Đậu Bắp là một loại rau thường được sử dụng trong ăn uống. Tuy nhiên, cây còn là một vị thuốc chữa bệnh. Với công dụng giúp chữa sốt, bạch đới, lỵ,… Để hiểu rõ hơn về dược liệu này, cùng tìm hiểu với Medplus nhé!
Thông tin cơ bản
Tên tiếng Việt: Mướp tây, Bụp bắp, Đậu bắp, Bông vàng
Tên khoa học: Abelmoschus esculentus (L.) Moench
Tên đồng nghĩa: Hibiscus esculentus L.
Họ: Malvaceae (Bông)
Đặc điểm cây
Cây thảo, sống hàng năm, cao khoảng 2m. Thân hình trụ, có lông dài và nháp.
Lá mọc so le, hình tim, chia 5 thùy hẹp, hai mặt có lông dài áp sát, nháp, mép khía răng to, gân chính 5 nổi rõ ở mặt dưới; lá kèm hình chỉ, có lông.
Hoa mọc ở kẽ lá, màu vàng, ở phần giữa màu đỏ; tiểu đài có 8 – 10 phiến mảnh, đầu nhọn, giống lá kèm. Đài hình mo có răng; tràng 5 cánh; nhị nhiều dính với nhau thành cột; bầu có lông.
Quả hình thoi, dài 10 – 20cm. Mùa hoa quả: tháng 5-7.
Phân bố, sinh thái
Ngày nay, đậu bắp được trồng phổ biến khắp các vùng nhiệt đới để lấy quả non làm rau ăn. Nơi trồng nhiều nhất là Ấn Độ, Tây Phi, Braxin, Philippin, Malaysia, Thái Lan, Indonexia, Papua New Guinea.
Đậu bắp là loại cây ưa sáng và ưa ẩm. Nhiêt độ cần thiết để cho cây sinh trưởng, phát triển bình thường, tối thiểu là từ 20°c trở lên. Vào thời kỳ sinh trưởng mạnh, giới hạn nhiệt độ được coi là tối thích từ 25 – 30°c hoặc hơn đối với cây trồng ở vùng nhiệt đới hơi khô.
Cây trồng từ hạt sau 6 hoặc 7 tuần, bắt đầu có hoa. Hoa tự thụ phấn hoặc nhờ côn trùng; từ khi hoa nở đến khi thu hoạch dược quả non làm rau vào khoảng 6 – 8 ngày. Để lấy quả già (hạt làm giống) cần 20 – 24 ngày, mướp tây sẽ bị tàn lụi khi kết thúc mùa hoa quả.
Bộ phận dùng
Quả non, quả già, hạt và rễ dùng tươi hay phơi, sấy khô.
Thành phần hóa học, tính vị
Thành phần hóa học
- Quả non chứa 4 đến 16% chất hydrat cacbon gồm chủ yếu tinh bột và đường, ngoài ra còn rất nhiều chất nhầy.
- Hạt chứa 15 đến 22% chất dầu béo lỏng, màu vàng xanh lục, mùi thơm, thành phần chủ yếu của dầu là panmitin và setearin.
- Khô dầu rất nhiều protein dùng làm thức ăn cho gia súc. Rễ và lá chứa chất nhầy.
Tác dụng dược lý
Dịch nhầy từ một số loài của chi Abelmoschus có hoạt tính kháng bổ thể và hạ đường máu trên thực nghiệm.
Tính vị
Theo y học dân gian, đậu bắp có vị ngọt, tính mát, không độc. Chữa chứng tiêu khát, trĩ, táo bón, miệng khô khát, viêm họng, viêm tiết niệu.
Công dụng và những bài thuốc về cây Đậu Bắp
Công dụng
Quả mướp tây non được dùng nấu ăn.
- Chất nhầy khi nấu quả thái mỏng có vị hơi chua, mát, thường dùng trong trường hợp viêm đường tiểu tiện, tiểu tiện khó khăn.
- Rễ và lá thái mỏng phơi khô là thuốc chữa ho, viêm họng. Ngày uống 10- 16g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc hãm, và còn dùng súc miệng.
- Hạt chín phơi khô rang, pha uống như cà phê.
Ở Nepal, rễ mướp tây được giã nhuyễn cùng với một cây thuốc khác và đắp quanh chân bị gẫy của gia súc, bên ngoài bọc một mảnh vải. Sau 3-4 tuần, dùng nuớc ấm để rửa bỏ thuốc đắp.
Những bài thuốc về cây Đậu Bắp
1. Chữa đái tháo đường
Đậu bắp non hấp cơm hoặc luộc chấm mắm thường xuyên.
2. Chữa phong thấp nhức mỏi
Hái cả cây già phơi khô sắc uống.
3. Chữa chứng tiểu đục
Cây tươi đậu bắp 100-150g sắc nước uống thường xuyên.
4. Chữa táo bón
Đậu bắp thái lát phối hợp rau đay nấu canh cua ăn thường xuyên.
5. Chữa chứng ra mồ hôi
Hạt đậu bắp già sao vàng sắc nước uống.
6. Chữa gút (thống phong)
Quả đậu bắp 200-300g luộc ăn thường xuyên.
7. Giúp tóc xanh, bóng mượt
Cắt đậu bắp thành những miếng nhỏ rồi đun sôi và để nguội. Sau đó, trộn nước đậu bắp với nước cốt chanh rồi thoa lên mái tóc như là hỗn hợp dầu gội đầu. Khoảng 20 phút sau thì gội đầu với nước sạch.
8. Trị viêm đường tiết niệu (biểu hiện tiểu tiện khó khăn)
Dùng quả đậu bắp non thái mỏng nấu ăn trong bữa cơm.
9. Chữa ho hay viêm họng
Lấy lá và rễ cây thái nhỏ phơi khô. Ngày sắc 10 – 16g, lấy nước uống hoặc hãm uống thay trà hay súc miệng.
10. Món canh trị đái tháo đường
Nguyên liệu gồm: đậu bắp 2 quả, lá sa kê non 1/2, đọt ổi 5 cái, đậu hũ non 1 miếng, muối vừa đủ.
Thực hiện: Đậu bắp cắt khúc, lá sa kê thái sợi, đọt ổi non rửa sạch, đậu hũ cắt miếng vừa ăn. Bắc nồi nước lên bếp đun to lửa đến sôi già, cho đậu hũ và đậu bắp vào, khoảng 2 phút sau cho lá sa kê và đọt ổi, nêm gia vị vừa miệng, ăn nóng với cơm.
Hạt đậu bắp già khô có thể ép lấy dầu ăn, bã làm thức ăn gia súc.
- Cần lưu ý: do đậu bắp có tính mát, những ai hay bị đau bụng, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy không nên dùng đậu bắp và khi chế biến, nên nấu chín ở nhiệt độ thấp, vừa phải nhằm bảo toàn nguồn dinh dưỡng.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về một số tác dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo.
- Người bệnh không tự ý áp dụng.
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Nguồn: Tracuuduoclieu Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam Các nguồn tổng hợp uy tín.