Thông tin chung về khó tiêu hóa, đầy bụng
Thông thường, sau mỗi bữa ăn khoảng 30 phút chúng ta đã có cảm giác thoải mái vì thức ăn được tiêu hóa bớt đi và tiếp tục được công việc của mình. Tuy nhiên ở những đối tượng bị khó tiêu, đầy bụng thì có những triệu chứng hoàn toàn ngược lại. Nguyên nhân khó tiêu đầy bụng thì có rất nhiều. Bài viết từ đội ngũ Medplus dưới đây sẽ tổng hợp các thông tin đầy đủ như nguyên nhân, triệu chứng, chuẩn đoán, cách điều trị và những lưu ý cần biết về chứng khó tiêu.
Khó tiêu đầy bụng là gì?
Chứng khó tiêu là tình trạng đau dai dẳng hay lặp lại hoặc khó chịu ở vùng bụng trên. Đây không phải bệnh mà là một nhóm các triệu chứng.
Các biểu hiện khi bị khó tiêu:
- Đau bụng
- Cảm giác no ngay khi bắt đầu ăn
- Đầy bụng khó chịu sau khi ăn
- Căng trướng
- Buồn nôn
- Nôn
- Ợ hơi.
Tình trạng khó tiêu không phải do dạ dày tiết nhiều acid. Khó tiêu mà không rõ nguyên nhân được gọi là chứng khó tiêu chức năng hay khó tiêu không do loét.
Phân loại
Chứng khó tiêu đầy bụng không phải là bệnh.
Khó tiêu hiện tại có hai dạng:
Khó tiêu chức năng
Khó tiêu không rõ nguyên nhân: Chứng khó tiêu chức năng (khó tiêu không do loét).
Các triệu chứng của chứng khó tiêu chức năng (khó tiêu không loét) bao gồm những khó chịu rõ ràng hay đôi khi cũng rất mơ hồ xảy ra ở vùng bụng trên với mức độ từ nhẹ đến nặng. Người bệnh đến khám mô tả những khó chịu của mình như cảm giác nóng rát, buồn nôn, nôn ói, ợ hơi, đầy hơi và cảm thấy no sớm ngay đầu bữa ăn hay khó chịu sau bữa ăn.
Khó tiêu kèm cảm giác đầy bụng
Đây là chứng khó tiêu dạng đầy hơi.
Con đường lây lan và truyền nhiễm
Hiện chưa có thông tin về các yếu tố gây lây lan và truyền nhiễm của chứng khó tiêu.
Đối tượng có thể mắc chứng khó tiêu đầy bụng là ai?
Chứng khó tiêu không nên được hiểu như là một căn bệnh, nó là triệu chứng của một căn bệnh khác và sẽ xảy ra với hầu hết mọi người theo thời gian. Khó tiêu có thể được ngăn chặn và kiểm soát bằng cách giảm các yếu tố nguy cơ gây nên.
Mức độ nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời
Mặc dù không phải là bệnh, tuy nhiên nếu không hạn chế kịp thời thì người bệnh sẽ gặp nhiều vấn đề trong cuốc sống sinh hoạt hơn bình thường. Ngoài ra, tình trạng bị khó tiêu hóa không được cải thiện sẽ ảnh hưởng đến các cơ quan trong hệ thống tiêu hóa. Việc này sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác như viên loét dạ dày, ung thư thực quản,… Bên cạnh đó, tinh thần và của người bệnh cũng sẽ bị ảnh hưởng.
Triệu chứng và biểu hiện của chứng khó tiêu đầy bụng
Triệu chứng
Các triệu chứng và dấu hiệu nhận biết về chứng khó tiêu bao gồm:
- Cảm giác bị đầy bụng
- Cảm thấy buồn nôn và ói mửa
- Có cảm giác nóng rát ở dạ dày
- Dễ cảm thấy no sau khi ăn một bữa ăn bình thường
- Xuất hiện vị chua trong miệng
- Cảm thấy đau bụng
- Thường xuyên ợ hơi liên tục
Các biểu hiện khi mắc bệnh
Biểu hiện bên trong cơ thể
Người mắc tình trạng khó tiêu sẽ có biểu hiện đau bụng đi kèm với các triệu chứng:
- Buồn nôn
- Đầy bụng
- Mau no
Ngoài ra, khi người mắc trường hợp khó tiêu có kèm theo cảm giác đầy hơi hoặc ợ chua thì có thể người đó đang mắc chứng khó tiêu dạng đầy hơi.
Biểu hiện bên ngoài của bệnh
Khi bệnh nhân mắc chứng khó tiêu thì đa phần các biểu hiện của xuất hiện từ bên trong cơ thể và chưa có thông tin về biểu hiện bên ngoài nào cụ thể.
Nguyên nhân và cách phòng ngừa bệnh
Nguyên nhân
Tình trạng khó tiêu thường gặp đi kèm đầy bụng có thể do các bệnh như: loét dạ dày tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản (Gerd), nhiễm trùng dạ dày, hội chứng ruột kích thích, sỏi mật, viêm tụy mạn tính.
Ngoài ra, chứng khó tiêu có thể mắc phải do thuốc như: aspirin, NSAID, steroid, một số kháng sinh, estrogen và thuốc tránh thai dạng uống.
Lối sống và thói quen sinh hoạt cũng là một nguyên nhân dẫn đến tình trạng khó tiêu hóa. Các lối sống như ăn quá nhiều, ăn quá nhanh, ăn trong tình trạng căng thẳng, uống quá nhiều rượu, hút thuốc lá, căng thẳng, lo lắng và mệt mỏi.
Hơn nữa, trong giai đoạn thai kỳ người phụ nữ cũng có thể gặp phải chứng khó tiêu.
Cách phòng ngừa
- Tránh dùng những thực phẩm đã biết là gây khó chịu cho dạ dày. Không cần thiết phải theo chế độ ăn nhạt, nhưng các thức ăn có nhiều chất béo hoặc gia vị có thể gây chứng khó tiêu hóa, đầy bụng.
- Chia thành năm hoặc sáu bữa ăn nhỏ một ngày thay vì ăn ba bữa chính. Khi ăn nhớ nhai chậm và nhai kỹ.
- Giảm thiểu việc uống rượu và cafe.
- Hạn chế đeo thắt lưng quá chật.
- Nên đi bộ và tránh cuối người hoặc nằm ngay sau khi ăn. Cũng không nên nhai kẹo cao su vì có thể gây nuốt nhiều không khí.
- Tránh tình trạng căng thẳng.
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh. Cân nặng dư thừa sẽ tạo áp lực lên bụng, chèn ép dạ dày và làm cho acid bị đẩy ngược lên thực quản.
- Tập thể dục thường xuyên. Tập thể dục giúp giảm thừa cân và giúp tiêu hóa tốt hơn.
- Tránh dùng một số thuốc giảm đau như: aspirin, ibuprofen hay naproxen.
Điều trị và chuẩn đoán
Các yếu tố cần thiết để chuẩn đoán chứng khó tiêu
Việc chuẩn đoán bị khó tiêu dựa trên các biểu hiện đầy dụng, ợ hơi, … của bệnh nhân. Ngoài ra, xem xét chế độ ăn uống và sinh hoạt của người bệnh.
Ngoài ra, bạn có thể thực hiện toàn bộ các xét nghiệm cơ bản khảo sát đường tiêu hóa như siêu âm bụng, nội soi, xét nghiệm tìm Helicobacter pylori qua hơi thở, xét nghiệm phân, xét nghiệm máu; chụp Xquang khi uống barium và chụp CT scan và kết quả đều được chứng minh là âm tính với chứng khó tiêu chức năng.
Đối với các triệu chứng nhẹ, bạn có thể sẽ không cần khám bác sĩ vì các triệu chứng này sẽ tự khỏi. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng bạn gặp phải ngày một nặng hơn và kéo dài trên 2 tuần, cần phải đi khám bác sĩ để kiểm tra.
Điều trị chứng khó tiêu đầy bụng
Mặc dù không phải là bệnh, tuy nhiên khó tiêu đầy bụng có thể được điều trị bằng thuốc như:
- Thuốc kháng acid, thuốc chống trào ngược và thuốc chống loét
Thuốc kháng acid là những hợp chất có tính bazo làm trung hòa acid hydrochloric có trong dịch tiết dạ dày. Tuy nhiên trong quá trình dùng thuốc kháng acid cần có sự kết hợp với các thuốc khác để giảm tình trạng đau bụng và ợ hơi.
Các thuốc chống loét có thể được dùng trong điều trị và phòng ngừa đau do chứng khó tiêu.
Ngoài ra các nhóm thuốc dùng kết hợp như: thuốc ức chế H2, thuốc ức chế bơm proton. Thuốc này cũng được dùng kết hợp trong việc điều trị tình trạng. - Thuốc trợ tiêu hóa
Thuốc trợ tiêu hóa được dùng kết hợp với các thuốc kháng acid và chống loét nhằm giảm sự phá hủy pancreatin bởi acid dịch vị. - Thuốc điều hòa tiêu hóa, chống đầy hơi và kháng viêm
Các thuốc kích thích nhu động được dùng trong việc điều trị tình trạng khó tiêu này. Đặt biệt là khi nghi ngờ rối loạn nhu động đường tiêu hóa.
Các thống chống đầy hơi dược dùng để loại bỏ khí tích tụ trong đường tiêu hóa. Bởi vì khí có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng khó tiêu.
Thuốc chứa chất chống co thắt giúp kiểm soát cơn đau do co thắt vùng bụng khi mắc phải chứng khó tiêu.
rào ngược dạ dày – thực quản có thể được kiểm soát bằng thuốc.
Tuy nhiên các phương pháp không dùng thuốc cũng góp phần làm giảm triệu chứng bệnh rất hiệu quả.
- Điều trị hỗ trợ
Ngoài việc dùng thuốc, tình trạng này có thể được tiêu giảm khi dùng trà thảo dược, các men tiêu hóa, bồ công anh, đá dolomite, gừng, bạc hà chanh, xô thơm.
Thời gian điều trị
Thời gian điều trị trong trường hợp mắc chứng khó tiêu phụ thuộc vào sự tuân thủ của bệnh nhân trong quá trình dùng thuốc hoặc các phương pháp không dùng thuốc để giảm triệu chứng đầy bụng đi kèm. Ngoài ra kết hợp với việc điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt theo sự chỉ định của bác sĩ điều trị.
Các lưu ý về chứng khó tiêu
Lưu ý dành cho người bệnh
- Tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng thuốc.
- Tránh và điều trị căng thẳng vì căng thẳng có thể làm chứng khó tiêu trở nên nặng hơn.
- Tạo môi trường yên tĩnh khi ăn.
- Nên tập các kỹ thuật đưn giản như hít thở sâu, thiền hoặc yoga à dành thời gian để làm việc mình yêu thích.
- Các thuốc kháng acid chỉ được dùng để làm giảm các triệu chứng chứ không dùng để điều trị nguyên nhân gây bệnh, trừ trường hợp có chỉ định của bác sĩ.
- Trường hợp không thể tìm được thuốc thay thế cho những loại thuốc giảm đau có thể gây khó tiêu, nên dùng thuốc với thức ăn
- Trong quá trình điều trị, nếu không thấy được sự thuyên giảm thì nên đi khám bác sĩ ngay.
Lưu ý dành cho người thân và người chăm sóc người mắc chứng này
- Khó tiêu không phải là bệnh và không có dấu hiệu lây nhiễm hoặc di truyền. Tuy nhiên người thân cần phải theo dõi chế độ ăn uống và sinh hoạt cho phù hợp.
- Cho người đang mắc phải tình trạng này uống thuốc đúng thời gian. Trường hợp quên liều hoặc quá liều cần phải đưa bệnh nhân tái khám để có biện pháp điều chỉnh.
Bài viết cùng nội dung: