HOẠI TỬ LỚP VỎ NÃO LÀ BỆNH GÌ?

Hoại tử lớp vỏ não (cortical laminar necrosis) là hoại tử các tế bào thần kinh ở vỏ não trong trường hợp cung cấp oxy và glucose không đủ đáp ứng với nhu cầu. Điều này thường gặp trong ngừng tim, thiếu oxy toàn thể và hạ đường huyết.

2. Nguyên nhân hoại tử lớp vỏ não

Hoại tử lớp vỏ não xảy ra như là hậu quả của các tế bào thần kinh trong vỏ não có nhu cầu trao đổi chất cao hơn tế bào thần kinh đệm hoặc chất trắng kế cận. Không phải toàn bộ vỏ não bị tổn thương mà chỉ các lớp vỏ não 3,4 và 5 bị ảnh hưởng.

Tính dễ tổn thương của chất xám có thể do nhu cầu chuyển hóa cao hơn và nồng độ đậm đặc của thụ thể cho các axit amin kích thích được giải phóng sau một sự kiện thiếu máu cục bộ.

Nguyên nhân hoại tử lớp vỏ não thường gặp ở trường hợp cung cấp dưỡng chất cho não giảm như thiếu oxy, thiếu máu, hạ đường huyết, hoặc do tăng nhu cầu dưỡng chất như tình trạng động kinh.Hoại tử lớp vỏ não xảy ra như là hậu quả của các tế bào thần kinh trong vỏ não có hoạt động biến đổi hơn tế bào thần kinh đệm hoặc chất trắng kế cận.

Ngoài ra không phải toàn bộ vỏ não cũng có nguy cơ. Vùng dễ tổn thương có chọn lọc nhất định là các lớp của vỏ não (lớp vỏ não 3, 4, và 5) tới trao đổi chất xấu tạm thời (hoại tử giả lớp) cũng như các vùng nhất định của não (ví dụ vỏ não thị giác chính và vỏ não vùng ngoại vi).

Mặc dù sưng tấy tế bào sớm gây ra tín hiệu cao trên DWI với tương ứng thấp trên ADC với vùng não bị ảnh hưởng và vỏ não ngấm thuốc có thể muộn, điển hình là sau 2 tuần, tăng tín hiệu nội tại trên T1 là đặc điểm hình ảnh cụ thể nhất.

Hoại tử lớp vỏ não có thể được xác định trong vòng vài giờ sau khi xảy ra thiếu oxy-thiếu máu. Chụp cộng hưởng từ là phương pháp tốt nhất để xác định hoại tử lớp vỏ não, còn chụp cắt lớp vi tính có độ nhạy và đặc hiệu thấp hơn cộng hưởng từ, nhưng sự thuận tiện sẵn có và nhanh hơn.

Hoại tử lớp có thể được xác định trong vòng vài giờ sau khi xảy ra thiếu oxy-thiếu máu. Trong giai đoạn cấp tính giá trị của DWI cao hơn các chuỗi xung MRI thông thường để phân biệt những thay đổi trên vỏ não.

4. Chẩn đoán hoại tử lớp vỏ não

Trên phim cắt lớp vi tính (CT): hoại tử lớp vỏ não có thể biểu hiện rất mờ nhạt, tinh thế, như chỉ biến đổi tỷ trọng của cuộn não (tăng hoặc giảm tỷ trọng phụ thuộc vào thời gian tổn thương). Không thấy vôi hóa hay xuất huyết rõ ràng. Sau một vài ngày, khi chụp có tiêm thuốc cản quang có thể thấy ngấm thuốc cuộn não vị trí tổn thương, có thể kéo dài đến 3 tháng.

Trên phim cộng hưởng từ (MRI): do có hiện tượng phù tế bào vị trí bị tổn thương, nên biểu hiện sớm thường là có hạn chế khuếch tán với tăng tín hiệu trên ảnh DWI và giảm tín hiệu tương ứng trên ảnh ADC. Ở giai đoạn muộn hơn, điển hình là sau 2 tuần, có thể thấy ngấm thuốc vỏ não trên ảnh có tiêm thuốc đối quang từ.

Nhưng điển hình nhất trên MRI là hình ảnh tăng tín hiệu lớp vỏ não bị tổn thương trên ảnh T1W sau 3 đến 5 ngày sau đột quỵ, nhưng thông thường sau 2 tuần, với tín hiệu tăng mạnh nhất trong khoảng 1 tháng, và sau đó từ từ giảm sau 3 tháng hoặc 6-8 tháng. Đôi khi vẫn còn thấy sau khoảng 1 năm sau tổn thương.

Tín hiệu cao trên ảnh T1W được cho là do sự tích tụ các protein bị biến tính trong các tế bào chết và /hoặc lipid đầy trong các đại thực bào. Điều quan trọng cần phải chú ý là tín hiệu cao trên T1W không phải là xuất huyết, hay hình tăng tỷ trọng trên ảnh CT không phải là xuất huyết hay vôi hóa.