Huyền hồ – Dược liệu “Bổ Huyết, Điều Kinh” mà chị em nên biết

Thông Tin Dược Liệu

Tên tiếng Việt: Huyền hồ sách, Huyền hồ, diên hồ sách

Tên khoa học: Corydalis yanhusuo W . T. Wang

Họ: Papaveraceae (Thuốc phiện)

1. Đặc điểm thực vật

Huyền hồ là cây thân thảo, sống lâu năm. Cây thân nhỏ, cao khoảng 20 – 50cm. Lá mọc đối xứng, lá kép xẻ lông chim, mép lá nguyên.

Hoa nở vào mùa xuân hoặc nở vào tháng 5 hằng năm, hoa mọc ở cuối thân, có màu hồng hoặc màu tím nhạt. Hoa mọc thành chùm và có hình môi. Rễ củ mọc dưới đất, có hình cầu.

2. Bộ phận dùng

Củ rễ được dùng làm thuốc, được gọi là diên hồ sách.

3. Phân bố

Cây mọc nhiều các một tỉnh Trung Quốc như Triết Giang, Phúc Kiến, Nhiệt Hà. Trong đó dược liệu ở Triết Giang có chất lượng tốt nhất.

4. Thu hái – sơ chế

Thu hoạch sau tiết lập xuân. Đào củ rễ lên, sau đó đem rửa sạch đất cát, phơi nắng và cất dùng dần. Dược liệu sao khi phơi khô có mặt ngoài vàng tươi hoặc màu vàng đất, đường kính khoảng 1 – 1.5cm. Bề mặt có nhiều vết lăn gang, củ vàng ánh, cứng chắc.

Khi dùng, có thể bào chế huyền hồ với giấm (cứ 10kg dược liệu thì dùng 2kg giấm). Đem đun với lửa nhỏ cho đến khi giấm cạn hoàn toàn. Sau đó đem phơi khô, tán bột, tẩm muối hoặc rượu tùy theo mục đích sử dụng.

5. Bảo quản

Nơi khô ráo.

Công dụng và Liều dùng

1. Tính vị

Vị đắng, hăng, tính ôn.

2. Thành phần hóa học

Dược liệu chứa một số alkaloid như protin, corybolbin, dehydrocorydalin, corydalin,…

3. Tác dụng dược lý

Theo Đông Y

• Công năng: Chỉ thống, tán ứ, hoạt huyết, lợi khí. Tẩm với giấm làm tăng tác dụng giảm đau, tẩm rượu tăng tác dụng hành huyết. Sao vàng có tác dụng điều huyết, còn dùng sống có tác dụng phá huyết.
• Chủ trị: Đau bụng do khí hư, rối loạn kinh nguyệt, bế kinh, huyết ứ gây đau, chấn thương tụ máu, sản hậu ứ huyết thành hòn cục, trị đau nhức toàn thân, thông lợi tiểu tiện

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại

• Dược liệu làm tăng nồng độ nội tiết được vỏ tuyến thượng thận sản sinh.
• Huyền hồ có tác dụng cải thiện giấc ngủ, giảm đau, an thần.
• Thực nghiệm trên thỏ cho thấy, dược liệu làm tăng lưu lượng máu ở động mạch vành tim.
• Huyền hồ làm giảm nhẹ lượng mỡ ở chuột bị xơ vữa động mạch.
• Thuốc ức chế loét dạ dày do histamine và acid acetic ở chuột thực nghiệm.

4. Cách dùng – liều lượng

Thuốc được dùng ở dạng tán, hoàn, sắc và thường được phối hợp với các dược liệu khác. Ngày dùng khoảng 4 – 10g.

Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu

1. Bài thuốc giúp phòng ngừa và điều hòa kinh nguyệt

• Chuẩn bị: Đương quy 20g, ngô thù du (sao riêng) 16g, hương phụ 24g, bạch linh 20g, bãi diệp 12g, gừng 3 lát, xuyên khung 16g, thục địa 32g, bạch thược 20g, huyền hồ 16g, bạch chỉ 12g.
• Thực hiện: Sắc lấy nước, chia thành 3 lần uống trong ngày.

2. Bài thuốc trị chứng chảy máu

• Chuẩn bị: Bột diên hồ sách.
• Thực hiện: Dùng bột thuốc gói trong bông và nhét vào lỗ tai. Máu chảy bên phải thì nhét lỗ mũi bên trái và ngược lại.

3. Bài thuốc trị chứng đau bụng do bế kinh

• Chuẩn bị: Nga truật, tam lăng và mộc hương mỗi vị 1.5 chỉ, hậu phác, đương quy, thược dược và diên hồ sách mỗi vị 3 chỉ.
• Thực hiện: Đem các vị sắc lấy nước uống, ngày dùng 1 thang cho đến khi khỏi.

4. Bài thuốc trị chứng đau bụng ở nữ giới do khí ngưng huyết trệ

• Chuẩn bị: Đương quy, quế tâm, chỉ xác, đào nhân, huyền hồ, xuyên khung, mộc hương, xích thược, địa hoàng.
• Thực hiện: Đem các vị sắc lấy nước uống, ngày dùng 1 thang cho đến khi khỏi.

 5.Bài thuốc trị chứng bệnh khí huyết ở phụ nữ như kinh nguyệt không đều, đau bụng do ứ huyết,…

• Chuẩn bị: Đương quy (tẩm rượu sao), huyền hồ (bỏ vỏ, sao giấm) mỗi thứ 1 lượng, quất hồng 2 lượng.
• Thực hiện: Đem các vị tán bột, trộn với rượu và luyện với hồ làm thành hoàn to bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần dùng 100 viên uống cùng với nước giấm sắc khi đói.

6. bài thuốc chữa chứng đau phần ngoài do khí kết khối

• Chuẩn bị: Tụy tạng heo và huyền hồ tán bột.
• Thực hiện: Đem tụy tạng heo xát thành từng miếng, nấu chín và chấm bột thuốc ăn hàng ngày.

7. Bài thuốc trị chứng đau giữa đầu hoặc đau một bên đầu

• Chuẩn bị: Trư nha tạo giác 2 trái (bỏ vỏ, hạt, tán bột), thanh đại 2 chỉ và huyền hồ sách 7 củ.
• Thực hiện: Tán bột mịn, trộn với nước làm thành viên to như hạt hạnh nhân. Mỗi lần dùng 1 viên hòa với nước rồi nhỏ vào mũ, đồng thời ngâm 1 đồng tiền bằng đồng. Khi nào thấy nhớt nhãi chảy ra thì bớt đau.

Lưu Ý khi sử dụng Dược Liệu để trị bệnh

• Phụ nữ mang thai, người có chứng rong kinh, băng huyết, người hư yếu và có kinh sớm không nên dùng vị thuốc này.
• Không sử dụng đồng thời với các loại thuốc chống đông máu.

Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé !

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn , tham khảo

Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam