Lộc giác giao còn gọi là cao ban long, được chế từ sừng hươu nai, có màu nâu sẫm. Lộc giác giao thường có hình dạng như bánh xà phòng, độ dày khoảng 5 cm, trọng lượng 50 hoặc 100 gram. Vậy có những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ dược liệu lộc giác giao hiện nay? Cách dùng dược liệu này như thế nào? Hãy cùng Medplus tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này nhé!
1. Thông tin dược liệu
Tên thường gọi: Lộc giác giao, Cao sừng hươu, Bạch giao; Cao ban long
Tên khoa học: Colla Cornus Cervi
Họ: Họ Cervidae
Đặc điểm dược liệu
Lộc giác giao thường có hình dạng như bánh xà phòng, độ dày khoảng 5 cm, trọng lượng 50 hoặc 100 gram.
Lộc giác giao màu nâu sẫm, trên bề mặt cao có nhiều nếp nhăn to nhỏ không bằng nhau, nhiều bọt khí, có thể có những vết lõm vào trong và sờ không gây dính tay.
Trong Lộc giác giao thường có chứa gạc hươu, gạc nơi đã già.
Bộ phận dùng
Bộ phận sử dụng là cao được nấu từ sừng hươu nai, có màu nâu sẫm
Thu hái và chế biến
Chọn những sừng có phân nhánh, chạc cân xứng, đều nhau, thân sừng có gốc to, bè ra như một cái đĩa. Gạc có nhiều đường khía dọc, mụn lấm tấm, nhẵn bóng, màu nâu vàng, đầu nhánh nhạt màu được xem là gạc có chất lượng tốt để nấu cao. Sừng rụng hàng năm hoặc sừng của hươu nai săn bắn đều có thể dùng để nấu cao. Tuy nhiên, sừng của con vật sống, gắn liền với sương (phần nhung liên tảng) thường có chất lượng tốt hơn. Đối với sừng rụng tự nhiên, loạn còn đế tốt hơn sừng không có đế.
Sừng, gạc sau khi thu hoạch, mang về rửa sạch với nước phèn 1% trong 10 – 15 phút. Hoặc có thể ngâm trong nước ấm qua một đêm để lớp ngoài của sừng mềm ra. Ngoài ra một số người có thể xếp sừng theo chiều dọc để đế sừng không chạm vào nước.
Sau khi ngâm rửa thì cạo hoặc đánh rửa lớp bên ngoài của sừng bằng bàn chải tre hoặc sắt cho đến khi sạch lớp đen bên ngoài, lộ ra phần sừng trắng bên trong.
Cưa sừng thành nhiều đoạn ngắn khoảng 5 – 6 cm, sao đó chẻ đôi, thái thành các bản mỏng, cạo sạch tủy, rửa qua với nước lã, phơi đến khi khô hẳn.
Xếp sừng vào thùng nhôm, ở giữ đặt một rọ bằng tre để lấy dịch chiết ra. Đổ nước ngập phần dược liệu chừng 10 cm, đun sôi liên tục trong 24 giờ, nếu nước cạn thì thêm nước sôi vào, luôn giữ cho nước ngập sừng. Nếu có bọt nổi lên thì vớt bỏ bọt. Rút phần nước chiết lần thứ nhất mang đi cô đặc riêng.
Sau đó lại đổ thêm nước sôi vào và đun sôi trong 24 giờ nữa. Rút nước chiết lần thứ hai, mang đi cô đặc riêng. Tiếp tục làm như vậy đến lần thứ 3. Kế đó gộp 3 phần nước chiết lại, đánh đều, lại cô đặc cho đến khi thu được cao đặc.
Chú ý khi cô cần để lửa nhỏ và khuấy đều tay để tránh cháy khê cao. Ở một số nơi, thầy thuốc sẽ cô đặc cao bằng cách đặt một tấm tôn lên bếp lửa rồi đổ cao lên bề mặt tôn 1 lớp cát dày 5 cm, đặt chảo lên cát rồi cô đặc Lộc giác giao.
Khi cao đã được, đổ cao vào khay đã bôi dầu lạc hoặc mỡ heo để tráng dính khay. Khi cao nguội thì cắt thành từng bánh nhỏ, trọng lượng khoảng 50 hoặc 100 gram, gói trong giấy bóng hoặc giấy Polyethylen.
Phân bố
Chưa có dữ liệu.
2. Công dụng và tác dụng chính
Thành phần hóa học
Thành phần chủ yếu của cao là keratin, trong đó có các acid amin như cytein, lencin, tyrosin, acid glutamic, arginin, alanin, lysin…, rất ít muối canxi.
Tính vị
Vị ngọt, mặn, tính ôn, không đôc.
Quy kinh
Vào kinh can, thận
Tác dụng dược lý
Lộc giác giao là vị thuốc chất lượng cao, thời phong kiến thường được sử dụng cho vua chúa, quý tộc và tầng lớp thượng lưu. Theo y học cổ truyền, dược liệu mang lại một số công dụng như:
- Bổ trung, ích khí
- Hoạt huyết, cường tinh, sinh tinh dịch
- Cầm máu
- Mạnh gân xương
- Bồi bổ cơ thể, chống suy nhược
Chủ trị:
- Cầm máu trong các trường hợp nôn ra máu, thổ huyết, ho ra máu không cầm được.
- Xuất huyết dạ dày, chảy máu trong ruột.
- Chảy máu tử cung, âm đạo xuất huyết, kinh nguyệt kéo dài, máu kinh ra nhiều.
- Đi tiểu nhiều, đổ mồ hôi trộm, chân tay lạnh, đau nhức khớp xương.
- Hỗ trợ chống suy nhược cơ thể.
- Khi dùng ngậm có thể chữa ho, ho khan, ho gió, ho có đờm.
Cách dùng và liều lượng
Lộc giác giao có thể thái thành lát nhỏ dùng ăn kèm cháo trắng, hòa tan trong rượu nóng, nhai và ngậm để tan dần trong miệng.
Liều dùng khuyến cáo khoảng 5 – 10 g mỗi ngày. Trường hợp nghiêm trọng có thể ăn đến 20 g mỗi ngày.
3. Bài thuốc chữa bệnh
Bài thuốc nhị long âm chữa mất ngủ, kém ăn, sốt về chiều (Hải Thượng Lãn Ông)
Cần dùng Lộc giác giao và Long nhãn, mỗi vị 40 g (1 lạng).
Long nhãn cho vào nước sắc kỹ, chắt lấy phần nước. Sau đó thái nhỏ Lộc giác giao cho vào, khuấy đều và đun đến khi tan chảy. Dùng uống khi còn nóng.
Bài thuốc có thể chữa các trường hợp không thể ngủ, sốt khát nước về buổi chiều, mồ hôi đổ nhiều, táo bón, lở miệng, vàng mắt và ăn không không được.
Bài thuốc hỗ trợ người lao lực, ra mồ hôi trộm, mệt mỏi sau khi ốm dậy, phụ nữ sau sinh
Sử dụng 0.02 g Lộc giác giao, 0.05 g Cao Ngũ gia bì, 0.02 g Mật ong, 0.07 g Triphosphat Calci, trộn đều, làm thành viên hoàn. Mỗi ngày dùng uống 2 – 3 lần, người lớn mỗi lần 3 – 4 viên, trẻ em 2 – 3 viên tùy theo tình trạng sức khỏe và độ tuổi.
Bài bổ tỳ âm tiễn trị bệnh ăn kém, bồi bổ sức khỏe (Hải Thượng Lãn Ông)
Sử dụng 40 g Lộc giác cao, 80 g Sâm bổ chính (sao vàng với gạo nếp, bỏ gạo lấy Sâm bổ chính), 40 g Thục địa nướng khô, 4 g Can khương sao đen, 25 g Long nhãn, sắc nhiều lần với nước, cô đặc thành cao. Mỗi lần dùng uống 2 cốc nhỏ với nước hạt sen để làm thang.
Nếu người bệnh hay sôi bụng có thể cho thêm 4 g Đinh hương. Nếu đại tiện ra nước có thể cho thêm 12 g Nhục đậu khấu và 4 g Ngũ vị tử.
Bài thuốc hạn chế suy nhược cơ thể ở người cao tuổi, tiểu điểm nhiều lần, đau lưng mỏi gối, ăn chậm khó tiêu
Sử dụng Lộc giác giao 50 g, Chánh bạch truật (sao với cám), Ích trí nhân (sao bỏ vỏ), Bổ cốt chỉ(sao với muối), Quy đầu (sao với rượu), Ngưu tất bắc, Hoài sơn (sao hoàng thổ), mỗi vị đều 20 g, Nhục đậu khấu 10 g, Phục thần 30 g, sắc thành thuốc. Mỗi ngày dùng uống 2 lần lúc đói, uống lúc 10 giờ sáng và 10 giờ tối sẽ mang lại hiệu quả tốt hơn.
Bài thuốc chữa xuất huyết dạ dày, ruột chảy máu, xuất huyết tử vung, nôn ra máu, thổ huyết, kinh nguyệt ra nhiều
Sử dụng Lộc giác giao 4 g, Bồ hoàng, Cam thảo, mỗi vị đều 5 g, dùng sắc với 400 ml nước, đến khi còn 100 ml thì chia thành 2 lần, dùng uống khi còn nóng trong ngày.
4. Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu
Trong quá trình điều trị bệnh bằng lộc giác giao cần lưu ý: Không tự ý sử dụng dược liệu khi chưa có sự đồng ý hay hướng dẫn từ thầy thuốc và các y bác sĩ.
5. Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé!
Lưu ý:
- Thông tin về dược liệu mang tính chất tham khảo
- Quý độc giả không nên tự ý sử dụng phối bài thuốc mà sử dụng
- Quý độc giả nên tham vấn ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng, để hạn chế tác dụng phụ và tác dụng không mong muốn
Nguồn: tracuuduoclieu.vn
Xem thêm bài viết: