Hormone prolactin là một trong số các hormone (bao gồm oxytocin, estrogen và progesterone) đóng một vai trò quan trọng trong việc mang thai và cho con bú. Prolactin được tạo ra trong tuyến yên của não. Nó được tìm thấy ở cả nam giới và phụ nữ, và mặc dù nó thực hiện nhiều chức năng trong cơ thể con người, nó được biết đến như một loại hormone cho con bú vì chức năng chính của nó trong việc sản xuất sữa mẹ.
Trong khi hormone prolactin luôn có trong cơ thể, hàm lượng của nó tăng lên đáng kể trong thời kỳ mang thai, khi sinh và khi cho con bú, ảnh hưởng đến việc sản xuất sữa mẹ cũng như kinh nguyệt và khả năng sinh sản. Cùng Medplus tìm hiểu sâu hơn về hormone này qua bài viết dưới đây nhé!
1. Hormone prolactin là gì?
Mặc dù nó được đặt tên vì vai trò chính trong việc tiết sữa, prolactin cũng đóng những vai trò quan trọng trong hệ thống sinh sản, bao gồm tác động đến việc sản xuất hormone giới tính (bao gồm testosterone), hành vi và hệ thống miễn dịch ở cả phụ nữ và nam giới. Nếu bạn sản xuất quá nhiều hoặc quá ít prolactin, các hệ thống này có thể bị ảnh hưởng bất lợi, có thể ảnh hưởng đến kinh nguyệt và khả năng sinh sản (ở cả nam và nữ).
2. Hormone prolactin tác động đến việc cho con bú
Prolactin hoạt động trên cơ thể theo nhiều cách quan trọng khác nhau từ khi mang thai cho đến khi cho con bú.
2.1. Thai kỳ
Trong thời kỳ mang thai, prolactin sẽ tác động đến bầu ngực của bạn để bắt đầu sản xuất sữa mẹ. Tuy nhiên, mức độ cao của estrogen và progesterone được sản xuất bởi nhau thai, ngăn cản prolactin tạo ra một lượng lớn sữa mẹ.
2.2. Sinh con
Khi bạn sinh con và nhau thai rời khỏi cơ thể, nồng độ estrogen và progesterone giảm xuống và mức prolactin tăng lên, báo hiệu cho các tuyến tạo sữa trong vú của bạn tạo ra sữa mẹ.
2.3. Những ngày đầu tiên sau sinh
Sự gia tăng hormone prolactin sau khi sinh là yếu tố bắt đầu sản xuất sữa, nhưng nó không đủ để duy trì việc sản xuất sữa mẹ. Để tiếp tục tạo sữa mẹ, bạn cần cho trẻ bú sữa mẹ hoặc hút sữa thường xuyên.
Trong vài ngày đầu tiên sau khi sinh con của bạn, prolactin chịu trách nhiệm cho sự gia tăng mạnh mẽ trong nguồn sữa của bạn, thường gây ra căng sữa khi sữa non của bạn chuyển sang sữa mẹ chuyển tiếp.
Khi con bạn bú sữa mẹ hoặc hút sữa, các dây thần kinh trong vú sẽ gửi tín hiệu đến não để giải phóng các hormone oxytocin và prolactin. Prolactin tạo tín hiệu với các tuyến sữa trong vú của bạn để tạo ra nhiều sữa mẹ hơn và oxytocin chịu trách nhiệm đưa sữa mẹ từ vú sang con của bạn. Miễn là bạn vẫn tiếp tục cho con bú (hoặc hút) thường xuyên, cơ thể bạn sẽ tiếp tục tiết ra prolactin, và bạn sẽ tiếp tục tạo sữa.
2.4. Nếu bạn không cho con bú
Mức độ hormone prolactin trong cơ thể của bạn cao trong khi mang thai và ngay sau khi sinh em bé của bạn. Nhưng vì cơ thể bạn tiết ra prolactin để đáp ứng với sự kích thích ở vú, nên nếu bạn không cho con bú hoặc hút sữa, mức prolactin của bạn sẽ bắt đầu giảm xuống.
Trong vài tuần đầu sau sinh, bạn vẫn sẽ sản xuất sữa mẹ và có thể bị căng sữa ngay cả khi bạn quyết định không muốn cho con bú hoặc hút sữa. Tuy nhiên, trong trường hợp không cho con bú hoặc không hút sữa, việc sản xuất sữa mẹ sẽ chậm lại và cuối cùng là ngừng lại.
3. Hormone prolactin và nguồn cung cấp sữa mẹ
Như đã nói ở trên, mức hormone prolactin lành mạnh là rất quan trọng để duy trì nguồn sữa mẹ của bạn. Tương tự, mức prolactin giảm có thể dẫn đến giảm nguồn sữa.
3.1. Nguyên nhân làm giảm Prolactin
Nhiều thứ có thể ảnh hưởng đến mức độ prolactin trong cơ thể bạn. Nguyên nhân của mức prolactin thấp hơn mức tối ưu cho các bà mẹ cho con bú bao gồm:
Thuốc tránh thai có chứa estrogen: Khi có thay đổi trong sự cân bằng của estrogen và prolactin, nó có thể ảnh hưởng đến nguồn sữa mẹ. Thuốc tránh thai có chứa estrogen được biết là nguyên nhân làm giảm sản xuất sữa.
