Chẩn đoán và điều trị ngộ độc digitalis

• Ngộ độc digitalis là gì?
• Bệnh nhân bị ngộ độc digitalis có sao không?
• Cần làm những xét nghiệm gì để chẩn đoán ngộ độc digitalis?
• Các cách xử trí tốt nhất cho bệnh nhân là gì?

Giới thiệu

Ngộ độc digitalis thường thấy ở trẻ đang dùng digitalis với triệu chứng lâm sàng là nôn hoặc ỉa chảy, mệt, đau bụng với nhịp tim bất thường.

Tỷ lệ mắc bệnh không rõ – nhưng thường xảy ra ở trẻ nhỏ < 5 tuổi, do ranh giới giữa liều điều trị và ngộ độc rất gần nhau.

Nguyên nhân:

• Do sự tích lũy thuốc ở bệnh nhân đang dùng digitalis để điều trị bệnh
• Do sự mất cân bằng chuyển hóa, điện giải ở bệnh nhân ỉa chảy, nôn và dùng lợi tiểu nhiều.
• Do dùng liều cao

Các tìm kiếm khác về chẩn đoán và điều trị bệnh:

• Chẩn đoán và điều trị ngộ độc paracetamol
• Chẩn đoán và điều trị ngộ độc cấp ở trẻ em
• Chẩn đoán và điều trị hội chứng suy hô hấp cấp
• Chẩn đoán và xử trí sốc. Các xét nghiệm cần cho bệnh nhân khi bị sốc

Chẩn đoán

1. Biểu hiện lâm sàng

1.1. Biểu hiện lâm sàng tại tim trên bệnh nhân bị ngộ độc digitalis

Loạn nhịp và rối loạn dẫn truyền

• Ở trẻ nhỏ

Thường là những rối loạn nhịp tim trên thất:

• • Block nhĩ thất cấp I, cấp II ở thể nhẹ và thể trung bình
  • Ngoại tâm thu
  • Nhịp chậm xoang hay gặp ở trẻ đẻ non
  • Ngừng xoang
  • Nhịp bộ nối nhĩ thất
• Ở trẻ lớn

• • Hay gặp rối loạn nhịp thất
  • Ngoại tâm thu
  • Nhịp nhanh nhĩ có lock
  • Các mức độ khác nhau của block nhĩ thất

1.2. Các biểu hiện ngoài tim

Tại thần kinh trung ương: bệnh nhân có dấu hiệu lơ mơ, mệt mỏi, nhìn mờ, rối loạn phân liệt màu.

Tại tiêu hóa: buồn nôn, nôn, chán ăn, sụt cân, ỉa chảy, đau bụng.

• Nồng độ thuốc gây nên ngộ độc:
  • Nồng độ thuốc để điều trị là 0,8 – 2mg/ml
  • Nồng độ thuốc > 2mg/ml thường gây ngộ độc 90%
  • Ở trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh tường chịu đựng vớ nồng độ digoxin trong huyết tương cao hơn.
• Yếu tố nguy cơ:

Những bệnh viêm nhiễm như viêm cơ tim, viêm tim cấp, thiếu oxy, nhiễm toan, trẻ đẻ non.

2. Xét nghiệm

• Nồng độ kali huyết thanh
• Định lượng digoxin trong huyết tương
• Điện tâm đồ

Điều trị

1. Dùng thuốc

2. Bổ sung kali máu, điều chỉnh cân bằng điện giải đồ và chuyển hóa

3. Điều trị ngộ độc digitalis bằng thuốc

3.1. Lidocain

Ngộ độc digitalis được điều trị bằng Lidocain dạng tiêm (0,5%, 1%) hoặc dạng dịch uống (2%)

Liều dùng Lidocain:

• Liều tấn công: 1mg/kg/lần và bơm vào tĩnh mạch. Có thể nhắc lại sau 10 phút, tối đa là 3 lần.
• Liều duy trì: 10 – 50mg/kg/phút/ uống
  • Trẻ < 3 tuổi: 2,5mg, uống từ 6 -8 lần/ngày
  • Đối với trẻ > 3 tuổi: 5ml, uống từ 6 – 8 lần/ngày

3.2 Phenytoin

Thuốc Phenytoin được trình bày dưới các dạng:

• Viên kẹo nhai: 50mg
• Viên con nhộng: 30mg, 100mg
• Dạng tiêm: 50mg/ml
• Dạng dung dịch treo: 30mg/5ml, 125mg/5ml

Liều tấn công: Bơm vào tĩnh mạch 1,25mg/kg mỗi 5 phút, có thể tiêm đến 12 liều. Tổng liều là 15mg/kg.

Liều duy trì: Trẻ em uống hoặc tiêm tĩnh mạch 2 – 5mg/kg/ngày chia 2 lần với loạn nhịp trên thất dùng phenytoin, propranolol hoặc kết hợp cả 2 thuốc trên.

Chú ý khi dùng Phenytoin để xử trí ngộ độc digitalis:

Quinidin, procainamid, verapamin và amiodaron không được dùng vì nó tăng nồng độ digoxin trong huyết tương và chúng tác động vào sự dẫn truyền nhĩ thất.

• Đặt máy tạo nhịp tạm thời với block nhĩ thất cấp III
• Dùng atropin trong trường hợp rối loạn nút xoang và nút nhĩ thất 0,02mg/kg/lần, không quá 1mg.
• Sốc điện là biện pháp cuối cùng khi dùng thuốc không kết quả.
• Kháng thể đặc hiệu (Fab Fragments): 1mg digoxin = 60 Fab fragments có tác dụng làm giảm nồng độ digoxin huyết tương và phá vỡ sự liên kết giữa tổ chức tiếp nhận và digoxin.
• Phòng và giảm sự hấp thụ digoxin bằng cách cách xử trí sau:
  • Rửa dạ dày nếu mới dùng digoxin trong 4 giờ
  • Dùng than hoạt để hạn chế sự hấp thụ
  • Dùng magie sulphat (MgSO₄) để tăng nhu động ruột -> làm giảm sự hấp thụ.
  • Dùng cholestryramin để hạn chế sự hấp thụ 250 – 1500mg/kg/ngày chia 2 lần
  • Lọc máu và thẩm phân phúc mạc trong trường hợp rất nặng

Lời khuyên

Ngộ độc digitalis kéo dài có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm đối với cơ thể và gây tổn thương đến các tế bào. Vì vậy, việc chẩn đoán và xử trí ngộ độc digitalis cần có sự tư vấn thực hiện và được theo dõi bởi những người có chuyên môn. Việc này sẽ giảm được các biến chứng của bệnh đối với sức khỏe về sau và hạn chế các nguy cơ tổn thương các tế bào của cơ thể người bệnh.

Hãy theo dõi ngay danh sách các chuyên gia y tế và các cơ sở khám chữa bệnh tại Việt Nam trên Medplus.vn và theo dõi những cập nhật mới nhất về thông tin chi tiết của các chuyên gia và cơ sở y tế đang hoạt động nhé!