Dương Đào hay gọi là Kiwi, là một loại quả giàu Vitamin C giúp ta chống lại sự oxy hoá của tế bào. Cây có nhiều tác dụng tốt cho sức khoẻ. Giúp kiểm soát huyết áp, giảm nguy cơ sỏi thận, loãng xương,… Và để hiểu rõ hơn về loại dược liệu này, hãy cùng tìm hiểu với Medplus nhé!
Thông tin cơ bản
Tên tiếng Việt: Dương đào lá rộng, Dương đào
Tên khoa học: Actinidia latifolia (Gardn.et Champ.) Merr.
Tên đồng nghĩa: Heptaca latifolia Gardn. & Champ.
Họ: Actinidiaceae (Dương đào)
Đặc điểm cây
Dây leo. Cành nhẵn, phồng lên ở chỗ lá đã rụng.
- Lá mọc so le, hình trái xoan mũi mác, dài 3-9 cm, rộng 2,5 – 5 cm, gốc thuôn, đầu nhọn, hai mặt nhẵn, mép lá hơi có răng, lượn sóng ở nửa phía trên, gân phụ song song; cuống lá nhẵn, dài 2 – 3cm.
- Cụm hoa mọc ở kẽ lá thành xim nhỏ 2-3 hoa hoặc đơn độc; hoa màu trắng hay hồng; lá đài 5, tù, hơi có lông hoặc nhẵn ở hai mặt; cánh hoa 5, rộng; nhị nhiều, màu vàng, bao phấn hình tam giác, khi khô màu nâu nhạt; bầu hình trứng, có lông.
- Quả hình trứng, to bằng quả mận, có những chấm trắng nhạt; hạt rất nhiều, dẹt.
Phân bố, đặc điểm sinh thái
Phận bố
Chi Actinidia Lindl. gồm một số loài phân bố chủ yếu ở vùng cận nhiệt đới hoặc ở núi cao vùng nhiệt đới Bắc bán cầu. Ở Việt Nam, có 3 loài đã được phát hiện là:
- Dương đào (Actinidia coriacea (Fin. et Gagnep.) Dunn, mẫu thu ở Bản Khoang, Xéo Mí Tỷ (Sa Pa)
- Dương đào Đông Dương (A. indochinensis Meư.), mẫu thu ở Hương Sơn (Hà Tĩnh)
- Dương đào lá rộng (A. latifolia (Gardn. et Champ.) Merr.), mẫu thu được ở Nà Hang (Tuyên Quang), Sa Pa (Lào Cai)…
Nhìn chung, các loài dương đào trên mới chỉ gặp ở các tỉnh miền núi phía bắc và Tây Nguyên, ở độ cao phân bố từ 700 đến 1600 m. Riêng ở khu vực Sa Pa, bao gồm các xã dọc theo sườn đông bắc dãy Hoàng Liên Sơn có thể là nơi tập trung nhiều loài nhất của Việt Nam.
Đặc điểm sinh thái
Dương đào là dây leo gỗ, thường xanh hoặc hơi rụng lá vào mùa đông khi quả đã già. Cây ưa khí hậu ẩm mát của vùng á nhiệt đới núi cao.
Cây thường leo lên những cây gỗ nhỡ ở ven rừng, dọc bờ khe suối, nơi tán rừng đã được mở rộng do nhiều cây gỗ lớn đã bị chặt.
Dương đào ra hoa quả nhiều hàng năm; do quả có dạng hình cầu nên khi rụng xuống đất dễ bị nước cuốn trôi. Cây có khả năng tái sinh sau khi bị cắt cành hoặc chặt phá; trồng được bằng hạt.
Bộ phận dùng
Quả và rễ.
Thành phần hoá học, tính vị
Thành phần hoá học
Kiwi chứa ít calo, dường và chất béo. Có nhiều chất xơ, vitamin và các khoáng chất. Đặc biệt là có hàm lượng Vitamin C cao. Các chất khoáng như: magie, kali, sắt, canxi,…
Tính vị, công năng
- Quả dương đào có vị chua, ngọt, tính hàn, có tác dụng lý khí, sinh tân, nhuận táo, giải nhiệt trừ phiền, thông lâm.
- Rễ, vỏ rễ có vị đắng, chát, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, hoạt huyết, tiêu viêm, khư phong lợi thấp.
Những công dụng và bài thuốc về Dương Đào (Kiwi)
Công dụng
1. Giàu Vitamin C và E
Các nghiên cứu cho rằng ra rằng, vitamin C có thể tăng cường khả năng miễn dịch, chống lại stress và lão hóa. Vitamin C cũng làm vết thương mau lành và giúp hấp thu sắt để có xương, mạch máu và răng chắc khỏe.
Ngoài vitamin C, kiwi còn chứa một dạng hiếm của vitamin tan trong dầu: vitamin E. Đây là một loại chất chống oxy hóa vô cùng mạnh và đang được nghiên cứu về tác dụng bảo vệ chống lại các bệnh ung thư gây phá hủy tế bào.
2. Serotonin
Đây là một loại hormone có chứng năng tiêu hóa và tuần hoàn. Serotonin có tác dụng tăng cường khả năng học tập, ghi nhớ, điều hòa cảm xúc và giúp kiểm soát sự thèm ăn. Serotonin cũng được cho là có tác dụng hỗ trợ giấc ngủ và làm tăng cường sự tỉnh táo vào buổi sáng.
3. Magie và kali
Một số nghiên cứu gợi ý rằng 2 trái kiwi có thể chứa khoảng 30mg magie. Magie rất cần thiế cho hệ thần kinh và chức năng của các cơ bắp, nó giúp tăng cường năng lượng sống. Và với lượng kali nhiều hơn chuối khoảng 20%, thì ăn kiwi là một cách tuyệt vời để có đủ chất khoảng cần thiết này, giúp bạn kiểm soát huyết áp, cùng với việc giảm nguy cơ sỏi thận, loãng xương và đột quỵ.
- Ngoài ra, dương đào (kiwi) còn giúp giảm ho, tốt cho mắt, giàu chất xơ tốt cho đường huyết.
Bài thuốc có dương đào:
1. Chữa sỏi đường tiết niệu, trĩ, hoàng đản:
Quả dương đào 20g, gạo 50g. Nấu cháo ăn.
2. Chữa ung thư dạ dày
Rễ dương đào 120g, rễ thủy dương mai 90g; rễ xà bồ đào, bính đầu thảo, mỗi vị 30g; bạch mao căn, phượng vĩ thảo, bán biên liên mỗi vị 15g. sắc nước uống.
3. Chữa ung thư vú
Rễ dương đào, rễ dã bồ đào mỗi thứ 30g, bát giác kim bàn, nam tinh mỗi vị 3g. sắc nước uống (Toàn quốc trung thảo dược hội biên – Trung Quốc).
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về một số tác dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo.
- Người bệnh không tự ý áp dụng.
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Nguồn: Tracuuduoclieu Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam. Các nguồn tổng hợp uy tín.