Lợi tiểu – Thông niệu với dược thần dược [ Mã Đề ]

Thông Tin Dược Liệu

Tên tiếng Việt: Mã đề, Xa tiền, Xu ma, Nhã én dứt (Thái), Su mà (Tày), Nằng chấy mía (Dao)

Tên khoa học: Alisma plantago-aquatica L.

Họ: Plantaginaceae (Mã đề)

1. Đặc điểm dược liệu

Cây mã đề cho các dược liệu sau: Xa tiền tử (hạt phơi khô), mã đề thảo/ xa tiền thảo (toàn bộ cây bỏ rễ phơi khô), lá mã đề (lá tươi hoặc đã được sấy khô).

Mã đề là cây thân cỏ sống lâu năm. Thân ngắn, lá tập trung ở dưới gốc, phiến lá hình thìa hoặc hình trứng, gân chạy dọc theo sống lá, đồng quy tại gốc và ngón lá. Cuống lá dài. Hoa có cán dài, hoa dài, lưỡng tính. Quả hộp, cho hạt màu nâu hoặc đen bóng.

2. Phân bố

Cây mã đề mọc hoang ở nhiều địa phương ở nước ta. Mã đề ưa ẩm vừa phải, đất tốt. Được trồng bằng hạt, nên trồng vào mùa thu.

3. Bộ phận dùng

Toàn bộ cây.

4. Thu hái

Thu hái vào tháng 7 – 8 khi quả chín. Lá có thể được thu hái quanh năm.

5. Chế biến

Thu hái toàn bộ cây, đem về phơi hoặc sấy khô. Đập rũ lấy hạt, bỏ tạp chất, rây rồi phơi khô.

6. Bảo quản

Nơi khô ráo, thoáng gió.

Công dụng và Liều dùng

1. Thành phần hóa học

Thân cây mã đề có chứa glucozir (aucubin). Lá chứa chất đắng, vitamin C, chất nhầy, vitamin K, yếu tố T. Hạt chứa choline, adnin và axit plantenolic.

2. Tính vị

Vị ngọt, tính hàn.

3. Qui kinh

Vào thận, can và bàng quang.

4. Tác dụng dược lý

+Theo nghiên cứu dược lý hiện đại

• Tác dụng lợi tiểu: Khi uống nước sắc từ cây mã đề nhận thấy nước tiểu tăng lên, nồng độ axit uric, muối và ure đều tăng.
• Tác dụng trị ho: Nước sắc từ cây mã đề có tác dụng trừ đờm, tác dụng mạnh nhất sau khi uống khoảng 3 – 6 giờ và có thể kéo dài từ 6 – 7 giờ.
• Tác dụng kháng sinh: Nước sắc từ cây mã đề có tác dụng với các vi khuẩn gây bệnh ngoài da. Dùng mã đề tán bột đắp lên mụn nhọt thấy bớt viêm tấy, đỡ mưng mủ.
• Không có độc tính: Cho uống Aucubin – một thành phần trong cây mã đề không có triệu chứng độc.
• Nước sắc từ cây mã đề còn có tác dụng chữa cao huyết áp.

+Theo y học cổ truyền

• Mát gan, sáng mắt, lợi niệu thẩm thấp.

5. Liều dùng, cách dùng

Mã đề không có độc tính nên không có quy định về liều dùng tối đa. Có thể sử dụng đơn lẻ hoặc phối hợp với các dược liệu khác.

Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu

1. Bài thuốc trị đau mắt sưng đỏ do can nhiệt

Dùng mật mông hoa, bạch tật lê, hoàng cầm, cúc hoa, xa tiền tử, thảo quyết minh, long đởm thảo, khương hoạt lượng bằng nhau. Đem tán bột mịn, mỗi lần dùng 10g đem uống với nước cơm. Ngày dùng 3 lần.

2. Bài thuốc trị ho

Dùng toàn cây mã đề 40 – 100g đem sắc nước uống.

3. Bài thuốc trị ho, tiêu đờm

Xa tiền thảo 10g, cát cánh, cam thảo đun sôi với 400ml nước trong vòng 30 phút. Đem chia thành 3 lần uống trong ngày.

4. Bài thuốc trị tiêu chảy

Xa tiền tử, trư linh, đẳng sâm, bạch phục linh, hương nhu mỗi thứ 12g với đăng tâm 2g đem sắc uống. Hoặc dùng bột xa tiền tử 3 – 6g đem uống với nước cháo đường.

5. Bài thuốc trị tiêu chảy

Dùng xa tiền tử 30g bọc vải sắc nước, gia thêm đường, uống.

6. Bài thuốc trị đái rắt tiểu buốt, viêm đường tiết niệu

Dùng xa tiền tử, biển súc, cù mạch, chi tử, mộc thông mỗi thứ 10g, cam thảo 3g, hoạt thạch 20g, đại hoàng 6g, đăng tâm 2g đem sắc nước, uống.

7. Bài thuốc trị đái máu, sạn tiết niệu

Dùng xa tiền thảo 40g hoặc xa tiền tử 20g sắc uống với trách tả, bạch linh, bạch truật mỗi thứ 10g.

Lưu Ý khi sử dụng Dược Liệu để trị bệnh

Phụ nữ mang thai và đang cho con bú nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé !

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn

Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam