Dâm Dương Hoắc | Cách Dùng Và Bài Thuốc Chữa Bệnh Hiệu Quả

Dâm dương hoắc là vị thuốc bổ, chữa đau thận, liệt dương (Lá). Vậy có những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ dược liệu dâm dương hoắc hiện nay?  Cách dùng dược liệu này như thế nào? Hãy cùng Medplus tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này nhé!

1. Thông tin dược liệu

Tên thường gọi: Dâm dương hoắc; Tiên linh tỳ; Cương tiền; Phỏng trượng thảo,…

Tên khoa học: Epimedium macranthun Mooren et Decne.

Họ: Hoàng Liên Gai (danh pháp khoa học: Berbridaceae)

Đặc điểm dược liệu

Cây này có nhiều loài khác nhau như Dâm dương hoắc lá to, Dâm dương hoắc lá hình tim, Dâm dương hoắc tá mác, tất cả các loại trên đều được sử dụng trong y học cổ truyền với tác dụng bổ thận tráng dương dành cho nam giới.

Tương truyền rằng khi Dâm dương hoắc được người dân cho dê đực ăn, thì sau đó dê đực có khả năng giao phối với dê cái rất nhiều lần trong ngày, từ đó cây được đặt tên là Dâm dương hoắc.

Bộ phận dùng

Lá và rễ cây Dâm dương hoắc. Lá có màu lục vàng hoặc lục tro, cứng đòn là tốt. Lá đen, ẩm mốc, nát vụn là xấu.

Thu hái và chế biến

Chọn rễ lá hàng năm vào mùa hè (từ tháng 5) và mùa thu. Sau khi thu hái, cắt lấy phần thân lá, loại bỏ những tạp chất và mang đi phơi khô.

Dùng kéo cắt hết phần gai xung quanh biên lá. Sau đó cắt nhỏ như sợi tơ to, rây sạch lượng mảnh vụng là có thể sử dụng được.

Dùng rễ và lá dược liệu. Sau khi cắt hết phần gai chung quanh thì dùng mỡ dê đun với lửa nhỏ cho chảy ra, liên tục gạn sạch cận. Cho dược liệu vào nồi và thực hiện sao cho đến khi mỡ hút hết vào lá. Lấy dược liệu ra ngay và để đến khi nguội là được (Chích Dâm dương hoắc – theo Lôi Công Bào Chế).

Sau khi thu hái, rửa sạch dược liệu, thái nhỏ, phơi khô và cho vào chảo sao qua. Nếu được tẩm qua rượu trước khi sao thì càng tốt.

Phân bố

2. Công dụng và tác dụng chính

Thành phần hóa học

Tính vị

Tính hàn, vị cay (theo Bản Kinh).

Tính bình, vị ngọt (theo Dược Tính Luận).

Tính hơi ấm, vị hơi cay (Trấn Nam Bản Thảo).

Tính ấm, vị cay, ngọt (theo Trung Dược Học).

Quy kinh

Qui vào kinh thủ Dương Minh (Đại trường), Tam tiêu, túc Dương Minh (Vị), Mệnh môn (theo Bản Thảo Cương Mục).

Qui vào túc Thiếu tâm (Thận), thủ Quyết âm (Tâm bào), túc Quyết âm (Can) (theo Bản Thảo Kinh Sơ).

Qui vào kinh Thận, Can (theo Trấn Nam Bản Thảo).

Qui vào kinh Thận, Can (theo Trung Dược Học).

Qui vào kinh Thận, Can (theo Trung Dược Đại Từ Điển).

Tác dụng dược lý

Theo y học hiện đại

• Tác dụng như kích thích tố nam: Cao Dâm dương hoắc có khả năng kích thích xuất tinh. Lá và rễ dược liệu có tác dụng mạnh hơn thân cây (theo Trung Dược Học).
• Tác dụng làm hạ đường huyết và Lipid huyết (theo Trung Dược Học).
• Tác dụng hạ áp: Nước sắc dược liệu có tác dụng làm hạ huyết áp do thận trong thí nghiệm với thỏ và chuột (theo Trung Dược Học).
• Dược liệu có tác dụng thúc đẩy quá trình tăng cường chức năng miễn dịch của cơ thể. Đồng thời làm tăng tác dụng song phương điều tiết (theo Trung Dược Học).
• Hóa đờm, giảm ho, bình suyễn và an thần một cách rõ rệt (theo Trung Dược Học).
• Tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn, ức chế hoạt động của tụ cầu trắng, phế cầu khuẩn và tụ cầu vàng. Dung dịch 1% có khả năng tác động và ức chế hoạt động của trực khuẩn lao. Trong thí nghiệm với thỏ, cho thỏ uống thuốc với nồng độ 15mg/kg trọng lượng nhận thấy thuốc có tác dụng ngăn ngừa và kháng histamin (theo Trung Dược Học).
• Thuốc tiêm Dâm dương hoắc in vitro có tác dụng kích thích và làm tăng trưởng xương đùi của phôi gà (theo Trung Dược Học).
• Tác dụng ức chế hoạt động và kháng các loại virus bại liệt gồm loại I, loại II, loại III và Sabin I (theo Trung Hoa Y Học 1964, 50 (8): 521 – 524).
• Tác dụng tăng lưu lượng máu ở động mạch vành, hạ áp, tăng lưu lượng máu cầu chi, giãn mạch ngoại vi, giãn mạch máu não và làm tăng lưu lượng máu ở não (theo Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
• Khi sử dụng thuốc với liều nhỏ, thuốc có tác dụng lợi tiểu và chống lợi tiểu khi sử dụng thuốc với liều lượng lớn (theo Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).

Theo y học cổ truyền

• Kiện gân cốt, tiêu hoa lịch (theo Danh Y Biệt Lục).
• Ích khí lực, lợi tiểu tiện, cường khí (theo Bản Kinh).
• Cường tâm lực (làm mạnh tim), bổ yêu tất (bổ gối, bổ lưng) (theo Nhật Hoa Tử Bản Thảo).
• Tráng dương, bổ thận hư (theo Y Học Nhập Môn).
• Tráng dương, bổ thận, trừ thấp, khứ phong (theo Trung Dược Đại Từ Điển).
• Tráng Dương, bổ thận, khứ phong hàn thấp, bổ âm dương (theo Trung Dược Học).

Cách dùng và liều lượng

Dùng tươi, ngâm rượu, tán bột làm thành hoàn, nấu thành cao để uống. Có thể sắc lấy nước thuốc để uống hoặc rửa ngoài ra để chữa bệnh.

Dùng 4 – 12 gram/ngày.

3. Bài thuốc chữa bệnh

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị phong đau nhức, đau không nhất định

Dùng 40 gram dược liệu, 40 gram uy linh tiên, 40 gram xuyên khung, 40 gram quế tâm, 40 gram thương nhĩ tử. Sau khi rửa sạch, mang phơi và tán nhuyễn dược liệu. Khi cần lấy 4 gram thuốc bột uống với rượu ấm.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị đi lại khó khăn, phong gây đau nhức

Dùng 2 cân dược liệu, 2 cân gia tử, 2 thăng đậu đen. Cho tất cả vị thuốc vào nồi, nấu với 3 dấu nước cho đến khi còn 1 dấu, loại bỏ phần bã, sắc còn 5 thăng. Uống ngay khi còn ấm.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị mờ mắt sinh màng

Dùng dược liệu, sinh vương qua (loại Qua lâu nhỏ có màu hồng) liều lượng bằng nhau. Tán bột cả hai vị thuốc, trộn đều. Khi cần lấy 4 gram bột thuốc uống cùng với nước tràn. Sử dụng 3 lần/ngày.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị đau răng

Mang dược liệu cho vào nồi và sắc lấy nước ngậm, liều lượng tùy dùng.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị mắt thanh manh, sau khi bệnh chỉ nhìn được gần

Dùng 40 gram dược liệu, 100 hạt đậu xị. Cho cả hai vị thuốc vào nồi cùng với 1 chén rưỡi nước. Thực hiện sắc thuốc cho đến khi còn lại 1 chén. Chắt lấy phần nước và uống ngay khi còn ấm. Có thể chia thuốc thành 2 lần uống trong ngày.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị trẻ nhỏ bị quáng gà

Dùng 20 gram dược liệu, 20 gram văn cương nga, 10 gam xạ can, 10 gram chích cam thảo. Sau khi rửa sạch và phơi khô, mang tất cả dược liệu tán thành bột mịn. Dùng 1 cái gan dê rạch thành nhiều rãnh. Mỗi lần lấy 8 gram thuốc bộ nhét vào rãnh gan, buộc chặt. Lấy 1 chén đậu đen, nấu ra 1 chén nước sau đó sắc và chia làm 2 lần ăn, uống hết cả nước và gan.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị đậu sởi nhập vào mắt

Dùng dược liệu và uy linh tiên với liều lượng bằng nhau. Mang cả hai vị thuốc rửa sạch, phơi khô và tán thành bột. Khi cần lấy 2 gram thuốc bột uống với nước cơm.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị đầy bụng, không ăn được, khí nghịch, ho do tam tiêu

Dùng dược liệu và ngũ vị tử với liều lượng bằng nhau. Sau khi tán cả hai vị thuốc thành bột, trộn thuốc đều với mật và luyện thành viên có kích thước to bằng hạt ngô đồng. Uống 30 viên/lần cùng với nước gừng.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị liệt dương, bán thân bất toại

Dùng 1 cân dược liệu và 10 cân rượu ngon. Ngâm dược liệu cùng với rượu trong một bình thủy tinh có nắp đậy 1 tháng. Uống 20ml rượu thuốc/lần. Sử dụng 2 lần/ngày cho đến khi bệnh tình thuyên giảm.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị liệt dương

Dùng 40 gram dược liệu, 20 gram tiên mao. Sau khi rửa sạch cho dược liệu vào nồi và sắc lấy nước uống. Uống 1 thang/ngày.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị liệt dương tiểu nhiều lần

Dùng 20 gram dược liệu, 40 gram thục địa, 20 gram lộc giác sương, 20 gram cửu thái tử. Mang tất cả vị thuốc rửa sạch và cho vào nồi cùng với 1 lít nước lọc. Thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước thuốc trong nồi chỉ còn lại một nửa. Chắt lấy phần nước thuốc và chia thành nhiều lần uống trong ngày. Uống 1 thang/ngày cho đến khi bệnh tình có dấu hiệu thuyên giảm.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị đau nhức xương khớp do hàn thấp hoặc phong thấp, tay chân co quắp, tê dại

Dùng 20 gram dược liệu, 12 gram uy linh tiên, 8 gram quế chi, 8 gram thương nhĩ tử, 8 gram xuyên khung. Sau khi rửa sạch, cho tất cả vị thuốc vào nồi cùng với 800ml nước lọc. Thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước thuốc trong nồi còn lại 400ml. Chắt lấy phần nước thuốc, bỏ bã và chia thuốc thành nhiều lần uống trong ngày. Uống 1 thang/ngày.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị thận hư, dương nuy (di tinh, liệt dương, tảo tiết), phụ nữ vô sinh

Cho 40 gram dược liệu vào bình thủy tinh có nắp đậy cùng với 500ml rượu gạo hoặc rượu nếp. Ngâm thuốc trong 20 ngày là có thể sử dụng. Uống 10 – 20ml/lần x 2 – 3 lần/ngày trước mỗi bữa ăn. Hoặc dùng rượu cồn Dâm dương hoắc 20% (gồm dược liệu ngâm với cồn). Uống 5ml/lần x 3 lần/ngày trước mỗi bữa ăn. Dịch tiêm bắp 1 ống (2ml)/lần x 2 lần/ngày, trẻ em bị bại liệt thời kỳ cấp sẽ đạt được hiệu quả chữa bệnh.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị cao huyết áp

Dùng 16 gram dược liệu, 16 gram tiên mao, 12 gram đương qui, 12 gram hoàng bá, 12 gram ba kích, 12 gram tri mẫu. Cho tất cả vị thuốc vào nồi và thực hiện sắc thuốc cùng với 800ml nước lọc trong 30 phút. Để nguội bớt và chắt lấy phần nước. Chia thuốc thành 2 lần uống trong ngày.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị bệnh động mạch vành

Uống 4 – 6 viên Dâm dương hoắc/lần x 2 lần/ngày. Sử dụng trong 1 tháng là 1 liệu trình.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị viêm phế quản mạn tính

Dùng nước sắc dược liệu uống mỗi ngày.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị suy nhược thần kinh

Mang dược liệu tán bột và làm thành hoàn. Uống 4 viên/lần x 3 lần/ngày (mỗi viên tương đương với 2,8 gram thuốc sống). Hoặc uống 3 – 4 viên/lần x 3 lần/ngày (mỗi viên tương đương với 3 gram thuốc sống).

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị viêm cơ tim do virus

Uống 7 – 10 viên cao Dâm dương hoắc/lần x 3 lần/ngày (mỗi viên tương đương với 2,7 gram thuốc sống). Sử dụng liên tục trong 7 tháng. Bên cạnh đó cần sử dụng đồng thời 3 gram vitamin C cho vào 10% Gluco 500ml để tiêm tĩnh mạch. Hoặc cho 3 gram vitamin C vào 10% Gluco 30ml để tiêm tĩnh mạch chậm. Sử dụng liên tục 3 liệu trình, mỗi liệu trình gồm 15 lần.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị chứng giảm bạch hầu

Dùng dược liệu chế thành dạng thuốc trà bột pha uống. Mỗi bao trà tương đương với 15 gram thuốc sống. Uống 3 bao/ngày trong tuần đầu tiên. Uống 2 bao/ngày trong tuần thứ 2. Sử dụng liên tục từ 30 – 45 ngày là 1 liệu trình. Lưu ý trong thời gian điều trị, người bệnh không nên sử dụng các loại vitamin và những loại thuốc làm tăng bạch cầu.

Bài thuốc từ Dâm dương hoắc điều trị liệt dương

Dùng 9 gram dược liệu, 24 gram thổ đinh quế, 30 gram hoàng hoa viễn chí tươi, 60 gram kim anh tử tươi. Cho tất cả vị thuốc vào nồi, sắc thuốc cùng với 1,5 lít nước lọc trong 30 phút. Chắc lấy phần nước thuốc uống trong ngày.

4. Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu

Trong quá trình điều trị bệnh bằng dâm dương hoắc cần lưu ý:

• Những người có tướng hỏa dễ động, sung huyết não, dương vật dễ cương, tiểu đỏ, di mộng tinh, miệng khô, mất ngủ cấm dùng dược liệu Dâm dương hoắc (theo Trung Dược Học).
• Tướng hỏa động, âm hư không nên sử dụng dược liệu (theo Trung Dược Đại Từ Điển).
• Thự dự làm sứ cho nó (theo Bản Thảo Kinh Tập Chú).
• Tử chi làm sứ cho nó, được rượu càng tốt (theo Bản Thảo Kinh Sơ).
• Một số bệnh nhân khi sử dụng được liệu có thể gặp phải tác dụng phụ như: Nôn mửa, váng đầu, chảy máu mũi, miệng khô (theo Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).

5. Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé!

Lưu ý:

1. Thông tin về dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Quý độc giả không nên tự ý sử dụng phối bài thuốc mà sử dụng
3. Quý độc giả nên tham vấn ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng, để hạn chế tác dụng phụ và tác dụng không mong muốn

Nguồn: tracuuduoclieu.vn

Xem thêm bài viết:

• Đại Thanh Diệp | Vị Thuốc Giúp Giải Độc, Trị Sốt Hiệu Quả
• Cốt Toái Bổ | Cách Dùng Và Các Bài Thuốc Chữa Bệnh Hiệu Quả
• Đại Phù Bình | Vị Thuốc Giúp Thông Kinh, Lợi Tiểu Hiệu Quả