Bọ mắm rừng luôn được xem là dược liệu quý trong Y học với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ về đặc điểm của dược liệu này. Hôm nay medplus xin giới thiệu đến bạn đọc các công dụng cũng như bài thuốc tiêu biểu từ loại dược liệu này nhé!
Thông Tin Dược Liệu
Tên tiếng Việt: Bọ mắm rừng, Sán pả mà, Bọ mắm leo, Đay rừng, Thuốc vòi cây, Nhớt nháo (Thái)
Tên khoa học: Pouzolzia sanguinea (Blume) Merr.
Tên đồng nghĩa: Urtica sanguinea Blume
Họ: Urticaceae (Gai)
1. Đặc điểm dược liệu
Cây thuốc dòi là thực vật thân thảo, nhỏ, cành mềm và thân có lông mịn bao phủ. Lá mọc so le nhưng có một số chỗ mọc đối xứng.
Lá rộng 1.5 – 2.5cm, dài 4 – 9cm, hình mác hẹp. Hai mặt lá đều có lông nhưng mặt dưới có lông nhiều hơn. Hoa mọc thành cụm, không cuống và thường mọc ở kẽ lá. Quả hình trứng hơi nhọn ở 2 đầu.
2. Bộ phận dùng
Lá, thân và rễ cây được sử dụng để làm thuốc.
3. Phân bố
Cây thuốc dòi mọc hoang ở ven rừng, đồng ruộng, ven đường và trong sân vườn tại nhiều địa phương.
4. Thu hái – sơ chế
Có thể thu hái quanh năm nhưng thời điểm thích hợp nhất là vào tháng 5 – 8 hằng năm bởi đây là lúc cây phát triển mạnh. Thu hái vào thời điểm này đảm bảo dược liệu có dược tính mạnh và phẩm chất tốt.
5. Bảo quản
Nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời và nơi có độ ẩm cao (hơn 80%).
Công dụng và Liều dùng
1. Thành phần hóa học
Toàn cây có chứa chất nhầy.
2. Tính vị
Vị ngọt hơi nhạt, tính mát.
3. Quy kinh
Chưa có nghiên cứu. Tuy nhiên dân gian lưu truyền cỏ dòi quy vào kinh Phế.
4. Công dụng của dược liệu
Cây thuốc dòi là vị thuốc được sử dụng rộng rãi trong phạm vi nhân dân nhưng chưa được nghiên cứu về phương diện khoa học.
– Công dụng của cây thuốc dòi theo Đông Y:
- Tác dụng: Tiêu đờm, chỉ khái, tiêu viêm.
- Chủ trị: Ho khan, viêm thanh phế quản, ho dai dẳng, ho lâu ngày, ho khan, viêm họng, ho do nhiễm vi khuẩn lao.
- Nhân dân Ấn Độ thường sử dụng cây bọ mắm để chữa rắn cắn, bệnh lậu và giang mai.
- Nhân dân Malaysia sử dụng lá thuốc dòi để chữa chứng tắc tia sữa ở phụ nữ sau khi sinh.
- Ở Việt Nam, nhân dân sử dụng cây thuốc dòi để tiêu diệt dòi trong mắm (vì vậy nên có tên gọi là cây thuốc dòi).
– Công dụng của cây thuốc dòi theo Y học hiện đại:
- Ho lâu ngày không khỏi do cảm
- Lao phổi
- Ung thư
- Viêm bàng quang, viêm tiết niệu, nhiễm trùng đường tiết niệu
- Viêm ruột, tiêu chảy
- Viêm mủ, viêm vú, sâu quảng và đinh nhọt
- Ngoài ra, cây thuốc dòi còn được dùng để trị đau dạ dày
5. Cách dùng – liều lượng
Cây bọ mắm được sử dụng ở dạng sắc, vắt lấy nước uống hoặc dùng ngoài. Mỗi ngày dùng từ 10 – 20g.
Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu
1. Bài thuốc từ thuốc dòi trị lao phổi
- Chuẩn bị: Cây long thảo dơi và thuốc dòi.
- Thực hiện: Sắc uống, mỗi ngày dùng 1 thang.
2. Bài thuốc từ thuốc dòi trị đau dạ dày do nhiễm vi khuẩn Hp
- Chuẩn bị: Lá bọ mắm tươi 100g.
- Thực hiện: Rửa sạch, xay nhuyễn rồi thêm vào 250ml nước. Vắt lấy nước uống, dùng mỗi ngày 1 lần.
3. Bài thuốc đau họng và ho do viêm họng, cảm mạo
- Bài thuốc 1: Cây thuốc dòi khô 10 – 20g, đem rửa sạch rồi sắc lấy nước uống.
- Bài thuốc 2: Dùng hoa/ lá của cây thuốc dòi 20 – 30g, giã nát với vài hạt muối rồi chia nước thành nhiều lần. Ngậm nước cốt rồi nuốt dần có tác dụng giảm đau họng và tiêu đờm. Thực hiện bài thuốc liên tục trong 7 ngày.
4. Bài thuốc trị sâu răng
- Chuẩn bị: Lá bọ mắm tươi.
- Thực hiện: Rửa sạch, giã nát rồi đắp vào chỗ bị sâu răng.
5. Bài thuốc trị ho lâu ngày hoặc ho do lao
- Chuẩn bị: Cây thuốc dòi khô 40g.
- Thực hiện: Sắc kỹ thành dạng cao lỏng, sau đó thêm mật ong vào. Mỗi lần dùng 10 – 15ml, ngày dùng từ 3 – 4 lần
6. Bài thuốc chữa viêm sưng vú, đinh nhọt và tụ máu do chấn thương
- Chuẩn bị: Một nắm lá thuốc dòi.
- Thực hiện: Đem giã nát rồi đắp trực tiếp vào nơi sưng đau. Thực hiện cho đến khi tiêu viêm và hết đau nhức.
7. Bài thuốc trị viêm mũi sưng đau
- Chuẩn bị: Hoa, lá của cây thuốc dòi 15 – 20g.
- Thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu, sau đó đem giã nát và thêm vài hạt muối vào chắt lấy nước. Sử dụng bông thấm dịch thoa vào niêm mạc mũi bị viêm. Thực hiện 3 – 4 lần trong liên tục vài ngày cho đến khi triệu chứng thuyên giảm hẳn.
Lưu Ý khi sử dụng Dược Liệu để trị bệnh
Tránh sử dụng cho phụ nữ mang thai vì có thể gây động thai và sảy thai.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé !
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Nguồn: tracuuduoclieu.vn
Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam