Chứng ngủ rũ: Không chỉ là mệt mỏi thông thường!

Võ Quỳnh

5 năm trước

Chứng ngủ rũ là gì?

Chứng ngủ rũ là một rối loạn giấc ngủ mãn tính. Bệnh đặc trưng bởi cảm giác buồn ngủ quá mức vào ban ngày và các cơn buồn ngủ đột ngột. Những người mắc chứng ngủ rũ thường khó tỉnh táo trong thời gian dài, bất kể trong hoàn cảnh nào. Chứng ngủ rũ có thể gây gián đoạn thói quen hàng ngày của bạn.

Đôi khi, chứng ngủ rũ có thể đi kèm với Mất trương lực cơ đột ngột (cataplexy). Chứng ngủ rũ xảy ra với cataplexy được gọi là chứng ngủ rũ loại 1. Chứng ngủ rũ không kèm cataplexy được gọi là chứng ngủ rũ loại 2.

Triệu chứng

Buồn ngủ quá mức vào ban ngày

Người mắc chứng ngủ rũ có thể ngủ một cách đột ngột, bất cứ nơi đâu, bất cứ lúc nào. Đây là triệu chứng đầu tiên xuất hiện và cũng gây rắc rối nhất.
Bạn sẽ khó duy trì sự tỉnh táo và tập trung. Luôn cảm thấy mệt mỏi và có một sự thôi thúc muốn ngủ.

Mất trương lực cơ đột ngột

Mất trương lực cơ đột ngột, hay còn gọi là cataplexy. Đây là tình trạng cơ bắp bị suy yếu một cách không kiểm soát, có thể kéo dài vài phút. Cataplexy xảy ra khi ta trải qua các cảm xúc mãnh liệt như cười, phấn khích, sợ hãi, bất ngờ hoặc tức giận.
Ví dụ, khi bạn cười quá nhiều, não của bạn đột nhiên bị mất kiểm soát hoặc đầu gối của bạn đột ngột bị tê cứng.

Không phải tất cả người mắc chứng ngủ rũ đều trải qua cataplexy. Có những người chỉ gặp vài lần 1 năm, cũng có người bị cataplexy mỗi ngày.

Giấc ngủ REM

Trong khi ngủ, não bạn trải qua năm giai đoạn khác nhau. Một trong những giai đoạn này là chuyển động mắt nhanh (giấc ngủ REM).

Giấc ngủ REM là khi hầu hết các giấc mơ xảy ra. Những người mắc chứng ngủ rũ có thể rơi vào giấc ngủ REM vào bất cứ lúc nào trong ngày. Khi ngủ, họ cũng chuyển sang giai đoạn REM nhanh hơn bình thường (chỉ sau 15 phút).

Tê liệt khi ngủ

Đây là tình trạng không thể di chuyển hoặc nói trong khi ngủ hoặc khi cố gắng thức dậy. Trạng thái này có thể chỉ kéo dài vài giây hoặc vài phút, nhưng vẫn khá đáng sợ.

Chứng tê liệt khi ngủ này là kiểu tê liệt tạm thời, thường xảy ra trong giấc ngủ REM. Tuy nhiên, không phải tất cả những người mắc chứng ngủ rũ đều gặp tình trạng này.

Ảo giác

Tê liệt khi ngủ thường kèm với Ảo giác. Chúng có thể xảy ra khi bạn đang ngủ (ảo giác hypnagogic) và cả khi bạn thức dậy (ảo giác hypnopompic).

Bạn có thể cảm thấy ai đó chạm vào bạn hay thậm chí đang nằm cạnh bạn. Có thể nghe thấy những âm thanh lạ dù xung quanh vô cùng im ắng.

Nguyên nhân

Hiện nay, các chuyên gia vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính xác gây ra bệnh. Tuy nhiên, bệnh có thể liên quan đến một số vấn đề như:

Nồng độ hypocretin trong cơ thể thấp. Hypocretin là một chất hóa học thần kinh quan trọng trong não, có tác dụng điều chỉnh sự tỉnh táo và giấc ngủ REM.
Di truyền cũng cho thấy sự liên quan đến chứng ngủ rũ. Nhưng nguy cơ cha mẹ truyền rối loạn này cho con rất thấp – chỉ khoảng 1%.
Nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên quan giữa virus H1N1 và một loại vắc-xin H1N1 với chứng ngủ rũ, dù vẫn chưa rõ tại sao.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Tình trạng kéo dài có thể dẫn đến các vấn đề như:

Giảm chất lượng cuộc sống
Chứng ngủ rũ có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống cá nhân của bạn. Mọi người có thể nghĩ bạn lười biếng và hiệu suất làm việc của bạn của bạn cũng bị giảm mạnh.
Ngoài ra, tình trạng cataplexy khi bạn trải qua cảm xúc mãnh liệt có thể khiến bạn sợ hãi sự tương tác tình cảm với mọi người.
Gây tổn hại về thể chất
Bạn sẽ có nguy cơ gặp tai nạn giao thông nếu bạn đột nhiên ngủ trong khi lái xe. Ngoài ra bạn cũng có thể gặp những loại tai nạn lao động khác như té ngã, bỏng, đuối nước,…
Ngoài ra, do cảm giác mệt mỏi, giảm vận động có thể dẫn đến sự trao đổi chất thấp. Điều này có thể gây béo phì hoặc các vấn đề tương tự.

Do đó, ngay khi bạn có dấu hiệu rối loạn giấc ngủ, gây ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày của mình. Bạn nên đến gặp bác sĩ ngay trước khi xảy ra những tai nạn đáng tiếc.

Rối loạn giấc ngủ không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần mà còn tác động xấu đến sức khoẻ thể chất của bạn. Mong rằng qua bài viết này, Medplus có thể cung cấp cho bạn những thông tin bổ ích để bảo vệ sức khoẻ bản thân và gia đình.