Giảo Cổ Lam – Vị thuốc tiến vua quý hiếm trị “bách bệnh” của Đông Y

1. Thông tin cơ bản – Cây Giảo Cổ Lam

• Tên khoa học: Gynostemma pentaphyllum (Thunb.) Makino
• Tên khác: Cổ yếm, Giảo cổ lam, Dền toòng
• Họ: Bí (Cucurbitaceae)

Đặc điểm của cây

Dạng cây thảo có thân mảnh, leo nhờ tua cuốn đơn ở nách lá. Cây đực và cây cái riêng biệt, lá khép kín hình chân vịt. Cụm hoa hình chùy mang nhiều hoa nhỏ màu trắng, các cánh hoa rời nhau xòe hình sao, bao phấn dính thành đĩa, bầu có 3 vòi nhụy. Quả Giảo cổ lam khô hình cầu, đường kính 5-9mm, khi chín màu đen.

Phân bố

Loài cây này mọc nhiều ở độ cao trên dưới 2000m so với mặt nước biển, trong các khu rừng thưa, ẩm thấp, khí hậu lạnh quanh năm bao gồm: Nhật Bản, Bắc Triều Tiên, Nam Trung Quốc, các tỉnh vùng núi phía Bắc của Việt Nam.

Riêng tại Việt Nam, khi tiến hành cuộc khảo sát dược liệu tại Fansipan, các nhà khoa học Việt Nam đã phát hiện một quần thể rộng lớn cây Giảo cổ lam mọc hoang ở độ cao 1500m thuộc dãy Hoàng Liên Sơn. Theo thông tin thu thập được, người dân nơi đây đã dùng cây này từ nhiều đời nay nhằm tăng lực, chống mệt mỏi khi đi rừng, tăng cường sức khỏe. Mẫu cây này sau đó được gửi đến Viện Dược liệu Trung ương và đến các phòng nghiên cứu thực vật lớn trên thế giới và xác định đúng là cây Gynostemma pentaphyllum

Thành phần hóa học:

Thành phần hoạt chất chính của Giảo cổ lam: Saponin, flavonoid, polysaccharid.

Saponin: Trong GCL có chứa hơn 100 loại saponin cấu trúc triterpenoid kiểu Dammaran (gồm 4 vòng và một mạch nhánh), gọi chung là các gypenosids, trong đó có 4 saponin có giống cấu trúc giống hệt saponin trong nhân sâm, 11 saponin có cấu trúc tương tự như saponin trong nhân sâm. Ngoài ra, giảo cổ lam còn chứa các acid amin tan trong nước, các vitamin, nhiều nguyên tố vi lượng như kẽm, sắt, selen và rất giàu canxi hữu cơ.

Các loại Giảo cổ lam

Có 3 loại chính thống hiện nay, loại nào được sử dụng để làm thuốc và có hiệu quả trị bệnh cao nhất đó chính là ngũ diệp sâm (giảo cổ lam 5 lá).

Giảo cổ lam 3 lá

Loại 3 lá rất ít khi được sử dụng. Có 3 lá, dây khá lớn, vị ngọt, không đắng. Khi phơi khô lá không có mùi thơm, khi pha thì vị nhạt. Hiệu quả điều trị không cao, ít dùng trong y học và hiện còn đang nghiên cứu thêm.

Giảo cổ lam 5 lá

Giảo cổ lam 5 lá hay còn được gọi là ngũ diệp sâm hay sâm 5 lá. Dây nhỏ, khi tươi nhấm có vị đắng. Thường mọc ở các vách núi có độ cao 1000m so với mực nước biển. Khi được phơi khô cây dậy mùi thơm đặc trưng. Và khi pha có vị đắng những dễ uống và hậu ngọt, thơm.

Và đây cũng là loại giảo cổ lam tốt nhất. Được cả thế giới sử dụng rộng rãi, ở các nước châu Á như Trung Quốc và Nhật Bản họ chỉ sử dụng loại giảo cổ lam 5 lá.

Giảo cổ lam 7 lá

Cây có 7 lá, dây lớn, khi tươi có vị đắng. Mọc ở ven đường, bờ rào, bụi rậm như cỏ dại được người dân đa số chặt bỏ đi để tránh mọc lấn át các cây khác. Khi phơi khô không có mùi thơm đặc trưng. Có vị rất đắng và khó uống. Và trên thế giới chưa có quốc gia nào sử dụng loại này để điều trị bệnh chỉ ngoại trừ Việt Nam chúng ta.

Hướng dẫn sử dụng

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

• Bộ phận dùng: Toàn thân
• Chế biến:  sau khi được thu hái sẽ được cắt nhỏ, phơi khô rồi cho vào túi để bảo quản để dùng dần.

Tính vị

Loại cây này có vị rất giống với nhân sâm. Khi mới cho vào miệng sẽ cảm thấy có vị đắng, nhưng sau đó sẽ có vị ngọt (tiền khổ hậu cam cam)

 Công dụng của thảo dược Giảo cổ lam

Từ xa xưa, Giảo cổ lam đã được người Trung Quốc xem như một vị “thần dược” có tác dụng kéo dài sự sống. Do đó nó còn được gọi là thảo dược bất tử. Ngày nay, với sự phát triển không ngừng của nền y học, Giảo cổ lam đã được nghiên cứu kỹ lưỡng và được chứng minh là có những công dụng sau đây:

Tác dụng hạ huyết áp, giảm cholesterol, ngăn ngừa bệnh tim

Các thành phần hoạt chất của giảo cổ lam giúp giảm nồng độ nitrat, giảm mức chất béo trung tính, giảm tổng lượng cholesterol khi bị tăng lipid máu.

Tác dụng hạ đường huyết

Giảo cổ lam có thể sử dụng như thảo dược để ngăn chặn và hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường. Chiết xuất từ giảo cổ lam làm ức chế sự hấp thụ glucose vào cơ thể. Điều này đã được chứng minh qua nhiều công trình nghiên cứu từ Trung Quốc.

Tác dụng hỗ trợ điều trị ung thư

Nhiều hợp chất được phân lập từ giảo cổ lam cho thấy ức chế sự tăng sinh trưởng của tế bào ung thư, ngoài ra còn các chất oxy hóa giúp hỗ trợ điều trị, ngăn ngừa bệnh ung thư cực kỳ hiệu quả.

Tác dụng kháng khuẩn, ức chế enzyme α-glucosidase

Các hoạt tính sinh học của giảo cổ lam giúp kháng khuẩn, ức chế enzyme α-glucosidase. Từ đó có tác dụng hỗ trợ chữa trị, ngăn ngừa bệnh tiểu đường đạt hiệu quả cao.

Tác dụng giảm cân

Giảo cổ lam giúp hoạt hóa enzyme, thúc đẩy quá trình oxy hóa chất béo và tăng chuyển hóa đường trong cơ thể, giúp giảm cân cải thiện tình trạng béo phì,

Tác dụng cải thiện gan nhiễm mỡ, bảo vệ gan

Giảo cổ lam có tác dụng chống vi trùng, giảm dấu hiệu tổn thương gan, giảm biểu hiện xảy ra ban đầu của xơ gan và cả dấu hiệu xảy ra trong quá trình xơ hóa gan.

Một số nghiên cứu ở Trung Quốc đã tiến hành thử nghiệm chiết xuất giảo cổ lam lên cơ thể chuột  được cho ăn nhiều chất béo. Kết quả cho thấy hàm lượng chất béo trung tính có trong gan giảm, lipid thấp hơn.

Tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh Parkinson

Parkinson hay còn được gọi là bệnh rối loạn vận động. Từ việc rối loạn thoái hóa của hệ thần kinh gây ảnh hưởng đến trình trạng cử động. Nghiên cứu của trung tâm nghiên cứu sinh học và sức khỏe ở Hàn Quốc đã cho thấy chiết xuât ethanol từ giảo cổ lam có tác dụng cải thiện rõ rệt và bảo vệ thần kinh, giúp hỗ trợ điều trị bệnh Parkinson.

Dùng giảo cổ lam như thế nào để hiệu quả

Sử dụng trà giảo cổ lam hàng ngày như một loại trà: Liều lượng 60 – 70 g/ ngày.( chia ra 3 ấm , mỗi ấm 20 g chia để dùng trong ngày ). Khi dùng nên tráng một lần cho hết các tạp chất và sử dụng trà sẽ thơm hơn.

Sử dụng trà kết hợp với một số cây thuốc nam khác, hoặc các loại thuốc tây để đặc trị bệnh tốt hơn. ( lưu ý người dùng cần tham khảo tư vấn của bác sĩ trước khi dùng )

Liều lượng: Tùy theo khẩu vị từng người, thường dùng: 30 – 40 gam /1 lần pha. Mỗi ngày nên pha 2 lần với định lượng như trên là hợp lý.

Giảo cổ lam hoạt huyết mạnh và có saponin nhân sâm nên phụ nữ có thai, đang chảy máu, phụ nữ cho con bú, trẻ em dưới 6 tuổi, người đang dùng thuốc chống thải loại khi cấy ghép không nên dùng.

Một vài lưu ý khi sử dụng thảo dược Giảo cổ lam

Trong quá trình sử dụng Giảo cổ lam, bệnh nhân cần chú ý một số vấn đề sau đây:

• Nên sử dụng vào buổi sáng hoặc vào đầu giờ chiều. Bởi Giảo cổ lam có tác dụng hoạt huyết giúp đầu óc được tỉnh táo. Do đó, nếu uống vào buổi tối có thể sẽ khiến người dùng mất ngủ.
• Vì đặc tính của loại cây này là khi mới uống sẽ thấy có vị đắng nên nhiều người khó sử dụng. Tuy nhiên, sau khi vị đắng đã mất thì bệnh nhân sẽ cảm nhận được vị ngọt, mùi thơm mát của vị thuốc.
• Không nên uống nước khi bụng đang “trống rỗng”. Bởi loại thảo dược này có khả năng tác động lên quá trình chuyển hóa lipit, tiêu mỡ thừa và kích thích dạ dày. Do đó, nếu dùng vào lúc bụng không có thức ăn thì dễ khiến chóng mặt, buồn nôn.
• Đối với các trường hợp bị cao huyết áp, nên uống thuốc sau bữa ăn. Có thể cho thêm ít lát gừng vào để dễ uống hơn. Nếu đang có ý định giảm cân, nên cho thêm đường vào và uống thay nước giải nhiệt.

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Cây Giảo Cổ Lam cũng như một số tác dụng hay về loại dược liệu này!

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn
Các nguồn tổng hợp uy tín
500 bài thuốc Đông Y trị bách bệnh - Lương Y Quốc Đương