Lá Tiết Dê luôn được xem là dược liệu quý trong Y học với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ về đặc điểm của dược liệu này. Hôm nay medplus xin giới thiệu đến bạn đọc các công dụng cũng như bài thuốc tiêu biểu từ loại dược liệu này nhé!
Thông Tin Dược Liệu
Tên tiếng việt: Tiết dê, Dây sâm nam, Hồ đằng lông
Tên khoa học: Cissampelos pareira L.
Tên đồng nghĩa: Cissampelos convolvulacea Wild
Họ: Menispermaceae (Tiết dê)
1. Đặc điểm dược liệu
Thuốc nam quý, dạng dây leo bằng thân quấn. Lá mọc so le, có cuống dài, hình tim, mặt dưới có lông mịn. Cụm hoa đực ở nách, thành tán nhỏ rộng 10 – 15mm; cụm hoa cái thành chùm dạng bông, có nhiều lá tiêu giảm thành lá bắc. Quả hạch xoan ngược dạng thận, dài 5mm, có lông xám có vòi cạnh gốc, khi chín có màu đỏ. Ra quả tháng 4 – 5.
2. Bộ phận dùng
Toàn cây – Herba Cissampelotis Pareirae, thường có tên là Tích sinh đằng.
3. Nơi sống và thu hái
Loài phân bố ở châu Phi, châu Á nhiệt đới và cận nhiệt đới.
Ở nước ta, cây mọc rải rác ở bìa rừng và đồi cây bụi ở phiến non.
Có thể hái toàn cây quanh năm, dùng tươi hay phơi khô.
4. Bảo quản
Bảo quản nơi khô ráo, tránh ẩm mốc
Công dụng và Liều dùng
1. Thành phần hóa học
Trong cây có các alcaloid Cissampareine, D-Quercitol, Hayatine, l-Bebeerine (tức l-Curine), d-Isochondrodendrine, Hayatidine, Cissamine, (++)-4’’-6-Methylcurine. Vỏ rễ chứa Menismine, Cissamine, Pareirine.
2. Tính vị
Lá tiết dê có vị ngọt đắng nhẹ, tính mát. Vào 2 kinh tỳ, thận.
3. Công dụng của cây tiết dê
Theo kinh nghiệm dân gian cây tiết dê có một số công dụng chính sau:
- Mát, bổ giúp lợi tiểu
- Điều trị bí tiểu, phù nề
- Điều trị sỏi thận
- Điều trị sỏi mật
- Tăng cường tiêu hóa, điều trị chậm tiêu
4. Cách dùng
Lấy khoảng100g lá tiết dê tươi già, loại bỏ lá non, lá sâu, rửa sạch (cần nhẹ tay, tránh làm rách lá). Để ráo nước, rồi cho vào chậu sạch, đổ một lít nước đun sôi để nguội. Vò mạnh cho nát lá trong 15 – 20 phút. Lọc nhanh bằng vải màn hoặc bằng rây. Hớt hết bọt nổi ở trên, rồi để khoảng 4 – 6 giờ cho đông đặc là dùng được.
Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu
1. Chữa tiểu tiện khó, giảm sốt
Lá tiết dê tươi 50g, vò nát hoặc giã nhỏ, thêm một ít nước chín nguội, vắt lấy nước uống. Có thể thêm đường cho dễ uống. Ngày dùng khoảng 100g lá tươi ( 30g lá khô).
2. Hỗ trợ điều trị thủy đậu
Lá tiết dê 20g, lá bạc thau 8g, lá rau bát 15g, lá bồ ngót 20g, lá quỳnh châu 10g, lá đào tiên 5g, lá diếp cá 20g, lá mặt trăng 10g, bông mã đề 15g, lá dâm bụt 5g, rau má 20g. Tất cả rửa sạch rồi vò trong một lít nước, đun sôi nước đó lên, lọc bã, để nguội dùng làm nước uống. Mỗi ngày dùng 1 lần. Dùng liên tục 3 – 4 ngày.
3. Chữa ứ huyết sưng đau do ngã
Lá tiết dê 12g, hoa mộc miên 16g, rễ si 16g, dây tơ hồng 12g, cỏ nhọ nồi 12g, rễ tục đoạn 12g, rễ phục sinh 12g, lá bồ công anh 12g, hoài sơn 8g, kê huyết đằng 8g. Tất cả tán nhỏ, phơi khô, sắc lấy nước, chia làm 2 lần uống trong ngày, trước bữa ăn sáng, chiều. Uống trong 3 ngày.
4. Chữa mụn nhọt (giai đoạn nung mủ, phá mủ)
Lá tiết dê, măng tre non, lá thầu dầu tía, lượng bằng nhau, rửa sạch, thêm vài hạt muối, giã nát, đắp lên chỗ nung mủ ngày một lần có tác dụng hút mủ rất tốt.
5. Điều trị bí tiểu, sỏi thận, giúp mát bổ:
- Dùng lá tươi: Lá tiết dê tươi 100g rửa thật sạch, để dáo hết nước. Cho máy sinh tố say nhuyễn. Thêm 2 bát nước sôi để nguội vào lọc lấy nước, bỏ bã, thêm chút đường. Để trong ngăn mát tủ lạnh khoảng 5 phút nước lá tiết dê sẽ hóa thạch. Lấy ăn trong ngày.
- Thạch lá tiết dê rất mát, thường dùng để giải khát, lợi tiểu tiêu độc rất hay. Cách dùng còn có công dụng điều trị sỏi thận, điều trị phù nề .
- Dùng lá khô: Lấy 30g lá khô đun với 1 lít nước để uống trong ngày.
Lưu Ý khi sử dụng Dược Liệu để trị bệnh
Tránh nhầm lẫn cây tiết dê với một số các cây sau
Cây Tiết dê lông hay Hồ đằng lông.
Tên khoa học: Cissampelos pareira L. var hirsuta (DC) Ferman. Lá có lông như nhung, mềm ở cả 2 mặt.
Cây Tiết dê lá dày, còn gọi là dây Châu đảo.
Tên khoa học: Pericampylus glaucus (Lam.) Merr = Cocculus glaucescens Bl = Diploclisia macrocarpa (W.et A.) Miers. Cây này mọc ở Hà Giang, Hoà Bình, Ninh Bình, Quảng Ninh, Thừa Thiên Huế. Lá của nó dùng để làm thuốc cầm máu, chữa đau mắt, sốt, đau bụng, khó tiêu. Cây Tiết dê lá dày còn chứa alcaloit gây say.
Cây Dây song bào
Tên khoa học: Diploclisia glaucescens (Bl.) Diels = Menispermun glaucum Lamk. Lá dài 5-10cm, rộng 6-11cm, đáy ngang hay lõm, có khi hình lọng, không lông, mặt dưới hơi mốc. Quả tròn dài 15mm hơi cong, màu vàng hay cam. Mọc ở vùng rừng còi hoặc ven rừng ở Đà Nẵng, Vọng Phu, Nha Trang, Cà Ná, Tây Ninh. Cây mọc từ thấp đến độ cao 1200m. Lá cây này dùng để trị gan ít mật.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé !
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Nguồn: tracuuduoclieu.vn
Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam