Chẩn đoán và điều trị hạ đường huyết sơ sinh

Hạ đường huyết sơ sinh là gì? Làm sao để chẩn đoán trẻ sơ sinh bị hạ đường huyết? Cách điều trị hạ đường huyết sơ sinh hiện nay là gì? Hạ đường huyết ở trẻ có nguy hiểm không?

Giới thiệu

Hạ đường huyết khi đường trong máu dưới 300mg/l

Nguy cơ hạ đường huyết ở sơ sinh:

• Mẹ đái tháo đường
• Cân nặng khi sinh to
• Cân nặng thấp so với tuổi thai
• Đẻ non
• Trẻ bị bệnh nặng hoặc stress
• Nuôi dưỡng tĩnh mạch không đầy đủ
• Đa hồng cầu

Các tìm kiếm khác về chẩn đoán và điều trị bệnh:

• Chẩn đoán và điều trị hội chứng vàng da tăng bilirubin tự do
• Chẩn đoán và điều trị hội chứng phù não ở trẻ em
• Chẩn đoán và điều trị hội chứng suy hô hấp cấp
• Chẩn đoán và điều trị sơ sinh non tháng

Chẩn đoán

Tất cả những trẻ hạ đường huyết sơ sinh cần phải định lượng glucose máu chính xác, không chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng.

 

1. Triệu chứng lâm sàng của đường huyết sơ sinh

• Vẻ mặt hốt hoảng
• Run rẩy
• Co giật
• Li bì
• Ngừng thở, tím tái
• Suy hô hấp
• Hoặc không có triệu chứng lâm sàng

2. Xét nghiệm glucose máu dưới 300mg/l

Vùng lấy máu của trẻ được sát trùng và được đâm bằng một loại kim bén hay bằng lưỡi trích (lancet). Máu được đựng trong một pipette (ống thủy tinh nhỏ), trên lam, trên giấy thử, hoặc trong một lọ nhỏ. Có thể phải dùng bông hay băng ép lên vùng lấy máu nếu máu vẫn tiếp tục chảy.

Điều trị

1. Trẻ sơ sinh bị hạ đường huyết có nguy cơ

• Trẻ đẻ non 35 – 36 tuần hoặc trẻ đủ tháng: cho bú sớm ngay sau để nếu trẻ không ăn được bằng miệng truyền đường 10%: 6 – 8mg/kg/phút
• Trẻ đẻ non hoặc bệnh nặng bắt đầu bằng đường 10%.

2. Trẻ có dấu hiệu hạ đường huyết

Điều trị ngay

• Tiêm tĩnh mạch 2 – 3ml/kg glucose 10% trong vòng 1 – 2 phút
• Nếu cần có thể nhắc lại
• Không nên dùng liều > 5 – 7 mg/kg đối với trẻ sơ sinh của bà mẹ bị đái tháo đường vì có thể gây biến chứng do thay đổi đột ngột insulin.

Điều trị duy trì

• Tiếp tục duy trì glucose 10% 6 – 8mg/kg/phút cho đến khi đường huyết trở về bình thường và ổn định
• Có thể phải tăng nồng độ glucose hoặc liều lượng để đảm bảo bình thường.

8mg/kg/phút = 120ml/kg/24 giờ glucose 10%

• Thời gian truyền trong vòng 24 – 48 giờ

Khi trẻ ăn bằng đường miệng hấp thu tốt lượng dịch truyền sẽ giảm dần tuy nhiên phải đảm bảo đường máu trong giới hạn bình thường.

Công thức truyền glucose (mg/kg/phút)

[% glucose x (ml/giờ)] / (6 x cân nặng)= mg/kg/phút x [%glucose x ml/24giờ x 7] / 1000

3. Hạ đường huyết sơ sinh kéo dài

• Khi đường huyết vẫn giảm sau khi đã điều trị glucose với liều lượng 15mg/kg/phút.
• Cần điều trị phối hợp hydrocotison 5m/kg, 12 giờ/lần bằng đường uống, tiêm bắp hoặc bằng đường TM.
• Cần tìm các nguyên nhân do bệnh rối loạn nội tiết. Cần định lượng cortisol, insulin, C – peptid và theo dõi mức độ hormon trước và sau khi dùng steroid.

Nếu xác định được nguyên nhân do rối loạn bài tiết insulin hoặc glucagon có thể dùng diazoxid (diazoxid giảm bài tiết insulin và tăng giải phóng catecholamin), hoặc somatotatin (thuốc giải phóng ức chế của glucagon, insulin, GH, thiotropin).

Diazoxid 5 – 20mg/kg/24 giờ uống 8 – 12 lần.

• Khi trẻ sơ sinh bị hạ đường huyết phải nhanh chóng nâng đường máu trở về bình thường không được dùng nồng độ đường quá cao (G 50%).
• Không ngừng truyền đột ngột trong quá trình điều trị hạ đường huyết
• Truyền quá nhanh đường nồng độ cao gây tổn thương não ở trẻ sơ sinh
• Truyền đường nồng độ cao gây tăng áp lực thẩm thấu máu.

4. Lưu ý

Loại dung dịch glucose được chọn trong điều trị hạ đường huyết ở trẻ là Dextrose 10%. Không dùng Dextrose 30% vì có nguy cơ gây xuất huyết não do nồng độ thẩm thấu cao (1515 mOsm/l)

Lời khuyên

Hạ đường huyết sơ sinh thường do hai nguyên nhân chính gây nên là:

• Giảm dự trữ glycogen gặp ở những trẻ ít cân so với tuổi thai, những trẻ suy dinh dưỡng trong thai, chậm phát triển trong tử cung, sinh đôi, dị tật bẩm sinh.
• Tăng insulin trong máu: Con của những người mẹ mắc bệnh đái đường, u tuyến tụy (tăng hoạt động của tế bào Langerhans)

 

Vì vậy, khi mang thai người mẹ cần khám định kỳ và được chăm sóc tốt để hạn chế nguy cơ mắc bệnh cho trẻ. Việc chăm sóc và điều trị  trẻ sơ sinh bị hạ đường huyết cần có lời khuyên và chỉ dẫn của các chuyên gia y tế – bác sĩ để đảm bảo tối thiểu các di chứng và sự phát triển về sau của trẻ.

Tham khảo danh sách các chuyên gia y tế và các cơ sở khám chữa bệnh tại Việt Nam trên Medplus.vn.