Khổ Sâm | DƯỢC LIỆU QUÝ HIẾM và CÁC BÀI THUỐC HIỆU QUẢ

Thông tin cơ bản

1. Thông tin khoa học:

• Tên Tiếng Việt: Khổ Sâm, Khổ Sâm cho lá
• Tên khoa học: Croton tonkinensis Gagnep.
• Họ: Đại kích ( Euphorbiaceae )

2. Mô tả Cây

• Khổ sâm thuộc cây bụi, ưa sáng, có thể chịu hạn. Cây rụng hàng năm về mùa đông.
• Cây nhỏ cao độ 0,7-1m. Lá mọc cách hay gần như mọc đối, có khi mọc thành vòng giả gồm 3-6 lá. Lá hình mũi mác, mép nguyên dài 5-10cm, rộng 3cm. Cả hai mặt lá đều có nhiều lông hình khiên óng ánh (kiểu lông ở lá cây nhót) nhưng mặt dưới nhiều hơn ở mặt trên.
• Khi phơi khô, mặt lá dưới có màu trắng bạc, mặt trên có màu nâu đen. Cụm hoa mọc ở kẽ lá hay đầu cành, lưỡng tính hay đơn tính. Hoa đực có 5 lá đài, 12 nhị, hoa cái có 5 lá đài, 3 vòi nhị. Quả gồm 3 mảnh vỏ, màu hung hung đỏ.

3. Phân bố, thu hái và chế biến

Phân bố

• Phân bố bổ biến khắp vùng nhiệt đới.
• Việt Nam chủ yếu là cây trồng, đôi khi thấy mọc tự nhiên ở vùng đồi cây bụi ở các tỉnh phía Bắc.

Thu hoạch

• Mùa hè – thu

Bộ phận dùng

• Lá thu hái khi cây đang ra hoa, phơi khô

Công dụng và tác dụng chính

A. Thành phần hoá học

• Khổ Sâm chứa alkaloid ( 0.32%), flavonoid (2,78%), tanin, hợp chất polyphenol.

B. Tác dụng dược lý

• Tác dụng kháng sinh trực khuẩn ly : làm đơn bào co thành kén.
• Khổ Sâm còn có tác dụng an thần, lợi tiểu, chống dị ứng
• Nước sắc của bài thuốc gồm khổ sâm và vỏ buổi có tác dụng ức chế ký sinh trùng sốt rét mạnh, nhưng tái phát sau 10 ngày theo dõi
• Flavonoid trong khổ sâm có tác dụng kháng khuẩn in vitro.

C. Công dụng và liều dùng

• Khổ sâm được dùng làm trị mụn nhọt, sang lở, chốc đậu ( sắc uống và rửa ngoài), đau bụng khó tiêu lỵ, viêm loét dạ dày, tá tràng.
• Phương thuốc chữa mẫn ngứa, vảy nến, viêm âm đạo trùng roi, sa sinh dục.

Liều dùng

• Hàng ngày 12-24g, có khi lên đến 40g. Dạng thuốc sắc

Bài thuốc sử dụng

1. Chữa đau và viêm dạ dày

• Lá khôi 50g, Lá bồ công anh 20g, Lá khổ sâm 12g, Nước 600ml
• Sắc đặc và cô còn chừng 200ml chia làm 2 hay 3 lần uống trong ngày.
• Uống liên tục trong 10 ngày, lại nghỉ 3 ngày. Cứ như vậy cho đến khi khỏi đau, uống thêm một tuần nữa.
• Có người thêm vào đơn thuốc trên 3 lát gừng sống đối với người hay đi ỉa lỏng.

Liều dùng:

• Nếu dùng riêng thường dùng với liều 24-40g (lá khô sao vàng), thêm 600ml nước (3 bát), sắc còn 1 bát (200ml), chia 2 hay 3 lần uống trong ngày, 15 phút đến nửa giờ trước khi ăn cơm. Để ăn ngon cơm, giúp sự tiêu hoá.

2. Chữa đau bụng không rõ nguyên nhân

• Hái mấy lá Khổ sâm, nhai với mấy hạt muối
• Nếu có nôn hay sôi bụng thì nhai với một miếng gừng sống.

3.Chữa kiết lỵ hay đau bụng đi ngoài

• Dùng lá Khổ sâm và lá Phèn đen mỗi thứ một nắm sắc uống, hoặc lá Khổ sâm, Rau sam, Cỏ sữa, Nhọ nồi, Lá mơ lông, mỗi vị 10g
• Sắc uống
• Ngày 1 thang.

4. Trị khắp người nổi mẫn ngứa luôn muốn gãi

• Dùng lá Khổ sâm, Kinh giới, lá Đắng cay, lá Trầu không, nấu nước xông và tắm rửa.

5. Chữa vảy nến

• Khổ sâm , huyền sâm, kim ngân, sinh địa mỗi vị 15g; quả ké 10g
• Làm thành viên
• Ngày uống 20-25g.

6. Chữa sa sinh dục

• Khổ sâm 10g, phèn phi 25g, bồ công anh 10g, thổ linh phục 10g
• Sắc lấy nước rửa âm đạo
• Cách 1 ngày 1 lần

 Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Khổ Sâm cũng như một số tác dụng hay về loại dược liệu này!

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn , tham khảo
Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam