Cyfra 21-1 là một chất chỉ điểm ung thư thường được tìm thấy trong máu. Định lượng này dùng trong hỗ trợ chẩn đoán trong y khoa. Giúp bệnh nhân theo dõi điều trị ung thư phổi và các ung thư thực quản, vú, tụy, cổ tử cung hoặc bàng quang. Tuy nhiên, các nghiên cứu về mô bệnh học cho thấy Cyfra 21-1 tăng cao trong ung thư phổi. Vậy chỉ số Cyfra 21-1 bao nhiêu là mắc ung thư phổi, bao nhiêu là ngưỡng bình thường? Nắm vững các mức độ của ung thư phổi dựa trên chỉ số này sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh hiệu quả. Hãy cùng Medplus tham khảo bài viết dưới đây để có kiến thức tổng quan về định lượng Cyfra 21-1 nhé
1. Chỉ số Cyfra 21-1 là gì?
Cyfra 21-1 là Cytokeratin-19 Fragment hòa tan trong nước. Cyfra 21-1 là Cytokeratin nhỏ nhất và là yếu tố cơ bản cấu thành nên bộ khung của các tế bào biểu mô. Đặc biệt Cyfra 21-1 xuất hiện ở biểu mô lót. Đạc biệt sẽ thể hiện một cách quá mức khi bạn mắc một số căn bệnh ác tính như ung thư phổi.
Xét nghiệm Cyfra 21-1 dùng để chẩn đoán ung thư phổi và các bệnh phổi lành tính. Cũng như giữa ung thư phổi không tế bào nhỏ và ung thư phổi tế bào nhỏ. Giữa ung thư phổi nguyên phát và thứ phát.
Khi so sánh với các dấu ấn ung thư khác, Cyfra 21-1 là dấu ấn ung thư nhạy nhất trong ung thư phổi. Độ nhạy của Cyfra 21-1 từ 30-75% trong ung thư phổi không tế bào nhỏ. Từ 20-60% trong ung thư phổi tế bào nhỏ. Cyfra 21 – 1 thường giảm sau điều trị phẫu thuật hoặc hóa trị liệu và có thể tăng trở lại khi ung thư tái phát.
2. Chỉ số Cyfra 21-1 bao nhiêu là an toàn, bao nhiêu là nguy hiểm cho sức khỏe?
Nồng độ Cyfra 21-1 có giá trị bình thường trong huyết thanh là < 3,3 μg/ml. Mức tăng nhẹ >3,3ng/ml của dấu ấn này thấy ở một số bệnh lành tính như bệnh gan và suy thận. Một số bệnh ác tính ngoài phổi khác như phần phụ, tuyến tiêu hóa, u trung biểu mô màng phổi, đường tiết niệu. Tuy nhiên, nồng độ Cyfra 21-1 vẫn tăng cao nhất trong ung thư phổi, chủ yếu là ung thư phổi không tế bào nhỏ.
Cyfra 21-1 rất có giá trị trong chẩn đoán sớm, tiên lượng và theo dõi điều trị. Cụ thể:
- Người khỏe mạnh có mức độ Cyfra 21-1 < 3,3 μg/ml.
- Người bị các bệnh phổi lành tính có mức độ Cyfra 21-1 huyết thanh < 3,3 μg/mL.
- Người mắc ung thư phổi có mức độ Cyfra 21-1 < 3,5 μg/mL.
3. Ý nghĩa lâm sàng chỉ số Cyfra 21-1 trong xét nghiệm.
3.1. Các bệnh ung thư ác tính.
- Ung thư phổi trong chẩn đoán nguyên phát nói chung. Cyfra 21-1 với giá trị cắt 3,5 ng/mL. Có độ nhạy là 43% và độ đặc hiệu là 89%.
- Ung thư phổi tế bào không nhỏ. Chỉ số có độ nhạy từ 59% đến 78% và độ đặc hiệu là 94%.
- Ung thư phổi tế bào nhỏ có độ nhạy là 19% và độ đặc hiệu là 94%.
- Ung thư phổi tế bào vảy Cyfra 21-1 có giá trị chẩn đoán dương tính (+) là 84,6%. Trong khi SCC và CEA chỉ có giá trị chẩn đoán dương tính (+) tương ứng là 30 và 20%.
- Ung thư phổi biểu mô tuyến và ung thư phổi tế bào lớn. Cyfra 21 – 1 là một dấu ấn của ung thư biểu mô tuyến với độ nhạy là 74,3% và của ung thư phổi tế bào lớn với độ nhạy là 75,3%. Độ nhạy của dấu ấn ung thư này tăng thêm khoảng 10% khi kết hợp với CEA. Nếu cả 2 dấu ấn ung thư này đều dương tính (+) thì để theo dõi diễn biến của các ung thư này theo thời gian. Ta chỉ cần theo dõi một dấu ấn ung thư là đủ.
3.2. Các bệnh ung thư lành tính.
- Bệnh phổi lành tính: Ở các bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm phổi, lao phổi. Và một số bệnh khác như viêm phế quản mạn, hen phế quản, tràn khí phổi và các u phổi lành tính. Mức độ Cyfra 21-1 huyết thanh thường < 3,3 μg/L.
- Bệnh chậu hông lành tính: Ở các bệnh viêm nội mạc tử cung, nang buồng trứng, viêm phần phụ. Các u buồng trứng lành tính, nhiễm khuẩn tiết niệu, nang thận, u bàng quang lành tính. Chỉ số Cyfra 21-1 huyết thanh thường < 3,1 μg/L.
- Bệnh đường tiêu hóa lành tính: Ở các bệnh viêm gan cấp, mạn tính, viêm tụy, viêm đường mật. Thường có mức độ Cyfra 21-1 huyết thanh < 3,0 μg/L.
- Bệnh suy thận: Mức độ Cyfra 21-1 huyết thanh < 3,0 μg/L và hiếm khi vượt qua mức độ này.
4. Một số nguyên nhân và triệu chứng của ung thư phổi.
4.1. Nguyên nhân gây ung thư phổi:
- Hút thuốc: đặc biệt là thuốc lá điếu, cho đến nay là tác nhân chính gây ra ung thư phổi. Trong khói thuốc lá có chứa ít nhất 73 chất gây ung thư đã biết. Việc hít phải khói thuốc từ một người khác đang hút thuốc, hau còn gọi là hút thuốc thụ động. Các nghiên cứu chỉ ra khói thuốc bay ra ngoài không khí từ điếu thuốc cháy. Chúng nguy hiểm hơn nhiều so với loại khói mà người hút thuốc trực tiếp hít vào. Mức độ Cyfra 21-1 huyết thanh thường < 3,3 μg/L khi bệnh nhân thường hút thuốc.
- Ô nhiễm không khí ngoài trời có một tác động nhỏ đến sự gia tăng nguy cơ mắc ung thư phổi. Các hạt vật chất nhỏ (bụi PM2.5) và các sol khí sunfat (có trong khí thải xe cộ) có liên quan tới sự gia tăng nguy cơ nhẹ. Theo ước tính, ô nhiễm không khí ngoài trời là nguyên nhân của 1–2% số trường hợp mắc ung thư phổi. Làm chỉ số Cyfra 21-1 tăng cao ở mức nguy hiểm, báo động.
- Di truyền: Khoảng 8% số ca ung thư phổi có nguyên nhân tới từ các yếu tố di truyền. Một người có quan hệ họ hàng với người bị ung thư phổi thì nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên 2,4 lần. Điều này khả năng là do sự kết hợp gen.
4.2. Triệu chứng ung thư phổi
- Triệu chứng về đường hô hấp: ho, ho ra máu, thở khò khè, khó thở.
- Triệu chứng toàn thân: sụt cân, mệt mỏi, sốt, móng tay dùi trống khi Cyfra 21-1 tăng cao trong cơ thể.
- Triệu chứng do ung thư chèn ép nhiều sang các cơ quan kề bên. Triệu chứng như đau ngực, đau xương, tắc nghẽn tĩnh mạch chủ trên, khó nuốt.
Nếu ung thư phát triển ở đường thở, nó có thể chặn dòng khí lưu thông, gây ra chứng khó thở. Sự cản trở này có thể dẫn tới việc tích lũy chất bài tiết phía sau chỗ tắc, qua đó mở đường cho viêm phổi. Thường có mức độ Cyfra 21-1 huyết thanh < 3,0 μg/L.
Phần lớn các triệu chứng của ung thư phổi (chán ăn, sụt cân, sốt, mệt mỏi) là không đặc biệt. Đối với nhiều người, vào thời điểm họ phát hiện ra những dấu hiệu bệnh tật. Khi điều trị và tìm sự chăm sóc y tế thì khối u đã lan ra ngoài địa điểm khởi phát. Nguy hiểm hơn là các triệu chứng về thần kinh (đau đầu, ngất xỉu, co giật, yếu chi)
5. Một số lưu ý cho xét nghiệm Cyfra 121-1.
Khi có biểu hiện Cyfra 21-1 tăng cao, cần được thăm khám lâm sàng khám. Kết hợp chẩn đoán hình ảnh, đánh giá một số yếu tố nguy cơ bệnh lý đang có. Từ đó mới có thể đưa ra hướng chẩn đoán và điều trị phù hợp.
Tầm soát ung thư định kỳ được khuyến cáo thực hiện định kỳ 1 năm 1 lần hoặc ít nhất 2 năm một lần. Đặc biệt là với người có nguy cơ cao (gia đình có người mắc ung thư, độ tuổi, nghiện thuốc lá…). Các xét nghiệm cần làm để phát hiện ung thư phổi là CYFRA 21-1 , SCC, CEA, CYFRA, chụp X-quang…
Tuy nhiên, mỗi xét nghiệm có độ nhạy và độ đặc hiệu riêng. Trong một số trường hợp mắc ung thư mà chỉ số Cyfra 21-1 không tăng. Ngược lại Cyfra 21-1 tăng nhưng không do nguyên nhân ung thư. Vì vậy, sau khi có kết quả xét nghiệm. Chúng ta cần thực hiện các bước chẩn đoán xác định khác để thăm khám tình trạng bệnh.
6. Kết luận
Xét nghiệm Cyfra 21-1 dùng để chẩn đoán ung thư phổi và các bệnh phổi lành tính. Cũng như giữa ung thư phổi không tế bào nhỏ và ung thư phổi tế bào nhỏ, Nếu người bệnh không được điều trị, sự tăng trưởng tế bào này có thể lan ra ngoài phổi. Đi đến các mô hoặc bộ phận khác của cơ thể, quá trình này gọi là di căn. Tính trên phạm vi toàn thế giới trong năm 2012, số ca mắc ung thư phổi là 1,8 triệu. Nguy hiểm hơn trong đó 1,6 triệu người đã tử vong. Nhận thấy mức độ nguy hiểm của bệnh thì việc tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng bệnh cần được quan tâm hơn. Hãy luôn theo dõi và đón đọc những bài viết bổ ích khác được cung cấp từ Medplus bạn nhé.
Bài viết liên quan:
Nguồn tham khảo: