Cây Nhót – Dược liệu chuyên trị tiểu buốt, gắt

Thông tin cơ bản

1. Thông tin khoa học:

• Tên Tiếng Việt: Nhót, Hồ đồi tử, Lót, Bất xá, …
• Tên khoa học: Elaeagnus latifolia L.
• Họ: Thuộc họ Nhót (Elaeagnaceae)

2. Mô tả cây

• Cây thuộc cây bụi có cành trườn, có gai, khi trưởng thành cây có thể dài tới 7 mét. Toàn bộ thân cây, mặt sau của lá, quả có một lớp vảy màu trắng hình đốm tròn tròn xếp xan xát nhau, càng về già thì lớp vảy này càng dễ bị bong tróc. Qủa hình bầu dục, khi chín quả chuyển sang màu đỏ, mặt quả có các đốm lấm chấm nhỏ mùa trắng. Hoa không tràng và chỉ có 4 lá đài.

3. Phân bố, thu hái và chế biến

Phân bố

• Cây nhót được trồng nhiều ở các tỉnh miền Bắc nước ta và một số vùng thuộc miền Trung và Nam.

Thu hoạch

• Thu hái quang năm đối với những cây đã trưởng thành, quả chín mọng.

Bộ phận dùng

• Sử dụng các bộ phận để làm thuốc chữa bệnh như: lá, quả, rễ.

Chế biến

• Qủa có thể dùng lúc còn sống hoặc đã chín tới.
• Các bộ phận khác cần được rửa sạch bằng nước để loại bỏ tạp chất, bụi bẩn, rồi chặt từng miếng nhỏ rồi đem phơi hoặc sấy khô.

Công dụng và tác dụng chính

A. Thành phần hoá học

Thành phần có trong quả nhót:

• Nước
• Glucid
• Protid
• Axit hữu cơ
• Cellulose
• Canxi
• Phốt pho
• Sắt

Thành phần có trong lá nhót:

• Tamin
• Polyphenol
• Saponozit

B. Tác dụng dược lý

• Trong nghiên cứu dược lý hiện đại, cây nhót được sử dụng thực nghiệm trên người và cả động vật và đưa ra kết luận công dụng của cây nhót:
  • Kháng khuẩn gram dương và gram âm
  • Chủng trực khuẩn lỵ: Shigella dysenteria, Shigella shiga, Shigella flexneri, Shigella sonnei
  • Chống viêm cấp và mạn tính
  • Tăng cường co bóp tử cung

C. Công dụng, tính vị và liều dùng

Tính vị

• Qủa nhót có vị chua, chát, có tính bình.

Qui Kinh

• Được quy vào kinh phế đại tràng

Công năng

• Tác dụng ngừng hen suyễn và cầm ỉa chảy.

Công Dụng

• Thường dùng chữa: Ỉa chảy, lỵ mạn tính; Hen suyễn, khạc ra máu.
• Ở Ấn Độ, người ta dùng hoa xem như bổ tim và làm săn da, còn quả dùng làm thuốc săn da.

Lưu Ý

• Lá và rễ nhót không dùng cho phụ nữ có thai.

Liều dùng

• Lá nhót tươi hoặc khô được sử dụng dưới dạng bột hoặc sắc lấy nước uống với liều lượng từ 6 – 10g mỗi ngày.
• Rễ nhót được sử dụng để pha nước tắm với liều lượng từ 12 – 16g.
• Sử dụng quả nhót với liều lượng từ 8 – 12g (tương ứng với 5 – 7 quả khô).

Bài thuốc sử dụng

Bài thuốc chữa phong thấp, đau nhức xương khớp:

Sử dụng 120 gram rễ nhót, 60 gram hoàng tửu, 50 gram chân giò lợn. Đem tất cả các nguyên liệu trên đem nấu nhừ và sử dụng trong ngày.

Bài thuốc chữa ho ra máu, chảy máu cam:

– Bài thuốc số 1:

Sử dụng 16 gram rễ nhót (phơi khô và sao qua) đem sắc lấy nước uống.

– Bài thuốc số 2:

Sử dụng rễ nhót, cỏ nhọ nồi, ngãi điệp, trắc bách diệp mỗi loại với một lượng bằng nhau, đem sao đen rồi sắc lấy nước uống. Mỗi ngày sử dụng 3 lần trước bữa ăn 90 phút. Lưu ý, trong quá trình sử dụng thuốc tránh sử dụng rượu, bia, ớt,…

Bài thuốc chữa lỵ, tiêu chảy:

– Bài thuốc số 1:

Sử dụng 30 gram lá nhót tươi đem sao vàng, đem sắc cùng với 400 ml còn 100 ml để sử dụng, có thể sử dụng lá nhót khô với liều lượng là 12 gram. Chia thuốc thành 2 phần để sử dụng trong ngày, dùng thuốc trước chữa ăn 1 giờ đồng hồ.

– Bài thuốc số 2:

Sử dụng 10 quả nhót xanh, 4 gram rễ cây nhót cùng với 2 gram rễ cây mơ, đem sắc lấy nước uống.

Bài thuốc chữa ho:

– Bài thuốc số 1:

Sử dụng 10 quả nhót xanh, 10 quả quất cùng với 10 gram trần bì, đem sắc lấy nước rồi chia làm thành 3 phần để sử dụng trong ngày.

– Bài thuốc số 2 (ho có kèm với khó thở):

Sử dụng 6 – 12 gram quả nhót đem sắc lấy nước dùng hoặc hãm như nước trà.

Bài thuốc chữa đau họng, khó nuốt:

Sử dụng 30 gram rễ nhót để sắc lấy nước dùng.

Bài thuốc chữa viêm xoang mũi:

Sử dụng hoa nhót và búp cây đa lông với một lượng bằng nhau, đem tán nhỏ. Mỗi lần sử dụng 8 gram cùng với rượu nhạt, sử dụng 2 lần/ ngày.

Bài thuốc chữa hen phế quản:

Sử dụng 10 quả nhó cùng với tỳ bà diệp và hoa cúc bách nhật mỗi loại 6 gram đem sắc cùng với 400 ml nước còn 200 ml nước, chia làm 3 phần nhỏ để sử dụng sau bữa ăn. Thời gian sử dụng khoảng 5 – 7 ngày.

Bài thuốc chữa ông đốt, rắn cắn:

Dùng 1 nắm lá nhót tươi rửa sạch rồi đem giã nát vắt lấy phần nước cốt để uống cùng với rượu nhạt. Phần bã được sử dụng để đắp lên vùng bị tổn thương.

 Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về một số tác dụng hay về loại dược liệu này!

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn tham khảo
Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam