Cây Ngâu luôn được xem là dược liệu quý trong Y học với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ về đặc điểm của dược liệu này. Hôm nay medplus xin giới thiệu đến bạn đọc các công dụng cũng như bài thuốc tiêu biểu từ loại dược liệu này nhé!
Thông Tin Dược Liệu
Tên tiếng Việt: Cây Ngâu, Ngâu tán tròn, ngâu ta…
Tên khoa học: Aglaia duperreana.
Họ: Xoan (Meliaceae).
1. Đặc điểm thực vật
Cây nhỡ cao tới 4m hay hơn, vỏ xám. Lá kép mang 3-5 lá chét xoan ngược dài 1,5-3cm, đầu tròn, gốc tù nhọn, không lông, dai; cuống chung có cánh thấp, dài 3-5cm. Hoa mọc thành chùm đơn hay chia nhánh ở nách lá, hoa nhỏ, màu vàng, rất thơm, tạp tính; cánh hoa 5, cao 2mm; bao phấn 5, chứa một hạt có áo hạt vàng vàng.
Ra hoa quanh năm.
2. Bộ phận dùng
Hoa và lá
3. Phân bố
Cây mọc hoang và cũng được trồng khắp nơi làm cảnh và lấy hoa để ướp trà. Thu hái hoa vào lúc đã chín vàng nhạt và thơm, phơi khô để dành. Lá thu hái quanh năm, thường dùng tươi.
4. Thu hái – sơ chế
Lá cành thường được thu hái vào bất cứ thời điểm nào trong năm, dùng tươi là chủ yếu. Còn hoa thì chỉ được thu hái khi đã chín vàng nhạt và có mùi thơm. Sau khi hái sẽ được phơi hoặc sấy khô ở nhiệt độ thấp để dành dùng dần.
5. Bảo quản
Trường hợp đã qua sơ chế khô cần bảo quản trong túi kín và để ở những nơi khô ráo, tránh ẩm mốc.
Công dụng và Liều dùng
1. Thành phần hóa học
Ngâu là dược liệu có hàm lượng tinh dầu cao.
2. Tính vị và Quy Kinh
- Dược liệu được ghi nhận là có vị cay ngọt và tính bình.
- Được quy vào 3 kinh Phế, Can và Vị.
3. Tác dụng dược lý
– Theo Đông Y
- Công dụng: Giải uất kết, sạch phổi, thư giãn bên trong người, ngưng phiền khát, tỉnh táo đầu óc…
- Chủ trị: Đau nhức xương khớp do thời tiết thay đổi đột ngột, ho hen, giải rượu, hỗ trợ điều trị tăng huyết áp…
– Theo nghiên cứu dược lý hiện đại
- Chưa có tài liệu nghiên cứu
4. Công Dụng
- Hoa và lá Ngâu được dùng chữa sốt, vàng da, hen suyễn. Lá tươi dùng nấu nước tắm ghẻ.
- Tinh dầu dùng sát trùng.
- Lá tươi dùng nấu nước tắm ghẻ.
5. Cách dùng – liều lượng
- Ngày dùng 10-16g, dưới dạng thuốc sắc.
- Dược liệu được dùng chủ yếu bằng cách hãm trà hay sắc nước để uống. Trong nhiều trường hợp còn được nấu thành cao hay giã tươi để dùng ngoài da. Liều lượng được khuyến cáo khi dùng ở dạng uống là khoảng từ 20 – 30g/ngày.
Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu
1. Bài thuốc chữa bế kinh
- Chuẩn bị: 10g hoa ngâu cùng với 50ml rượu trắng.
- Thực hiện: Trộn vị thuốc và rượu vào cùng nhau rồi cho thêm chút nước. Tiến hành hấp cách thủy tới khi hoa chín nhừ. Ngày uống 1 lần trước khi đi ngủ. Nên bắt đầu dùng trước kỳ kinh 5 ngày và duy trì liên tục khoảng 5 ngày.
2. Bài thuốc hỗ trợ điều trị tăng huyết áp
- Chuẩn bị: 10g hoa ngâu cùng với 30g cúc hoa.
- Thực hiện: Cho 2 vị thuốc trên vào ấm hãm với khoảng 600ml nước sôi. Chia làm 3 lần uống trong ngày, dùng 1 thang/ngày. Cần duy trì liên tục trong 15 ngày cho 1 liệu trình.
3. Bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh hen suyễn
- Chuẩn bị: 15g hoa ngâu.
- Thực hiện: Cho vị thuốc vào ấm giữ nhiệt hãm với 1 lít nước sôi trong 30 phút. Dùng uống trong ngày. Hoặc cũng có thể sử dụng trà có ướp hoa ngâu để uống mỗi ngày cũng đem lại hiệu quả rất tốt.
4. Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp khi thời tiết thay đổi
- Chuẩn bị: 30g cành lá ngâu, 20g dây đau xương, 10g ké đầu ngựa cùng 10g cốt toái bổ.
- Thực hiện: Các vị thuốc đem cho hết vào ấm rồi đổ thêm 700ml nước sắc trên lửa nhỏ. Thu lấy 200ml thuốc chia đều thành 3 lần uống, mỗi ngày dùng 1 thang. Mỗi liệu trình cần duy trì liên tục trong khoảng 10 ngày.
5. Bài thuốc chữa chứng say rượu
- Chuẩn bị: 10g hoa ngâu cùng với 10g hoa sắn dây.
- Thực hiện: Cho 2 vị thuốc vào cốc sau đó đổ 150ml nước sôi vào ngâm cho kỹ rồi uống trực tiếp.
6. Bài thuốc chữa bầm tím, sưng đau do ngã
- Bài thuốc 1: Cần chuẩn bị 50g lá ngâu cùng với 50g hoa ngâu. Cho 2 vị thuốc này vào nồi rồi đun trên lửa nhỏ với 700ml nước đến khi cô thành cao. Mỗi lần sử dụng lấy 1 ít cao này bôi vào miếng vải mỏng rồi đắp trực tiếp lên vị trí sưng đau. Mỗi ngày đắp 2 lần, mỗi lần 2 tiếng rồi tháo ra.
- Bài thuốc 2: Cần có 1 nắm cành lá ngâu, 1 nắm lá dâm bụt, 1 nắm lá xuyên tâm liên. Các vị thuốc này đem giã nát rồi đắp trực tiếp vào vị trí tổn thương. Ngày đắp 2 lần, mỗi lần để yên trong 2 tiếng.
Kiêng kị
- Vị thuốc từ cây ngâu mặc dù có tác dụng dược lý khá đa dạng nhưng được khuyến cáo là không nên dùng cho phụ nữ đang trong thời kỳ mang thai. Bên cạnh đó, người bệnh cần phân biệt rõ ngâu ta dùng để chữa bệnh với các giống ngâu ngoại lai.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé !
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Nguồn: tracuuduoclieu.vn
Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam