A. Thông tin về Dây khố rách
Dây khố rách còn thường được gọi là: Phi hùng, Thiên tiên đằng, Phòng kỷ, Cuốp ma
Tên khoa học: Aristolochia tagala Cham, tên đồng nghĩa: Aristolochia roxburghiana Klotzsch, thuộc Họ: Aristolochiaceae (Mộc hương)
Cây có công dụng trong việc: Giảm đau, giúp tiêu hoa tốt, chữa đau bụng, lỵ, ỉa chảy, mụn nhọt, kinh nguyệt bế tắc; viêm loét dạ dày, viêm ruột, viêm họng, phong thấp (Rễ sắc uống).
1. Đặc điểm của cây
- Dây khố rách là cây dây leo bằng thân quấn. Thân to có cạnh, vặn vẹo. khi non màu lục, sau màu xám, nứt nẻ theo chiều dọc
- Lá mọc so le, hình mác rộng, dài 16 – 17cm, rộng 7,5 – 7 cm, gốc hình tìm khía sâu, chia thành 2 thùy tròn song song, đầu thuôn nhọn, hai mặt nhẵn, mặt trên sần
- Cụm hoa mọc ở kẽ lá thành chùm dài 2 – 3 cm, lá bắc nhỏ, mọc đối diện với hoa
- Hoa màu nâu tía, bao hoa có lông, hàn liền thành ống hẹp và cong, tận cùng bằng một phiến hình lưỡi liềm kéo dài thành môi thuôn nhọn
- Quả nang, hình trứng, nứt thành 6 mảnh ở đầu cuống, hạt nhiều, hình tam giác, mỏng, dẹt, mép có cánh.
- Mùa hoa quả vào các tháng 3 – 5.
2. Phân bố và thu hái
Phân bố và sinh trưởng:
- Ở Việt Nam, dây khố rách cũng phân bố tương đối rộng, được tìm thấy ở Quảng Ngãi, Quảng Nam, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Tuyên Quang, Lạng Sơn,…
- Dây khố rách là loại cây ưa ẩm, ưa sáng và có thể hơi chịu bóng, thường mọc ở ven rừng ẩm, bờ nương rẫy hay chân đồi cây bụi, nhưng gần nguồn nước
- Cây sinh trưởng mạnh trong mùa mưa ẩm, thời gian ra hoa kéo dài khoảng 15 ngày, hoa tự thụ phấn hay nhờ côn trùng nhỏ. Quả dây khố rách khi già tự mở làm 5 mảnh, hạt phát tán nhờ gió
- Cây gieo giống tự nhiên chủ yếu từ hạt, sau khi bị chặt, phần còn lại có khả năng tái sinh.
Thu hái và chế biến: Thu hái quanh năm, tốt nhất vào mùa thu, đào về rửa sạch, thái mỏng, phơi khô.
3. Bộ phận dùng
Người ta dùng rễ, thân và hạt của dây khố rách để làm thuốc trị bệnh (Phổ biến nhất là rễ).
4. Tính vị và công năng
Rễ dây khố rách có vị cay đắng, tính lạnh, mùi hắc, hơi độc, chữa đờm, kết khí tích tụ
Thân dây khố rách có vị đắng the, hơi ấm, có tác dụng sơ phong, hoạt huyết, giảm đau, lợi tiểu, tiêu thũng
Hạt dây khố rách có vị đắng the tính lạnh vào các kinh phế, đại tràng, mát phổi hạ khí, tiêu đờm ngừng ho.
5. Thành phần hoá học
Dây khố rách chứa acid aristolochic và glucosid.
B. Công dụng và liều dùng
-Rễ được dùng chữa mụn nhọt sưng tấy, rắn độc cắn, tăng huyết áp hay ngô độc. Liều dùng 4 – 12g sắc uống.
-Thân dây chữa bệnh trĩ lở sưng, chảy máu, viêm đường tiết niệu đái buốt. Hãi Thượng Lãn Ông cũng đã dùng dây khố rách để chữa phụ nữ có thai hai chân phù thũng. Liều dùng: 10 – 20 g sắc uống. Dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.
-Hạt chữa phổi nóng, ho đờm, hen suyễn. Liều dùng: 3 – 6g. Dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.
C. Bài thuốc trị bệnh từ Dây khố rách
Chữa trĩ lở sưng chảy máu, viêm đường tiết niệu, đái buốt: Dây khố rách 15 g, mộc thông, hoàng đằng, mỗi vị 10g, sắc uống ngày một thang.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dây khố rách cũng như một số công dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Nguồn tham khảo
Tracuuduoclieu.vn và các nguồn uy tín khác