Phẫu thuật vú: Phẫu thuật vú được thực hiện gần quầng vú hoặc núm vú có thể gây tổn thương các dây thần kinh báo hiệu não giải phóng prolactin.
Trầm cảm: Mức prolactin thấp hơn ở những bà mẹ bị trầm cảm.
Sử dụng núm vú giả sớm: Việc sử dụng núm vú giả trong những tuần đầu cho con bú làm giảm một số kích thích vú mà bạn sẽ nhận được nếu thay vào đó bạn cho trẻ bú sữa mẹ. Bạn càng cho con bú nhiều, bạn càng sản xuất nhiều prolactin hơn. Khi con bạn sử dụng núm vú giả, đó là cơ hội bị mất để tăng prolactin và hỗ trợ nguồn sữa mẹ lành mạnh.
Kem làm tê: Không bao giờ được sử dụng kem làm tê để điều trị núm vú bị đau. Nó không chỉ có thể làm tê miệng trẻ mà còn có thể làm tê các dây thần kinh ở vú. Nếu các dây thần kinh không thể gửi tín hiệu đến não, prolactin sẽ không được giải phóng.
Béo phì: Thừa cân (hoặc thiếu cân đáng kể) có thể làm giảm mức prolactin của bạn.
Hút thuốc: Hút thuốc hoặc hít phải khói thuốc có thể dẫn đến giảm mức prolactin.
Cho trẻ bổ sung sữa công thức: Nếu bạn bổ sung sữa công thức cho trẻ hoặc cho trẻ uống nước giữa các lần bú, bạn không báo hiệu cơ thể tiết ra nhiều prolactin.
3.2. Các cách để tăng mức hormone prolactin
Cách tốt nhất để nâng cao mức prolactin của bạn là cho con bú hoặc hút sữa thường xuyên. Khi con bạn được sinh ra, bạn nên cho con bú hoặc hút sữa ít nhất hai đến ba giờ một lần suốt ngày đêm. Bạn càng kích thích ngực thường xuyên, não của bạn sẽ tiết ra prolactin càng nhiều. Ngoài ra, có một số loại thảo mộc, thực phẩm và thuốc mà bạn có thể thử để giúp tăng mức prolactin của mình.
Tuy nhiên, điều quan trọng là chỉ ra rằng chỉ tăng mức prolactin là không đủ để tạo ra nguồn cung cấp sữa mẹ lành mạnh. Việc kích thích bầu vú và loại bỏ sữa mẹ cũng quan trọng không kém.
4. Hormone prolactin và kinh nguyệt
Khi bạn đang cho con bú, mức prolactin cao và mức estrogen thấp. Mối quan hệ giữa các hormone này giữ cho nguồn sữa mẹ tăng lên và kỳ kinh nguyệt của bạn không còn nữa. Nếu bạn cho con bú sữa mẹ hoàn toàn, nó có thể làm chậm kinh trở lại trong nhiều tháng.
Nếu bạn không cho con bú sữa mẹ, hoặc nếu bạn kết hợp việc cho con bú sữa mẹ và bú sữa công thức, lượng hormone này sẽ thay đổi, với prolactin giảm và estrogen tăng lên. Vì vậy, trong trường hợp không được nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn, bạn có thể thấy kinh nguyệt trở lại sớm nhất là sáu tuần sau khi sinh em bé.
Khi kinh nguyệt của bạn trở lại, nhiều estrogen hơn và ít prolactin hơn có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất sữa mẹ. Đôi khi, đó chỉ là sự sụt giảm nguồn cung của bạn trong kỳ kinh nguyệt. Tuy nhiên, có thể khi kỳ kinh nguyệt trở lại, nguồn sữa mẹ của bạn sẽ vẫn ở mức thấp. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện các biện pháp để thúc đẩy nguồn cung cấp prolactin của mình, chẳng hạn như cho con bú hoặc hút sữa thường xuyên hơn.
5. Hormone prolactin và khả năng sinh sản
Cho con bú sữa mẹ hoàn toàn có liên quan đến lượng prolactin cao. Mức độ prolactin cao này ngăn cản buồng trứng rụng hoặc phóng thích trứng. Vì vậy, nếu bạn cho con bú sữa mẹ hoàn toàn mà không cho con uống bất kỳ chất bổ sung nào trong sáu tháng đầu sau khi sinh con thì khả năng rụng trứng hoặc mang thai là rất khó xảy ra.
Tuy nhiên, như đã nói ở trên, một khi bạn không còn cho con bú hoàn toàn nữa, mức prolactin của bạn sẽ bắt đầu giảm xuống. Sau đó, khả năng sinh sản của bạn sẽ bắt đầu trở lại và bạn sẽ có nhiều khả năng mang thai trở lại nếu bạn hoạt động tình dục.
Tương tự như vậy, prolactin có thể cản trở khả năng mang thai trở lại của bạn nếu bạn vẫn đang cho con bú hoặc bạn đã cai sữa cho con nhưng vẫn sản xuất sữa mẹ, đặc biệt nếu bạn chưa thấy kinh trở lại. Vì vậy, nếu bạn đã sẵn sàng để mang thai lại nhưng lại gặp khó khăn trong việc thụ thai, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn. Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ prolactin của bạn.
Nguồn tham khảo: Your Guide to Prolactin and Breastfeeding
Bài viết có liên quan: