Khoai Nưa là loài cây có củ, thuộc họ ráy và dùng làm thực phẩm. Ít ai biết loại cây này là dược liệu. Có tác dụng chữa rắn cắn, ăn không tiêu, trị liệt nữa người,… Cùng Medplus tìm hiểu rõ hơn về dược liệu này né!
Thông tin cơ bản
Tên tiếng Việt: Khoai nưa, Khoai na, Củ nưa, Củ nhược, Quỉ cậu
Tên khoa học: Amorphophalus konjac K. Koch
Tên đồng nghĩa: Amorphophallus rivieri Durand ex Carriere
Họ: Araceae (Ráy)
Đặc điểm cây
Cây sống lâu năm có củ to hình cầu dẹt có khi to hơn đầu một người lớn, thịt màu vàng, ăn hơi ngứa.
- Lá đơn có cuống dài tới 40cm hay hơn, màu xanh lục nâu có đốm trắng, xẻ ba thành những đoạn dài 50cm, phiến lá khía nhiều và sâu.
- Bông mo tận cùng bằng một phần bất thụ, hình trụ, màu tím. Mo màu nâu sẫm.
- Mùa hoa: mùa hạ và thu
Phân bố, thu hái và chế biến
Cây mọc hoang khắp những nơi ẩm ướt, có khi được trồng để lấy củ ăn hoặc nuôi lợn.
Củ thu hoạch vào các tháng 9-11, cạo sạch vỏ, đồ chín phơi hay sấy khô, khi dùng ngâm cho mềm, thái mỏng rồi ngâm nước phèn chua và gừng, sao cho thơm và hết ngứa. Củ muốn ăn được phải chế biến nấu với vôi cho hết chất ngứa.
Bộ phận dùng
Củ của cây khoai nưa là bộ phận được dùng làm vị thuốc.
Bảo quản
Với dạng dược liệu đã qua sơ chế khô cần cho vào túi kín rồi để nơi khô thoáng, tránh mối mọt, ẩm mốc.
Thành phần hoá học, tính vị
Thành phần hoá học
Trong củ khoai nưa của ta chỉ mới thấy tinh bột là một chất chưa xác định được.
Trong một loại khoai nưa Amorphophalus konjac K. Koch người ta đã nghiên cứu lấy được một loại tinh bột riêng có thành phần chủ yếu là konjac-man nan (hàm lượng tới 50%) khi thủy phân sẽ được laevidulin (hay laevidulinoza).
Tính vị, công năng
Dược liệu có vi cay ngứa, tính ấm và có độc.
- Công dụng: Táo thấp, hóa đờm, thông kinh lạc, ấm tỳ vị, tiêu sưng, tán hạch, trừ phong.
- Chủ trị: Sốt rét có báng, ăn không tiêu, đờm trệ, dày da bụng, rắn cắn, đau nhức, liệt nửa người, u não…
Công dụng và những bài thuốc về Khoai Nưa
Công dụng
Trong nhân dân thường đào củ ăn khi đói nhưng phải nấu kỹ với vôi mới khỏi ngứa. Thường xuyên chỉ trồng lấy củ cho lợn ăn.
Trong y dược củ tươi giã nát dùng đắp mụn nhọt, dùng trong bị ngứa và người ta cho có chất độc nhưng khi nấu với vôi thì chất độc giảm hay mất đi. Người Nhật dùng tinh bột khoai nưa để ăn. Tinh bột khoai nưa còn có thể dùng nấu rượu. Củ còn dùng chữa rắn cắn.
Bài thuốc có Khoai Nưa
1. Chữa sốt rét có báng, ăn không tiêu, đờm trệ, dày da bụng
- Chuẩn bị: 12g khoai nưa, 10g trần bì, 10g nam mộc hương, 10g rễ cây bá bệnh, 10g ý dĩ sao vàng, 10g xạ can, 10g nga truật.
- Thực hiện: Tất cả các vị thuốc trên đem cho hết vào ấm để sắc lấy nước uống trong ngày, dùng đúng 1 thang/ngày. Trường hợp tán thành bột thì mỗi ngày chỉ uống 24g chung với nước sôi ấm.
2. Bài thuốc chữa u não
- Chuẩn bị: 30g khoai nưa, 30g thương nhĩ tử, 30g quán chúng, 15g thất diệp nhất chi hoa, 15g rễ bồ hoàng.
- Thực hiện: Trước tiên cho khoai nưa vào ấm sắc với nước trong 2 giờ. Tiếp đến thêm các vị thuốc còn lại vào sắc tiếp khoảng 30 phút nữa. Cuối cùng lọc bõ phần bã thuốc đi, lấy nước uống trong ngày. Chỉ dùng liều lượng mỗi ngày 1 thang.
3. Bài thuốc chữa liệt nửa người
- Chuẩn bị: 10g củ khoai nưa sống, 1g phụ tử cùng 1g ô đầu.
- Thực hiện: Các vị thuốc trên đem cho tất cả vào ấm, đổ thêm 600ml nước vào. Sau đó sắc trên lửa nhỏ đến khi còn khoảng 100ml. Có thể chia thành nhiều lần uống nhưng mỗi ngày chỉ dùng 1 thang.
4. Bài thuốc chữa rắn cắn
- Chuẩn bị: 1 lượng khoai nưa tươi vừa đủ cùng 1 ít hoàng liên.
- Thực hiện: Các vị thuốc trên đem trộn đều rồi giã nát và đắp trực tiếp lên vết rắn cắn.
Chú ý thuốc có độc, phải đun kỹ mới hết chất độc, khi dùng phải theo dõi.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về một số tác dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo.
- Người bệnh không tự ý áp dụng.
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Nguồn: Tracuuduoclieu Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam. Các nguồn tổng hợp uy tín.