Cây Mua tép thuộc loại cây thảo, phân bố rải rác khắp các tỉnh vùng núi và trung du. Cây được người dân sử dụng để chữa một số bệnh phổ biến như: trị viêm phế quản, hen, lao phổi ho ra máu, đau họng, ho gà, lỵ cấp tính, viêm ruột, đau răng… Hãy cùng Medplus tìm hiểu những thông tin thú vị về loại dược liệu này nhé!
A. Thông tin về cây Mua tép
Tên tiếng Việt: Mua tép
Tên khoa học: Osbeckia nepalensis Hook.f
Họ: Melastomaceae (Mua)
1. Đặc điểm về cây
- Cây mua tép thuộc loại cây thảo có kích thước nhỏ, sống nhiều năm, cao khoảng 40 – 60cm.
- Thân mọc thẳng đứng có 4 cạnh và lông thô dính, cành có cạnh, màu đỏ nhạt, phủ lông cứng ngắn.
- Lá đối nhau, có hình bầu dục, dài 3 -7cm, rộng 0,5 – 1,5cm. Gốc tù, đầu nhọn, mép nguyên, hai mặt có lông thô. Gân 5 nổi rõ ở mặt dưới, cuống rất ngắn 1mm hoặc có thể hơn.
- Cụm hoa mọc ở đầu ngọn, màu sắc của hoa nghiêng nhiều về màu hồng hoặc tím hồng, đài có 4 răng hình tam giác nhọn, có lông ở mép, ống đài ngắn có vảy dạng răng cưa ở giữa. Tràng 4 cánh rời, nhị 8, bao phấn màu vàng, bầu có lông cứng ở đỉnh.
- Quả nang, phẳng và hơi hẹp lại ở đầu. Bên trong chứa hạt hình móng ngựa, mặt ngoài có u nhỏ.
- Mùa hoa và quả: Tháng 3-8.
2. Phân bố, thu hái và chế biến
- Ở Việt Nam, có khoảng 10 loài trong nhóm Chi Osbeckia L phân bố rải rác khắp các tỉnh vùng núi và trung du.
- Cây mua tép cũng thường thấy ở hầu hết các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Bình Dương, Tây Ninh, Đồng Nai, các tỉnh ở Tây Nguyên và có thể ở các đảo lớn dọc theo bờ biển.
- Ngoài ra, mua tép còn có ở khu vực nhiệt đới Nam Á và Đông Nam Á như Ân Độ, Malaysia, Thái Lan, Campuchia, Lào và Nam Trung Quốc.
- Cây thuộc loại ưa sáng, thường mọc lẫn với các loài cỏ khác ở ven đồi, nương rẫy hay trên các ruộng cao ở vùng núi và trung du nhưng đã bị bỏ hoang.
- Mua tép có thể sống và phát triển được trên nhiều loại đất kể cả đất bị rửa trôi nhiều, rất chua (pH 4- 5).
- Tuy nhiên, cây sinh trưởng mạnh nhất trong mùa mưa ẩm, hoa thụ phấn chủ yếu nhờ côn trùng. Nhân giống tự nhiên từ hạt.
3. Bộ phận dùng
Tất cả các bộ phận của cây đều được người dân sử dụng, chế biến thành các loại thuốc chữa bệnh khác nhau.
4. Thành phần hóa học
Mua tép chứa acid 2 – furoic, acid ursolic, acid succinic, quercelin và daucosterol (Compendium of Indian medicinal plants, vol. 5. 1990 – 1994, 1998).
5. Tính vị và công năng
- Tính vị: Vị cay hơi ngọt, mùi thơm, tính bình.
- Công năng: Có tác dụng thông phổi, trừ ho hen, thanh nhiệt, giải độc, làm săn, thu liễm, cầm máu.
B. Công dụng và liều dùng
Mua tép được dùng chữa viêm phế quản, hen, lao phổi ho ra máu, đau họng, ho gà, lỵ cấp tính, viêm ruột, lỵ amíp. Còn chữa băng huyết, hậu sản đau bụng, cảm mạo. Ngày 30 – 60g toàn cây sắc uống. Để chữa viêm chân răng có mủ, đau răng, lấy toàn cây mua tép cắt nhỏ, sắc đặc, ngậm, ngày 3-4 lần.
C. Bài thuốc từ cây Mua tép
Chữa viêm phế quản, hen, ho, ho ra máu, đau họng:
- Cách 1: Mua tép 30g, thịt lợn nạc 125g, nấu nhừ, ăn làm nhiều lần trong ngày.
- Cách 2: Có thể lấy rễ, rửa sạch, nhai, nuốt nước dần.
- Cách 3: Lấy lá tươi 30 – 40g, giã nát với một ít muối, ép lấy nước uống và dùng bã đắp lên cổ họng.
Một số loại mua khác bạn có thể tìm hiểu dưới đây:
Cây Mua Thấp: “Bất ngờ” với TOP 7 công dụng chữa bệnh hiệu quả
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cây Mua tép cũng như một số công dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý:
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Nguồn tham khảo
Tracuuduoclieu.vn và các nguồn uy tín khác.