Cây Nhân Trần [Bồ Bồ] – Dược liệu điều trị Viêm Gan Siêu Vi từ tự nhiên

Thông Tin về cây Bồ Bồ

• Tên khác: Cây nhân trần, tuyến hương lam, chè nội, hoắc hương núi, nhân trần hoa đầu, chè đồng, chè cát
• Tên khoa học: Adenosma indianum (Lour.) Merr.
• Họ: Hoa mõm chó – Scrophulariaceae

Đặc điểm thực vật

Thuộc dạng thân thảo, sống nhiều năm, thân mọc thẳng, chiều cao dao động từ 20 – 60cm. Thân tròn, bên ngoài có nhiều lông.

Lá cây màu xanh, hình bầu dục hoặc hình trái xoăn, mọc cách, so le, mặt trên và dưới đều có lông tơ. Mép lá hình răng cưa. Vò nhẹ thân và lá thấy có mùi thơm.

Hoa

mọc thành cụm ở trên ngọn hoặc ở kẽ lá, màu tím, có hình dáng gần giống với cái chuông. Đài hoa có 5 răng. Quả nang nhãn có dạng hình trứng, nhỏ, chiều dài chỉ khoảng 3mm – 4mm. Bên trong quả có hạt màu vàng.

Phân bố, sinh trưởng

Cây được tìm thấy nhiều ở Việt Nam và một số nước khác như Nam Trung Quốc, Cộng Hòa Ấn Độ hay Malaysia. Cây ưa sống ở những nơi có nhiều ánh sáng và có thể chịu được hạn ở mức độ nhẹ, chủ yếu là mọc hoang ở bờ ruộng hoặc ven đồi.

Ở nước ta, chủ yếu mọc ở các tỉnh vùng trung du phía Bắc như Hà Tây, Thái Nguyên, Bắc Giang hay Phú Thọ…

Cây phát triển từ hạt. Những cây con thường đâm chồi vào tháng 3 – tháng 4 hàng năm và ra hoa kết quả sau đó khoảng 2 tháng. Quả già cũng là lúc cây bắt đầu tàn lụi và chết. Hạt trong quả được phát tán ra xung quanh và nếu tồn tại được thì đến cuối mùa xuân năm sau sẽ đâm chồi, nảy mầm.

Bộ phận dùng làm thuốc

Thân, lá, hoa của cây được Đông y sử dụng làm dược liệu.

Thu hái- sơ chế

Thu hoạch lúc cây đang ra hoa, thông thường là vào mùa hạ. Cây được chặt sát gốc đem về rửa sạch, rải trong bóng râm cho khô từ từ hoặc sấy khô.

Bảo quản

Dược liệu khô thường được người dân bảo quản bằng cách bó lại thành từng bó nhỏ, để trên gác bếp hoặc nơi khô ráo. Tránh để thuốc nơi bụi bẩn, chỗ ẩm ướt hoặc những nơi có nhiệt độ quá cao sẽ gây mốc hoặc làm thất thoát tinh dầu trong thân và lá cây.

Công Dụng và Cách Dùng Cây Bồ Bồ [Nhân Trần]

Thành phần hóa học

Các thành phần có trong cây bao gồm:

• Saponin
• Glucosid
• Kalinitrat
• Acid clorogenic
• Acid neoclorogenic
• Acid cafeic
• Flavonoid
• Triterpen
• Tinh dầu thơm chứa một số chất như: 5L – Mопоtегреп, L – fenchon, 2 D sesquiterpen, oxyd piperiton, sesquiterpen …

Tính vị:

• Vị đắng
• Tính hơi hàn

Cây bồ bồ có tác dụng gì?

– Theo y học cổ truyền:

dược liệu có tác dụng giải nhiệt, lợi tiểu, sơ phong, lợi thấp, làm ra mồ hôi, lợi tiêu hóa. Chủ trị trong các trường hợp:

• Viêm gan cấp và mãn tính do siêu virus gây ra
• Sốt không ra mồ hôi
• Vàng da
• Tiêu hóa kém
• Đau đầu
• Bí tiểu
• Hen suyễn
• Viêm túi mật
• Sưng đỏ mắt
• Cao huyết áp

– Theo nghiên cứu hiện đại:

Bồ bồ có những tác dụng sau

• Kháng khuẩn: Cao bồ bồ thể hiện khả năng ức chế rõ rệt đối với các chủng vi khuẩn như Shigella dysenteria, Streptococcus hemolyticus S 84 hay Sh. shigae…
• Diệt giun: Thử nghiệm tinh dầu và nước cất cây bồ bồ cho thấy cả giun đũa, giun móc hay giun đất đều bị tiêu diệt sau khoảng vài chục phút đến vài giờ kể từ khi tiếp xúc với thuốc.
• Chống viêm: Bồ bồ thể hiện tính kháng viêm rõ rệt khi thử nghiệm trên chuột.
• Lợi mật, thải độc gan: Tinh dầu và đặc biệt là cao cồn bồ bồ có công dụng làm tăng tiết mật ở chuột, đào thải độc tố cho gan.
• Ở dạ dày: Bồ bồ có tác dụng làm giảm axit, giảm viêm loét trong dạ dày ở chuột cống trắng.

Cách dùng và liều lượng

• Liều lượng: 15 – 30g mỗi ngày
• Cách dùng: Sắc uống, tán nhỏ làm trà hoặc dùng dược liệu tươi đắp ngoài da.

Một số bài thuốc tiêu biểu từ Cây Bồ Bồ

1. Điều trị bệnh viêm gan siêu vi

Dùng 63g bồ bồ sắc lấy nước đặc. Gạn thuốc chia làm 3 phần uống vào buổi sáng, trưa, tối

2. Điều trị vàng da ở người bị viêm gan siêu vi, chữa đầy bụng, đi tiểu ít, bí đại tiện

Kết hợp 24g bồ bồ, 12g hạt dành dành, 8g đại hoàng. Sắc uống ngày 1 thang

3. Chữa vàng da, tê lạnh các chi, hàn thấp

Dùng 24g bồ bồ, 12g hắc phụ, 8g gừng khô, 4g quốc lão ( cam thảo ). Dùng thuốc theo dạng sắc uống mỗi ngày 1 thang.

4. Trị vàng da, bí tiểu, viêm gan siêu vi mãn tính

Dùng 16g bồ bồ, bạch truật, trạch tả, trư linh, phục linh mỗi vị 12g, quế chi 8g. Sắc thuốc với nửa lít nước lấy 200ml. Chia uống 2 – 3 lần trong ngày

5. Điều trị viêm túi mật

Dùng bồ bồ, diếp trời, uất kim mỗi vị 63g, củ nghệ vàng 16g. Sắc uống ngày 1 thang để chữa nhiễm trùng túi mật

6. Chữa cảm say nắng, thấp nhiệt, hạ sốt, kích thích tiết mồ hôi

Thành phần cho một thang thuốc điều trị gồm bồ bồ 16g, tịch lãnh 20g, hoàng cầm 12g, thủy xương bồ, mộc thông, khổ thái mỗi vị 8g, hoắc hương, xạ can, liên kiều, bạch đậu khấu, bạc hà mỗi vị 6g. Mỗi ngày lấy 1 thang sắc uống đều đặn cho đến khi các triệu chứng chấm dứt hoàn toàn.

Lưu ý Khi Sử Dụng Cây Bồ Bồ

Lưu ý khi dùng

• Người không phải cơ địa thấp nhiệt tránh dùng
• Phụ nữ mang thai và cho con bú cần được sự đồng ý của thầy thuốc, bác sĩ trước khi sử dụng cây để chữa bệnh. Dược liệu này khi uống nhiều sẽ làm tăng nguy cơ bị mất sữa và làm các tuyến trong cơ thể bị xuất tiết.
• Tương tác với cam thảo. Vì vậy không kết hợp hai vị này chung với nhau
• Trường hợp không có bệnh về gan mật thì tránh nấu nước uống hàng ngày.
• Bệnh nhân huyết áp thấp không nên dùng
• Do có đặc tính lợi tiểu, không thích hợp cho những người đang bị mất nước, tiêu chảy.

Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Cây Bồ Bồ cũng như một số tác dụng hay về loại dược liệu này!

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn , tham khảo
Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam