Cỏ tháp bút – Vị thuốc chuyên trị chảy máu dạ dày

Thông tin cơ bản

1. Thông tin khoa học:

• Tên Tiếng Việt: Cỏ tháp bút, Mộc tặc, mộc tặc thảo, bút đầu thái
• Tên khoa học: Equisetum Arvense L
• Họ: Cỏ Tháp Bút (Equisetaceae)

2. Mô tả Cây

• Cây thảo sống lâu nhờ thân rễ, thân khí sinh thuộc hai loại. Các thân không sinh sản, có khi mọc nằm rồi đứng lên, có màu lục, khía rãnh dọc và có chiều dài 20-60cm, chúng mang những vòng các nhánh mảnh, trải ra rồi mọc đứng lên. Ở các mấu có 8-12 lá dạng vẩy tạo thành một bẹ màu nâu. Các cành sinh sản cao 10-20cm, không phân nhánh và tận cùng ở đỉnh là một khối hình trứng kéo dài tức là các bông lá bào tử gồm các vẩy có dạng đinh mang các túi bào tử ở mặt dưới.
• Có cơ quan sinh sản vào cuối đông, đầu xuân.

3. Phân bố, thu hái và chế biến

Phân bố

• Cây rất phổ biến ở châu Âu và các nước ôn đới, trong các đồng ruộng. Ở nước ta, cây mọc ở các chỗ ẩm ướt, núi cao, chỉ mới tìm thấy ở Sapa, tỉnh Lào Cai.

Thu hoạch

• Người ta thường thu hái các chồi màu lục (không sinh sản) vào cuối hè, rửa sạch, phơi khô.

Bộ phận dùng

• Toàn cây.

Chế biến

• Đến mùa thu hoạch, người ta sẽ lựa chọn những chồi màu lục không sinh sản hái về đế rửa sạch, phơi khô. Sau đó bảo quản ở những nơi khô thoáng để sử dụng dần.

Công dụng và tác dụng chính

A. Thành phần hoá học

• Cây chứa một hỗn hợp alcaloid gọi là equisetin; nicotin, palustrin; một phytosterol; một saponoside là equisetonosid hay equisetonin; 3. heterosid flavonic; galuteosid (galuteolin), isoquercitrosid (isoquercitrin) equisetrosid. Còn có vitamin C, flavoxanthin, xanthophylle…

B. Tác dụng dược lý

• Cỏ tháp bút có tác dụng chữa:
  • Tiêu viêm
  • Sơ phong thối ế (giải cảm, làm tan mộng thịt trong mắt).
  • Thu liễm chỉ huyết, lợi tiểu ra mồ hôi.

C. Công dụng, tính vị và liều dùng

Tính vị

• Vị ngọt hơi đắng, tính bình

Quy Kinh

• Quy vào kinh phể, đảm, can

Công năng

• Tác dụng lợi tiểu cầm máu, làm se và tiếp khoáng, điều kinh, làm liền sẹo.

Công Dụng

• Trị Phù thũng mà thiểu niệu, ho ra máu, băng huyết, chảy máu dạ dày, kinh nguyệt quá nhiều, Lao phổi.
• Dùng ngoài làm tăng sự thành sẹo của mụn nhọt chậm lành. Cũng dùng trị đau mắt, giải cảm cho ra mồ hôi.
• Thường dùng dưới dạng bột hoặc nước hãm hay chiết xuất hoặc có thể sắc uống. Dùng ngoài lấy cây tươi giã đắp.

Lưu Ý:

• Mặc dù những bài thuốc từ các loại thảo dược nói chung, trong đó có cỏ tháp bút thường an toàn, ít gây tác dụng phụ. Tuy nhiên, không nên dùng loại thảo dược này cho các trường hợp sau đây:
  • Người bị mắt đỏ do âm hư hỏa vượng.
  • Các trường hợp bị chảy máu do khí hư không nhiếp được huyết.

Bài thuốc sử dụng

1. Điều trị rong huyết, băng huyết kéo dài dai dẳng và rong huyết sau mãn kinh

• Thành phần bài thuốc: 20 g thân và nhánh cỏ tháp bút.
• Thực hiện: đem dược liệu sao lên rồi cho vào ấm, nấu lấy nước uống (2).

2. Điều trị chứng tiêu chảy ra máu không ngừng

• Chuẩn bị thành phần: 20 g cỏ tháp bút.
• Thực hiện: nấu lấy nước uống nhưng lưu ý phải uống vào lúc đói (2).

3. Điều trị chứng mắt có màng mộng, giúp lợi gan mật và tiêu ích báng

• Chuẩn bị: từ 6 – 8 g thân và cành cỏ tháp bút.
• Thực hiện: cho thuốc vào nồi, thêm nước vào và sắc lấy nước uống.
• Ghi chú: Cũng thành phần trên nhưng nếu dùng điều trị rong kinh và băng huyết thì đem thuốc sao lên rồi mới nấu (2).

4. Chữa trị chứng chảy máu từ cỏ tháp bút

• Nếu bị chảy máu do bệnh trĩ, sa trực tràng, xuất huyết đường tiêu hóa, xích ly, mộng thịt ở vùng mắt, bệnh nhân có thể áp dụng bài thuốc sau để hỗ trợ điều trị bệnh:
• Dùng 5 – 15g cỏ tháp bút sắc lên với nước để uống. Thực hiện bài thuốc này hàng ngày để nó mang đến tác dụng như mong muốn.

5. Bài thuốc từ cỏ tháp bút chữa viêm kết mạc cấp (do phong nhiệt làm mắt sưng đỏ, mờ)

• Chuẩn bị: 12g cúc hoa, 8g mộc tặc, 12g quyết minh tử, 12g bạch tật lê, 8g phòng phong.
• Cách thực hiện: Cho các vị thuốc trên vào ấm sắc lên với nước để uống.

6. Chữa viêm tuyến lệ cấp

• Chuẩn bị: 8g mộc tặc, thương truật, 12g cúc hoa, 12g quyết minh tử, 12g bạch tật lê, 8g phòng phong, hạ khô thảo.
• Cách thực hiện: Đem những vị thuốc trên cho vào ấm và đun sôi với nước. Chắt lượng thuốc vừa thu được để dùng hàng ngày. Thực hiện thường xuyên để nó mang đến tác dụng như mong muốn.

7. Điều trị phù thũng trong viêm cầu thận cấp, phù cước khí

• Chuẩn bị: 15g cỏ tháp bút, 5 quả hồng táo, 100g đậu đỏ.
• Cách thực hiện: Cho vào ấm để sắc lên cùng với khoảng 600ml nước, đun nhỏ lửa cho đến khi lượng nước trong ấm còn khoảng 200ml thì tắt bếp. Chắt lượng nước này để uống, thực hiện hàng ngày để nó mang đến tác dụng như mong muốn.

 Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về một số tác dụng hay về loại dược liệu này!

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn tham khảo
Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam