A. Thông tin về Dạ minh sa
Dạ minh sa còn có các tên gọi khác như: Thiên thử thỉ, Thạch can (Bản Kinh), Hắc sa tinh (Bản Thảo Cương Mục), Thử chân, Thiên lý quang, Thiên thử thỉ, Hắc sát ốc, Thử pháp Lạn sa tinh, Lạn tử tinh (Hòa Hán Dược Khảo), Phi thử thỉ (Sinh Sản Biện), Phục dực thỉ (Trung Quốc Trung Y Bí Phương Đại Toàn).
Tên khoa học: Vespertilia superans Thomas, thuộc Họ: Vespertilionidae (Dơi muỗi).
1. Mô tả dược liệu
- Dơi gồm những thú cỡ nhỏ hay trung bình, là thú độc nhất có khả năng bay, chi trước biến đổi thành cánh,.
- Dơi ăn sâu bọ, ăn cá, ăn quả hay mật hoa.
- Thường đi ăn đêm.
2. Phân bố, chế biến và bảo quản
Phân bố: Có khắp nơi ở Việt Nam, ở kẽ nóc nhà, đền chùa, hốc cây to.
Thu chọn: Thu gom phân dơi vào mùa đông
Chế biến:
- Khi dùng đem phân lọc nước sạch đất vấn, chỉ lấy những chất lấp lánh, phơi khô cách giấy sao qua để dùng.
- Hoặc: Ngâm nước đánh tan khuấy kỹ, gạn bỏ cặn đầu, rồi để lắng lấy cặn phơi khô tán bột (dùng sống), hoặc nhặt bỏ tạp chất rửa đãi nhanh, phơi khô tẩm ít rượu để một lúc sao khô (mới sao thì mềm, sau cứng lại) có thể sao đen tồn tính (Trung Dược Học).
Bảo quản: Đậy kín trong lọ màu, tránh ẩm, tránh chất kiềm như vôi.
3. Bộ phận dùng
- Phân dơi lâu năm trong đó có mắt muỗi.
- Phân khô là những bột nhỏ 2 đầu nhọn màu nâu đen sáng bóng nhẹ xốp, mùi hôi đặc biệt (Không lẫn tạp chất nhiều là tốt).
4. Tính vị
Dạ minh sa có vị cay, tính lạnh.
Quy kinh: Vào kinh Can.
B. Công dụng và Liều Dùng
1. Công dụng
Dạ minh sa có công dụng chữa trị:
- Hoạt huyết, sáng mắt thanh can tả nhiệt
- Tác dụng hoạt huyết tiêu tích
- Điều trị động kinh
- Lấy thai chết lưu ra khỏi cơ thể
- Hỗ trợ cải thiện bệnh viêm tai giữa
- Hỗ trợ điều trị người mệt mỏi, lừ đừ, thường hay muốn ngủ
- Đau đầu, choáng váng
2. Liều dùng
Dạ minh sa có thể sử dụng dưới dạng thuốc sắc hoặc viên hoàn, có thể dùng độc vị hoặc kết hợp với các vị thuốc khác đều được.
Liều lượng khuyến cáo: 3 – 6 g mỗi ngày.
C. Các bài thuốc trị bệnh từ Dạ minh sa
1. Trị chướng ế ở mắt
Dạ minh sa tán bột cho vài gan lợn nấu ăn luôn trước đó (Trực Chỉ Phương).
2. Sưng tấy chảy mủ
Dạ minh sa 1 lượng, Quế nửa lượng, Nhũ hương 1 phân tán bột, 1/2 lượng đường cát khô trộn với nước giếng xức vào (Trực Chỉ Phương).
3. Mủ thối chảy từ lỗ tai ra
Dạ minh sa 2 chỉ, Xạ hương 1/4 muỗng cà phê, đổ vào trong tai.
4. Trị thong manh không nhìn rõ
Dạ minh sa sao vàng với gạo nếp một lượng, Bách diệp (sao) 1 lượng tán bột trộn mật làm viên bằng hạt ngô đồng uống với Trúc diệp trước khi ngủ lần 20 viên, đến canh năm gà gáy sáng uống 20 viên, liên tục cho đến khi bớt.
5. Trị sốt rét không dứt
Dạ minh sa tán bột uống nước trà nguội lần 1 chỉ.
Có phương khác trị sốt rét cơm không định kỳ, lâu ngày không khỏi, dùng Dạ minh sa 50 viên, Châu sa nửa lượng, Xạ hương 1 chỉ tán bột, viên với cơm bằng hạt đậu xanh lớn, uống trước khi lên cơn lần 10 viên với nước sôi (Thánh Huệ Phương).
6. Sốt rét trước khi có thai
Dạ minh sa 3 chỉ tán bột uống với rượu nóng lúc đói.
7. Ho không dứt
Dơi bỏ cánh, chân, tẩm rượu nướng tán bột 1 chỉ, dùng sau khi ăn với nước sôi.
8. Đau nhức răng
Dạ minh sa (sao), Ngô thù du nấu lấy nước tẩm rồi sao, 2 vị bằng nhau tán bột, trộn nhựa cóc làm viên bằng hạt mè, gói trong vải lần ngậm 2 viên, súc ra nước nhớt thì bớt, không nên nuốt vì độc (Phổ Tế Phương).
9. Trẻ con mắt bị quáng gà
Dạ minh sa sao tán bột trộn mật heo viên bằng hạt đậu xanh, mỗi lần uống 5 viên với nước cơm. Có bài khác gia thêm Hoàng cầm, lượng bằng nhau, tán bột lấy nước cơm sắc với gan heo, uống nước lần nửa chỉ (Trung Quốc Trung Y Bí Phương Đại Toàn).
10. Trị chứng dạ manh
Dạ minh sa, Thạch quyết minh, mỗi thứ 5 chỉ, gan heo 2 lượng, sắc với nước vo gạo. Ăn gan heo và uống nước thuốc
D. Lưu ý khi sử dụng Dạ minh sa
Kiêng kị:
- Đàn bà có thai cấm dùng
- Không có ứ nhiệt cấm dùng.
- Cách dùng và tác dụng của vị thuốc Dạ minh sa thường là kinh nghiệm dân gian, chưa được chứng minh. Do đó, người bệnh nên trao đổi với thầy thuốc hoặc người có chuyên môn để được hướng dẫn cụ thể.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dạ minh sa cũng như một số công dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Nguồn tham khảo
Tracuuduoclieu.vn và các nguồn uy tín khác.