Khi khám sức khỏe tổng quát, nhiều người được thực hiện xét nghiệm chỉ số HCT nhưng không biết HCT là gì. Đây là một trong các xét nghiệm phổ biến để đánh giá tình trạng sức khỏe mỗi người. Sau đây, Medplus sẽ cung cấp cho bạn đọc cách phòng tránh về căn bệnh nguy hiểm này!
Chỉ số HCT là gì?
HCT là chữ viết tắt của thuật ngữ Hematocrit, là tỷ lệ lượng hồng cầu có trong thể tích máu toàn phần. HCT còn được gọi là dung tích của hồng cầu.
Nhiều người khi đi khám thường thắc mắc ý nghĩa của xét nghiệm chỉ số hematocrit là gì. Câu trả lời là, chỉ số hematocrit cho biết tỷ lệ phần trăm của hồng cầu trong thể tích máu. Từ kết quả xét nghiệm HCT, bác sĩ sẽ đánh giá được tình trạng thiếu máu, mất máu của bệnh nhân. Đồng thời có thể chẩn đoán được các bệnh lý về tim mạch, phổi hoặc bệnh tăng hồng cầu.
Chỉ số hematocrit được tính bằng công thức thể tích của hồng cầu chia cho thể tích máu, đơn vị tính là phần trăm. Công thức tính HCT là:
HCT= [ V (Hồng cầu) : V (Toàn phần)] x 100%
Chỉ số HCT thế nào là bình thường?
Chỉ số HCT được xem là bình thường ở người có tình trạng sức khỏe tốt, không mắc các bệnh về hồng cầu.
Mức bình thường của HCT không cố định với mọi độ tuổi và giới tính. Với mỗi đối tượng, chỉ số này có sự chênh lệch cụ thể như sau:
Dưới 15 tuổi: HCT từ 35 % đến 39%.
Trên 15 tuổi: Nữ từ 37% đến 48%, nam từ 45% đến 52%.
HCT được đo lường như thế nào?
Đối với đa số phòng xét nghiệm, hct được đo bằng một loại máy có thể tự động thực hiện được nhiều xét nghiệm khác nhau thuộc một bộ được gọi là xét nghiệm công thức máu (tổng phân tích tế bào máu). Công thức máu là một loạt những xét nghiệm như hematocrit, nồng độ hemoglobin, cũng như số lượng 3 loại tế bào máu được tạo ra bởi tủy xương (hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu).
Một phương pháp đơn giản khác dùng để đo hematocrit là phương pháp đo bằng máy ly tâm. Một lượng nhỏ máu (khoảng 0.05 đến 0.1ml) được đặt vào trong một ống mao dẫn nhỏ. Ống này sẽ được bịt kín bằng sáp hay đất sét, và sau đó được đặt vào một máy quay ly tâm. Những tế bào hồng cầu sẽ dồn lại ở đáy ống và tạo thành một cột hồng cầu phân tách với 1 cột huyết thanh có màu vàng tro ở phía trên bằng một lớp mỏng tạo bởi những tế bào bạch cầu.
Chiều cao của toàn bộ máu trong ống (hồng cầu, bạch cầu và huyết thanh tương đương với 100%). Chiều cao của cột hồng cầu chia cho chiều cao của toàn bộ dịch trong ống mao dẫn bằng với hematocrit (% của hồng cầu trong máu toàn phần). Xét nghiệm này có thể được thực hiện trong vài phút.
Khi HCT tăng giảm nói lên điều gì?
HCT giảm thấp:
Lượng hematocrit suy giảm thấp là biểu hiện của tình trạng thiếu máu. Có thể do các nguyên nhân sau:
- Chấn thương, xuất huyết trong, viêm loét…gây chảy máu
- Do hồng cầu bị phá hủy (Hồng cầu hình liềm, lách to).
- Ung thư, suy tủy xương hoặc dùng nhiều thuốc Tây gây giảm thể tích hồng cầu.
- Chế độ ăn thiếu hụt các chất như sắt, folate, vitamin B12.
- Uống quá nhiều nước hoặc truyền tĩnh mạch quá mức gây dư thừa nước trong cơ thể.
HCT tăng cao:
cho thấy tỷ lệ phần trăm của các tế bào hồng cầu ở trong máu chiếm tỷ lệ cao hơn trên mức bình thường. Đặc biệt khi so với giới tính, độ tuổi và các yếu tố tác động khác như môi trường sống thiếu oxi, người đang mang thai. Trường hợp chỉ số HCT cao hơn 55% rất có thể cho thấy người bệnh đã bị tai biến mạch máu não.
Một số nguyên nhân khiến cho hematocrit tăng cao phải kể đến như:
- Cơ thể bị thiếu nước.
- Thiếu hụt oxy do nơi sống cao, hút thuốc lá, phổi bị xơ hóa.
- Mắc bệnh tim bẩm sinh.
- Tăng hồng cầu thứ phát khi tủy xương sản xuất hồng cầu quá mức hoặc hồng cầu bị tăng không rõ nguyên nhân.
- Mắc các bệnh như thuyên tắc phổi, hội chứng ngưng thở khi ngủ.
Làm gì để ổn định chỉ số HCT?
Để đưa chỉ số HCT trở lại mức bình thường, người bệnh cần chú ý:
– Điều trị hiệu quả các bệnh lý căn nguyên gây tăng giảm HCT bất thường.
– Áp dụng lâu dài thói quen ăn uống khoa học và hợp lý.
– Thực hiện lối sinh hoạt hàng ngày có lợi, tránh các thói quen xấu như hút thuốc, uống rượu. Không nên ở môi trường thiếu oxi.
Bài viết liên quan:
Nguồn tham khảo: