. Mỗi ngày uống 1 thang cho đến khi khỏi bệnh hoàn toàn.

4. Chữa mụn nhọt

Hạt cải canh có tác dụng kháng khuẩn, chống sưng viêm, tiêu mụn nhọt. Dùng kết hợp với củ hành ta sẽ cho hiệu quả tốt hơn.

• Chuẩn bị: Củ hành ta và hạt cây cải canh lượng bằng nhau.
• Cách dùng: Hành củ lột vỏ, giã nát. Hạt cải tán bột mịn. Trộn chung hai thứ lại với nhau làm thuốc đắp lên chỗ mụn nhọt. Tiến hành đắp thuốc mỗi ngày 1 lần cho đến khi mụn nhọt biến mất thì ngưng.

5. Cải canh trị sổ mũi, buồn nôn, ăn không tiêu, đau đầu, đau nhức xương khớp do phong thấp hoặc do bệnh gút

• Chuẩn bị: 2 lạng cải canh, 40g gừng tươi, 1 lạng thịt cá rô đồng
• Cách dùng: Cải canh nhặt rửa sạch sẽ, cắt nhỏ. Gừng tươi đập dập. Phi hành thơm rồi cho lượng nước vừa đủ dùng vào nấu cùng thịt cá và gừng. Chờ khi nước sôi, thả rau vào, đảo đều cho sôi trở lại và nêm gia vị, tắt bếp. Dùng món canh rau cải nấu gừng mỗi ngày một lần để nhanh chóng chấm dứt được các triệu chứng khó chịu.

6. Mạnh gân xương, thông huyết, tiêu đàm

Món canh cải nấu cua đồng được nhiều người ưa thích nhưng ít ai ngờ rằng bên cạnh việc cung cấp hàm lượng chất dinh dưỡng dồi dào, món ăn này còn có tác động bồi bổ gân xương, chống ứ trệ huyết, hóa đàm.

• Chuẩn bị: Rau cải canh lượng đủ ăn cho một bữa, cua đồng, 2 lát gừng tươi và các gia vị thông dụng
• Cách sử dụng: Cải canh sau khi rửa sạch đem xắt nhỏ. Cua đồng xay nhuyễn rồi lọc lấy nước, đun sôi mới thả rau và gừng vào. Khi rau chín, nêm gia vị cho vừa miệng rồi tắt bếp. Dọn ăn với cơm khi còn nóng mỗi tuần khoảng 3 bữa.

7. Cải canh chữa thận yếu, tâm phế mạn ở người già, đau bụng kinh, rong kinh, huyết hư ở phụ nữ

Kết hợp cải canh xào hoặc nấu chung với cật heo ăn mỗi tuần 2 lần. Món ăn này có tác dụng ích tạng, bổ khí, chữa thận yếu, huyết hư, rong kinh, đau bụng kinh ở nữ giới. Ngoài ra, người già bị tâm phế mạn cũng có thể ăn món này để cải thiện các triệu chứng bệnh.

Lưu Ý khi sử dụng Dược Liệu để trị bệnh

Từ rau cải canh, bạn có thể chế biến ra rất nhiều món ăn như rau luộc, nấu canh, làm dưa muối chua. Đối với các món nấu hoặc luộc, bạn không nên đun quá lâu hoặc mở vung trong khi nấu sẽ khiến lượng vitamin C trong rau bị tiêu hủy hết.

Trường hợp dùng rau cải canh muối chua thì cần đợi cho dưa đã chín hẳn và chuyển sang màu vàng mới được ăn. Không nên ăn khi đói bụng, ăn quá nhiều hoặc quá thường xuyên sẽ tích lũy nhiều natri trong cơ thể, từ đó gây nguy cơ bị cao huyết áp, sỏi thận.

Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé !

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn

Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam