Tỏa dương (củ gió đất) là dược liệu có tác dụng bổ thận, ích tinh và sinh huyết. Với đặc tính dược lý đa dạng, thảo dược này được dùng trong bài thuốc chữa liệt dương, yếu sinh lý, thận tỳ hư, người yếu mỏi, ăn kém, cơ thể suy nhược,…
Tỏa dương
Tên tiếng Việt: Củ gió đất, Cây không lá, Cu chó, Ký sinh hoàn, Củ ngọc núi, Xà cô, Tỏa dương
Tên khoa học: Balanophora spp.
Họ: Balanophoraceae
Công dụng: Chữa thiếu máu, đau bụng, nhức mỏi (cả cây).
Mô tả cây:
Cây thảo, nạc mềm, nom như cái nấm, màu đỏ nâu. Thường sống ký sinh trên thân rễ cây khác, thường là cây gỗ lớn trong rừng sâu. Thân thoái hóa thành củ nguyên hoặc phân nhánh, có nhiều hình dạng khác nhau, sần sùi, không có lá.
Hoa đơn tính khác gốc, mọc thành cụm dày trông như cu chó, cụm hoa đực hình trụ, dài 10 -15cm, ở gốc có một vài lá bắc; bao hoa xẻ nhiều thùy (4-7) thùy dày và hẹp, dài bằng nhau, có nhị có bao phấn hính móng ngựa; cụm hoa cái hình thoi hoặc hình trứng, dài 2 – 3cm.
Không có bao hoa, trên cụm hoa có nhiều phần phụ hình chùy không sinh sản. Không có quả.
Thành phần hoạt chất:
Về thành phần hóa học sơ bộ thấy có nhiều chất màu anthoxyanozit, trong dịch chiết nước nấm tỏa dương đã phân lập 19 hợp chất gồm: balaxiflorins A và B, 3 hợp chất phenylpropanoid, 4 hợp chất lignan, 9 hợp chất tanin và acid gallic.
Tác dụng dược lý, minh chứng khoa học:
Tỏa dương được nhân dân dùng làm thuốc bổ, kích thích ăn ngon miệng, chữa đau bụng, nhức mỏi chân ta; nhất là cho phụ nữ sau khi đẻ, người mới ốm dậy chóng lại sức, thường dùng thuốc rượu. Ở các tỉnh phía Bắc nước ta, sâm Tỏa dương còn được tương truyền với cái tên “cây gây tan cửa nát nhà” bởi lẽ Sâm tỏa dương có tác dụng kích thích tình dục quá mạnh, nên khi sử dụng Tỏa dương thì phải sử dụng 2 vợ chồng cùng lúc, nếu chỉ một trong 2 người sử dụng thì dễ dẫn đến hiện tượng quan hệ ngoài luồng, phá vỡ hạnh phúc gia đình.
Trong đông y dùng tỏa dương để bổ thận tráng dương, ích tinh huyết, mạnh tình dục, bổ tỳ vị; nhuận tràng, thông tiểu. Chủ trị yếu sinh lý, liệt dương, lãnh cảm, đau lưng, mỏi gối, biếng ăn.
Công dụng của cây Toả dương
- Bổ thận tráng dương.
- Ôn trung táo thấp
- Tán ứ trừ tê, mạnh gân cốt
- Bồi bổ cơ thể, chống viêm, kích thích miễn dịch, chống co giật, an thần.
- Tỏa dương được nhân dân địa phương dùng làm thuốc bổ, kích thích ăn ngon miệng, chữa đau bụng, nhức mỏi chân tay, nhất là dùng cho phụ nữ sau sinh, mới ốm dậy chóng lại sức.
- Ở Malaysia, tỏa dương còn được dùng làm thuốc kích dục.
Đối tượng sử dụng:
- Nam giới tinh lạnh, liệt dương.
- Phụ nữ đái đục, bạch đới.
- Người già đái són lạnh bụng, kém ăn, thần kinh suy nhược.
- Người phong thấp, lưng lạnh gối đau, vận động khó khăn.
- Người bị suy nhược cơ thể, đau lưng, viêm khớp, viêm thận mạn tính.
- Người mắc các bệnh ngoài da, vàng da, ngứa.
Bài thuốc liên quan:
1/ Chữa liệt dương:
- Toả dương 12g, thục địa 15g, sơn thù nhục 15g, sơn dược 15g, phục linh 12g, câu kỷ 15g, nhục thung dung 12g, dâm dương hoắc diệp 30g; ba kích nhục 12g, bạch nhân sâm 12g, lộc nhung 6g, sao táo nhân 12g, thỏ ti tử 12g; thiên môn đông 9g, cam thảo 9g.
- Tất cả đem tán mịn trộn mật làm thành viên, mỗi viên nặng 9g.
- Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 1 viên, uống với nước đun sôi để nguội. Kiêng ăn thức ăn tanh, lạnh.
2/ Món ăn, bài thuốc hỗ trợ tráng dương:
- Toả dương 5g, nhục thung dung 5g, thịt dê 50g, bột mì 200g.
- Trước tiên sắc riêng toả dương và nhục thung dung, lấy nước thuốc này nhào với bột mì, cán mỏng, cắt thành sợi; cho vào nấu với thịt dê, nêm gia vị vừa miệng, làm thức ăn điểm tâm hằng ngày.
3/ Hoạt tinh, di tinh, sinh lý yếu, mệt mỏi từ cây toả dương
- Tỏa dương 120g, tang phiêu tiêu 120g, long cốt 40g, bạch phục linh 40g.
- Tất cả tán mịn, viên to bằng hạt ngô, mỗi lần uống 15-20g với nước muối loãng. Ngày uống hai lần.
3/ Bổ thận, chữa đau lưng mỏi gối, các khớp đau nhức, đại tiện khô táo kết gây đau bụng:
- Tỏa dương, hoàng bá, quy bản, hoàng cầm, đỗ trọng, ngưu tất, tri mẫu, mỗi vị 16g; địa hoàng, đương quy, mỗi vị 10g; phá cố chỉ, tục đoạn, mỗi vị 8g.
- Tất cả các vị thuốc tán bột mịn, trộn đều với rượu và hồ hoàn thành viên, ngày uống 2 lần, mỗi lần 15-20g.
4/ Bài thuốc bổ thận tráng dương:
(dùng cho người cao tuổi dương hư, thận suy, yếu mệt, liệt dương, di tinh kém ăn, mất ngủ):
- Toả dương 10g, nhân sâm 12g, hoàng kỳ 16g, đỗ trọng 16g, nhục thung dung 8g, thỏ ty tử 12g, xa sàng tử 12g, phúc bồn tử 12g; đương quy 12g, bạch truật 12g, thục địa 16g, ba kích 12g, dâm dương hoắc 12g, lộc nhung 12g, kỷ tử 12g; đại táo 5 quả, long nhãn 10g, cam thảo 6g, xuyên khung 8g, hà thủ ô đỏ 12g.
- Tất cả cho vào 750ml nước vào sắc kỹ còn 250ml chia 3 lần uống trong ngày. Uống 7 thang liền thì cơ thể sẽ khoẻ, ăn ngon, ngủ yên, dai sức hết mệt mỏi di tinh, liệt dương.
- Cùng bài thuốc trên với số lượng gấp 5 lần mỗi vị cho vào 5 lít rượu, ngâm trong 3 tuần, chắt ra, cho thêm 500ml mật ong loại tốt, mỗi ngày uống 3 lần trước bữa ăn, mỗi lần 20 – 30ml.
5/ Chữa xuất tinh sớm bằng cây toả dương
- Thục địa 30g, tỏa dương 20g, đỗ trọng 30g, đuôi lợn 150g, gừng tươi 15g, đại táo 8 quả. Ðuôi lợn cạo bỏ lông, rửa sạch, chặt thành từng khúc. Gừng tươi giã nát. Các vị thuốc rửa sạch.
- Tất cả cho vào nồi hầm lửa nhỏ trong 2,5-3 giờ là được, cho thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày.
- Bài thuốc có công dụng: Tư bổ thận tinh, dùng cho những người bị chứng xuất tinh sớm với các triệu chứng như xuất tinh sớm, tinh dịch ít và loãng; cơ thể hao gầy, suy giảm ham muốn tình dục, da mặt nhợt nhạt, tóc rụng nhiều. Tiểu tiện trong dài, đại tiện lỏng loãng, chất lưỡi nhợt; thường có bệnh mạn tính kèm theo như tiểu đường, u phì đại tiền liệt tuyến mạn tính, suy giảm công năng tuyến thượng thận…
6/ Xuất tinh sớm và liệt dương:
- Toả dương 20g, tang thầm (quả dâu tằm chín đen) 20g.
- Hai thứ tán nhỏ, hãm trong phích nước sôi với 10g mật ong.
- Sau 15 phút là uống được. Uống thay nước trà hàng ngày. Chú ý, người bị tiêu chảy không nên dùng loại nước này.
7/ Phục hồi sức khoẻ cho phụ nữ sau khi sinh:
- Toả dương sau khi thu hái về, tước bỏ những phiến của lá bắc và bao hoa, rửa sạch, thái mỏng, phơi khô, sao qua, rượu 35 – 40 độ.
- Cứ 1 phần toả dương, 5 phần rượu. Ngâm trên 1 tháng mới dùng được, hoặc càng lâu càng tốt.
- Khi đó rượu có màu đỏ sẫm, vị hơi đắng, chát.
- Nếu khó uống có thể cho thêm ít đường hoặc mật ong cho dễ uống. Ngày uống 2 lần trước bữa ăn, mỗi lần uống 1 chén con (khoảng 30ml).
Xin lưu ý:
- Vì Toả dương cũng có tác dụng nhuận tràng nên cần lưu ý về liều dùng; người bị tiêu chảy không nên sử dụng dược liệu.
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo.
- Không tự ý áp dụng mà chưa tìm hiểu kỹ về bài thuốc cũng như nguyên nhân gây bệnh.
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Đừng quên ghé thăm Medplus hàng ngày để cập nhật những tin tức mới nhất về sức khỏe bạn nhé!
Nguồn tham khảo:
Có thể bạn muốn tham khảo thêm
Bài thuốc Tráng dương cường lực cho nam giới với cây Hà thủ ô đỏ