Cây Mã đề là một loại thảo dược quý mà thiên nhiên ban tặng, tác dụng thanh nhiệt, thông thoáng lỗ chân lông. Ngoài ra còn hỗ trợ chữa ho, bệnh về thận và đường tiết niệu.
Mã đề
Tên tiếng Việt: Mã đề, Xa tiền, Xu ma, Nhã én dứt (Thái), Su mà (Tày), Nằng chấy mía (Dao)
Tên khoa học: Alisma plantago aquatica L
Họ: Plantaginaceae.
Công dụng: Lợi tiểu, ho (cả cây sắc uống). Bỏng (cả cây nấu cao bôi). ỉa chảy, ho có đờm (Hạt sắc uống).
A. Mô tả cây
Cây trạch tả mọc ở ao và ruộng, cao 0,3-1m. Thân rễ trắng, hình cầu hay hình con quay thành cụm. Lá mọc ở gốc hình trứng thuôn, hay lưỡi mác, phía cuống hơi hẹp lại hình tim. Hoa họp thành tán có cuống dài đều, lưỡng tính có 3 lá đài màu lục, 3 cánh hoa trắng hay hơi hồng, nhị nhiều lá noãn rời nhau, xếp xoắn ốc. Quả là một đa bế quả
B. Phân bố, thu hái và chế biến
Cây này mọc hoang ở những nơi ẩm ướt ở Lào Cai, Lai Châu, Cao Bằng, Lạng Sơn. Hiện được trồng ở nhiều tỉnh như Nam Hà, Thái Bình, Hà Tây, Hoà Bình…Hái lấy củ rễ, rửa sạch, cạo hết rễ nhỏ, phơi hay sấy khô.
C. Thành phần hoá học
Trong trạch tả, người ta mới phân tích thấy được tinh dầu, chất nhựa 7%, chất protit và 23% chất bột. thành phần hoạt chất chưa rõ. Dược điển Triều tiên quy định: độ ẩm dưới 15%, tro dưới 7%, tro không tan trong HCl dưới 2%, cao rượu trên 7%
D. Nghiên cứu dược lý
- Trong chuyên san của Viện nghiên cứu Bắc Bình có báo cáo: bắt đầu, tiêm kali nitrat cho thỏ để gây viêm thận đưa đến hiện tượng ứ đọng ure và cholesteron trong máu, sau đó tiêm thuốc trạch tả. kết quả là lượng ure và cholesterin trong máu giảm xuống.
- Cho người mạnh khoẻ, uống nước sắc trạch tả, thấy lượng nước tiểu, lượng ure và lượng natri clorua bài tiết tăng lên
E. Công dụng và liều dùng
Chủ yếu làm thuốc thông tiểu chữa bệnh thuỷ thũng trong bệnh viêm thận. Ngày dùng từ 10-30g dưới dạng thuốc sắc hoặc dùng riêng hay phối hợp với các vị thuốc khác. Có người nói là có thể chữa bệnh sỏi thận và lợi sữa
- Mã đề hỗ trợ điều trị bệnh thận và bệnh đường tiết niệu
Viêm đường tiết niệu, viêm cầu thận cấp và mãn tính, viêm bàng quang, chứng bí tiểu sử dụng nước mã đề hàng ngày, kết hợp với một số loại thảo dược khác như kim tiền thảo, rễ cỏ tranh, cam thảo để được hiệu quả cao hơn.
- Mã đề tác dụng hỗ trợ điều trị ho vô cùng hiệu quả
Nước sắc mã đề có tác dụng trừ đờm mà không ảnh hưởng tới hệ tiêu hóa, công dụng có thể kéo dài từ 6 tới 7 giờ đồng hồ, mạnh nhất là từ 3 đến 4 giờ. Chất plantagin tăng hưng phấn thần kinh bài tiết niêm dịch của phế quản và ống tiêu hóa, tác động tới trung khu hô hấp làm cho hơi thở đều và sâu hơn.
- Mã đề có tác dụng kháng viêm, giải độc
Sử dụng mã đề đắp vào vết thương hở hoặc mụn mủ sẽ làm vết thương mau lành. Nước chiết xuất từ mã đề có công dụng ức chế sự phát triển của một số vi khuẩn có hại.
Ngoài ra, cây mã đề còn một số công dụng khác như giúp hỗ trợ trong quá trình cai thuốc lá, trị chứng máu cam, sốt xuất huyết, hỗ trợ và điều trị bệnh cao huyết áp, trị đau mắt đỏ, tiêu chảy ở trẻ em,…
Đơn thuốc có trạch tả:
- Chữa thuỷ thũng:trạch tả 40g, bạch truật 40g, tán nhỏ, mỗi lần uống 10-12g, dùng nước sắc phục linh để chiêu thuốc.
- Phục linh trạch tả thang:trạch tả 6g, phục linh 6g, bạch truật 4g, cam thảo 2g, quế chi 2g, nước 600ml, sắc còn 200ml chia 3 lần uống trong ngày. Cũng chữa bệnh thuỷ thũng.
Cách sử dụng cây mã đề hiệu quả
Cây thuốc mã đề dùng tốt nhất là vào buổi sáng, sau khi ăn 30 phút.
Cách pha trà:
- Bước 1: Dùng một nhúm cây mã đề( 10g) khô cho 150 ml nước
- Bước 2: Tráng trà, dùng nước sôi đổ 1 chút vào đảm bảo nước tưới qua 1 lượt trà lắc đều ấm rồi đổ nước này đi.
- Bước 3: Cho nước sôi ấm pha trà theo tỉ lệ pha, đợi 5-7 phút cho nước ngấm vào trà. Thưởng thức khi trà còn ấm mùi vị sẽ thơm ngon hơn.
Cách nấu trà:
- Nếu như bạn không có thói quen nhâm nhi ly trà vào mỗi sáng thì cũng có thể sử dụng mã đề để nấu nước uống thay nước hàng ngày.
- Mỗi ngày lấy khoảng 50g cây mã đề phơi khô đem nấu với 1.5 lít nước uống.
Lưu ý khi sử dụng mã đề
- Cây mã đề được biết đến với công dụng lợi tiểu, trị bí tiểu, tiểu rắt tiểu buốt. Tuy nhiên cần lưu ý khi sử dụng cho trẻ nhỏ, mã đề sẽ làm tăng tỷ lệ đái dầm.
- Phụ nữ có thai cần thận trọng khi sử dụng.
- Người cao tuổi thận yếu, thận hư sử dụng dễ tăng tỷ lệ đi tiểu đêm nhiều.
- Người tiêu dùng nên sử dụng đúng liều lượng mà nhà thuốc đã khuyến cáo.
Xin lưu ý:
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo.
- Không tự ý áp dụng mà chưa tìm hiểu kỹ về bài thuốc cũng như nguyên nhân gây bệnh.
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Đừng quên ghé thăm Medplus hàng ngày để cập nhật những tin tức mới nhất về sức khỏe bạn nhé!
Nguồn tham khảo: