Đài hái – Top 5 bài thuốc chuyên trị sản, lỵ bạn cần biết ?

Thông Tin Dược Liệu

Tên tiếng việt: Đài hái, Cây mỡ lợn, Dây hái, Mướp rừng, Dây beo, Dây sén, Mác kịnh (Tày)

Tên khoa học: Hodgsonia macrocarpa (Blume) Cogn.

Họ: Cucurbitaceae (Bầu bí)

1. Đặc diểm dược liệu

• Đài hái là một loại dây leo, mọc khỏe, thân chẵn, có thể dài hơn 30m. Lá hình tim, phiến chia 3 hay 5 thùy, và rộng chừng 15- 25cm, mặt trên màu xanh lục, mặt dưới màu nhạt hơn, dai, cứng nhẵn; thùy thuôn dài đầu nhọn. Khi còn non lá có thể dài không chia thùy hay chỉ có 2 thùy. Tua cuống to khỏe và quăn xoắn. Hoa đực mọc thành chùm với dạng ngù.
• Hoa cái đơn độc, ở kẽ lá. Qủa hình cầu, to bằng đầu người, đường kính có thể đạt tới 20cm, trên có chừng 10-12 khía trông không rõ, cùi trắng. Hạt từ 6-12 rất to, dài tới 8cm, rộng tới 5cm, hình trứng, dẹt, có lá mầm rất phát triển, một mặt phẳng một mặt khum.

2. Phân bố

Cây đài hái là một cây rất đẹp. Hiện nay mọc hoang leo trên các cây to khác trong rừng, phía trên chia thành nhiều cành mọc xen kẽ nhau và phủ trên cây tựa những lá màu xanh thẫm, trông rất đặc biệt. Việc thí nghiệm trồng ở đồng bằng chưa phát hiện được. Có khi trồng cho quả, có khi chậm ra quả hay không thấy quả chưa rõ nguyên nhân. Người ta nói có cây đực, cái. Cần theo dõi kiểm tra xác định lại.

3. Thu Hoạch

• Thường được thu hoạch tại các tỉnh Hà tuyên, Vĩnh phúc, Phú thọ, Bắc thái, Thanh hóa, Nghệ tĩnh và các tỉnh miền núi nói chung.
• Có mọc ở một số tỉnh miền Nam trung quốc, Ấn độ, Indonexia, Malayxia, Nhật bản
• Do hạt nhẹ, nổi trên mặt nước, cho nên vào mùa mưa hạt cây trôi theo dòng suối và sông ngòi ra tận ngoài bờ biển
• Mùa thu hái quả vào các tháng 11-12 đến tháng 1-2 năm sau.

4. Bộ phận dùng

Lá, quả

Công dụng và Liều dùng

1. Thành phần hoá học

• Hạt chứa rất nhiều dầu, tỷ lệ có thể đạt tới 60-65%. Dầu hơi dặc, màu vàng nhạt, không mùi, không vị, gần giống mỡ lợn. Để lắng, dầu sẽ tách thành hai lớp, lớp trên chứa chừng 20% panmitin, lớp dưới gồm chủ yếu là chất olein
• Hạt sống có vị đắng và có thể chứa một chất đắng có thể là một ancaloit, hoặc một glucozit hoặc một chất độc khác. Tuy nhiên hạt không thấy có độc tính, vì đồng bào những vùng có cây này vẫn dùng nướng ăn hay giã với muối ăn như ta ăn muối lạc.

2. Tính vị

Hạt sống có vị đắng, không độc.

3. Công dụng dược liệu

• Tại Việt nam, quả và hạt đài hái ít thấy được dùng làm thuốc. Đồng bào những nơi có cây chỉ lấy hạt để ép làm dầu để ăn thay mỡ lợn, hay để thắp đèn. Có khi nướng chín mà ăn
• Tại Indonexia (đảo Boocneo), người ta dùng dầu đài hái để xoa bụng những người phụ nữ mới ở cữ, đồng thời cho phụ nữ uống nước sắc gừng. Người ta còn trộn tro lá địa liền với dầu đài hái và dầu dừa để bôi vào vú phụ nữ bị sưng
• Lá đài hái còn dùng sắc hay đốt lấy khói xông cữa bệnh loét mũi Thân đài hái ép lấy nước cũng dùng nhỏ mũi để chữa bệnh loét mũi.

Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu

1. Trị rôm sảy, lỵ, ngứa

Dầu hạt và nhân hạt được sử dụng; có thể dùng dầu Ðài hái để rán thay mỡ lợn; nhân hạt có thể thay lạc để nấu xôi hoặc rang giòn rồi giã với muối để ăn với cơm như muối lạc, muối vừng. Dầu hạt Ðài hái có thể dùng uống chữa lỵ, mỗi lần dùng một thìa 4g uống 3, 4 lần thì nhuận tràng thông đại tiện rất tốt

2. Đái hái điều trị loét mũi

Cách dùng: Lấy thân, lá cây đài hái ép lấy nước, sau đó đem lọc qua một lớp vải sạch, lấy nước này nhỏ vào mũi (2).

3. Chữa vắt cắn, tắc chui vào tai

Hạt được dùng phơi khô, tán bột rắc chữa con vắt, con tắc chui vào tai.

4. Phục hồi vóc dáng sau sinh

Khoảng 1 tháng sau khi sinh, người ta lấy dầu hạt đài hái thoa vào bụng chị em phụ nữ sau sinh, với mục đích giúp chị em lấy lại vóc dáng và giảm những ảnh hưởng do quá trình mang thai (3).

5. Hạt đài hái tác dụng nhuận tràng, sưng vú

Cách dùng: Hạt ép lấy dầu thay mỡ động vật xào nấu hàng ngày, nếu bị sưng vú dùng dầu đài hái kết hợp trộn với dầu dừa và than đốt từ lá địa liền bôi ngoài da.

Lưu Ý khi sử dụng Dược Liệu để trị bệnh

Các bài thuốc chữa bệnh từ cây dây mỡ lợn chỉ là bài thuốc dân gian, chưa có cơ sở khoa học. Cho nên, người bệnh không nên lạm dụng vào chúng. Thay vào đó, khi có dấu hiệu bệnh cần thăm khám bác sĩ để có cách điều trị phù hợp.

Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé !

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn

Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam