Dâm Bụt ( Bông Bụt) là dược liệu quý có tác dụng điều hòa kinh nguyệt, tiêu viêm, chống ho, sát trùng, chỉ huyết, thanh nhiệt giải độc.Hôm nay medplus xin giới thiệu đến bạn đọc các công dụng cũng như bài thuốc tiêu biểu từ loại dược liệu này nhé!
A. Thông Tin Dược Liệu
Tên tiếng việt: Dâm bụt, Râm bụt cánh xẻ, bông bụt
Tên khoa học: Hibiscus rosa-sinensis L.
Họ: Malvaceae
1. Đặc điểm Dược Liệu
Bông bụt là một loại cây nhỡ. Chúng xuất hiện với chiều cao từ 4 – 6m. Dược liệu có lá hình bầu dục, tròn gốc, nhọn đầu, mép lá có răng to, lá kèm hình chỉ nhọn. Dược liệu có hoa mọc ở nách lá. Hoa dược liệu khá to, có 6 – 7 mảnh đài nhỏ (tiểu đài) hình sợi. Hoa có đài hợp màu lục dài gấp 2 – 3 lần đài nhỏ. Tràng 5 cánh hoa xuất hiện với màu đỏ. Có nhiều nhị tập hợp trên một tụ đài, bầu hình nón hoặc hình trụ. Dược liệu có quả nang tròn, chứa nhiều hạt. Từ tháng 5 đến tháng 7 là mùa hoa.
2. Phân bố
Bông bụt là một loài hoa của Trung Quốc, Nhật Bản. Ở nhiều nơi, chúng được trồng để làm cây cảnh và làm hàng rào. Đặc biệt là ở những vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.
3. Bộ phận dùng
Hoa, rễ và lá cây Bông bụt.
4. Thu hái
Hoa được thu hái vào mùa hè. Rễ và lá được thu hái quanh năm.
5. Chế biến
Sau khi thu hái, rửa sạch dược liệu và loại bỏ những tạp chất. Có thể dùng tươi hoặc phơi khô, sấy khô để dùng dần.
6. Bảo quản
Để dược liệu ở những nơi thoáng mát, khô ráo.
B. Công dụng và Liều dùng
1. Thành phần hóa học
Hoa Bông bụt chứa những chất quan trọng sau:
- Acid ascorbic
- Niacin
- Thiamin
- Riboflavin.
Hoa khi vò nát sẽ chứa sắc tố cyanin Diglucosid và Anthocyanin. Ngoài ra trong hoa còn có nhiều chất nhầy.
2. Tác dụng dược lý
Theo nghiên cứu dược lý hiện đại
Bông bụt có tác dụng điều trị một số bệnh lý sau:
- Viêm kết mạc cấp
- Viêm tuyến mang tai
- Kinh nguyệt không đều, ngắn vòng hay ra nhiều máu, rong huyết, thấy sớm kỳ
- Trúng khử cấm khẩu
- Mụn nhọt sưng tấy
- Đại tiện ra máu, mủ, lỵ lâu ngày không khỏi
- Đái đỏ, đái buốt
- Quai bị sưng đau
- Nổi mẩn ngứa
- Phụ nữ khí hư ra nhiều.
Theo Y học cổ truyền
Vỏ rễ Bông bụt có tác dụng:
- Tiêu viêm
- Chống ho
- Điều kinh.
Hoa và lá dược liệu có tác dụng:
- Thanh nhiệt cơ thể, giải độc
- Chỉ huyết
- Lợi tiểu tiêu thũng
- Sát trùng
- Cố tinh
- Viêm niêm mạc dạ dày – ruột
- Đái hạ
- Ghẻ lở, mụn nhọt
- Mộng tinh
- Kiết lỵ
- Đại tiện ra máu.
Rễ dược liệu thường được dùng trong điều trị:
- Viêm kết mạc cấp, viêm tuyến mang tai
- Viêm đường tiết niệu, viêm khí quản, bạch đới, viêm cổ tử cung
- Mất kinh, kinh nguyệt không đều.
3. Tính vị
Vỏ rễ Bông bụt có tính bình và vị ngọt.
Hoa và lá dược liệu có tính bình và vị ngọt.
4. Liều lượng
Dùng 15 – 30 gram/ngày vỏ rễ và lá.
5. Cách dùng
Dùng tươi hoặc phơi khô, sấy khô, dùng đơn độc hoặc kết hợp với những vị thuốc khác sắc thành nước uống, nấu thành cao, tán thành bột để làm hoàn hoặc đắp ngoài da. Ngoài ra có thể dùng tươi đắp ngoài hoặc hãm với nước sôi uống như trà
C. Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu
1. Bài thuốc từ điều trị kinh nguyệt không đều, ngắn vòng hay ra nhiều máu, thấy sớm kỳ, rong huyết
Dùng 30 gram vỏ rễ dược liệu và 30 gram lá huyết dụ. Mang tất cả vị thuốc rửa sạch. Cho các vị thuốc vào nồi cùng với 800ml nước lọc. Thực hiện sắc thuốc với lửa nhỏ cho đến khi lượng nước thuốc trong nồi chỉ còn lại 300ml. Để nguội bớt và chắt lấy phần nước thuốc. Chia thuốc thành 2 – 3 lần uống trong ngày. Sử dụng 1 thang/ngày.
2. Bài thuốc từ điều trị mẩn ngứa, giúp tiêu độc
Dùng lá và hoa dược liệu rửa sạch. Mang dược liệu phơi khô dưới bóng râm. Mỗi ngày lấy 3 – 5 gram dược liệu cho vào tách. Rót thêm 300ml nước đun sôi vào cùng. Thực hiện hãm dược liệu trong 20 phút. Uống ngay khi còn ấm và uống thay trà mỗi ngày.
3. Bài thuốc từ điều trị ung nhọt sưng đau, chữa đơn độc
Dùng một nắm lá dược liệu, một nắm lá trầu không, một nắm lá thồm lồm. Mang tất cả vị thuốc rửa sạch cùng với nước muối. Cho các vị thuốc vào cối và thực hiện giã nát. Sau khi vệ sinh vùng da bệnh sạch sẽ, đắp thuốc vào những vị trí bị mụn nhọt đang sưng mủ, sưng đau. Thực hiện từ 1 – 2 lần/ngày. Sử dụng từ 5 – 7 ngày sẽ nhận thấy các nốt mụn nhọt giảm sưng đau và giảm viêm.
4. Bài thuốc từ điều trị quai bị sưng đau
Dùng 30 – 40 gram lá dược liệu rửa sạch với nước muối. Dùng 5 – 10 củ hành củ bóc vỏ, rửa sạch và thái nhỏ. Cho các vị thuốc vào cối và thực hiện giã nát. Chế nước sôi để nguội, khuấy đều và gạn lấy phần nước thuốc. Uống phần nước thuốc sau khi thực hiện bài thuốc. Phần bã đắp lên chỗ sưng đau. Sau đó dùng băng và băng cố định lại. Áp dụng 1 lần/ngày cho đến khi bệnh tình có dấu hiệu thuyên giảm.
5. Bài thuốc từ điều trị khí hư (bạch đới) ra nhiều ở phụ nữ
Dùng một nắm lá dược liệu, một nắm lá bấn (bạch đồng tử). Mang cả hai vị thuốc rửa sạch. Cho các vị thuốc vào nồi cùng với 800ml nước lọc. Thực hiện sắc thuốc với lửa nhỏ cho đến khi lượng nước thuốc trong nồi chỉ còn lại một nửa. Để nguội bớt và chắt lấy phần nước thuốc. Có thể chia thuốc thành nhiều lần uống trong ngày. Uống thay nước trà mỗi ngày.
D. Lưu Ý khi sử dụng Dược Liệu để trị bệnh
Trước khi thực hiện bài thuốc, cần ngâm và rửa sạch vị thuốc Bông bụt cùng với nước muối. Điều này sẽ giúp bạn phòng ngừa tình trạng nhiễm trùng dẫn đến bội nhiễm. Đặc biệt là khi dùng ngoài.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé !
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Nguồn: tracuuduoclieu.vn , tham khảo
Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam