Ngô công (Con Rết) là loại động vật hay gặp ở các nước châu Á, ở các vùng ẩm thấp, được dùng để khử phong, trấn kinh ở trẻ em, giải độc do rắn độc cắn, sát khuẩn. Vậy có những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ dược liệu ngô công (Rết) hiện nay? Cách dùng dược liệu này như thế nào? Hãy cùng Medplus tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này nhé!

1. Thông tin dược liệu
Tên thường gọi: Ngô công; Con rết; Thiên long; Bách túc trùng; Bách cước
Tên khoa học: Scolopendra morsitans L.
Họ: Họ Rết (Scolopendridae)
Đặc điểm dược liệu
Mỗi con dài từ 7 – 15cm, có khi dài đến 20cm, chia thành 20 – 22 khoanh đốt đồng đều nhau, mỗi khoanh đốt mang một cặp chân ở hai bên hơi cong về phía sau. Đầu tròn ngắn, có hai râu (xúc giác) dài hơn chân, chẻ ngang. Bên trong miệng có nhiều răng nhọn sắc và tuyến độc. Đốt cuối nhỏ thường không có chân, nhưng phần đuôi lại mang hai chân dài, duỗi thẳng. Lưng Rết có màu nâu đỏ hoặc nâu đen, bụng màu vàng nâu.
Dược liệu đạt yêu cầu sẽ có các đặc điểm: Dài, thẳng, dẹt, đầu thân màu nâu đỏ hoặc nâu đen, óng ánh, bụng nhăn nheo, màu vàng nâu, mặt cắt ngang cho thấy ở giữa rỗng, còn đủ chân màu vàng.
Bộ phận dùng
Thân con rết được sử dụng làm thuốc. Nên chọn con rết có chân đỏ nâu và thân to béo vì loại này có phẩm chất tốt nhất.
Thu hái và chế biến
Thu bắt những con ngô công kích thước đạt yêu cầu, vào mùa xuân hoặc mùa hè, sau đó treo lên cho thẳng để phơi hoặc sấy khô. Bỏ đầu, đuôi, chân khi dùng. Có thể bọc bằng lá bạc hà rồi nướng.
Phân bố
Ngô công được tìm thấy ở nhiều nước châu Á trong đó có Việt Nam. Đây là loài thích hợp với nơi tối và ẩm thấp như dưới các tảng đá, lá khô, gỗ mộc, nhà tranh, vách đất, dưới đáy kệ, chum, vại. Ngô công ăn sâu bọ để sống. Thường đẻ trứng từ tháng 3 đến tháng 5, Ngô công con mới nở màu trắng, sau lột xác biến thành màu nâu đỏ.
Ở một số nước như Hàn Quốc, Trung Quốc, người ta tiến hành nuôi Ngô công để làm thuốc.
2. Công dụng và tác dụng chính
Thành phần hóa học
Trong ngô công có chứa protid, các acid amin, hai chất độc chiết ra từ nọc Ngô công dưới dạng histamine và albumin, có tính chất giống nọc Ong, làm loãng máu. Ngoài ra còn có acid formic và cholesterol.
Tính vị
Vị cay, tính ấm, có độc.
Quy kinh
Quy vào kinh Can.
Tác dụng dược lý
Theo y học hiện đại
- Tác dụng chống u bướu và ức chế tế bào ung thư ở động vật thực nghiệm.
- Tác dụng chống co giật, ức chế nấm ngoài da và trực khuẩn lao.
- Sử dụng ngô công liều lớn có thể gây trúng độc. Dấu hiệu nhận biết trúng độc ngô công: Tiêu chảy, đau bụng, nôn mửa, tim đập chậm, bất tỉnh nhân sự, hạ áp, hạ thân nhiệt,… Ngoài ra một số bệnh nhân dùng dược liệu liều lượng lớn còn có thể bị suy thận cấp và suy giảm chức năng gan.
Theo y học cổ truyền
- Tác dụng: Tức phong chỉ kinh (chống co giật), thông lạc, chỉ thống, giải độc, tán kết.
- Chủ trị: Động kinh, cấp mạn kinh phong, trúng phong, rắn độc cắn, phong thấp tý thống, loa lịch ác sang, sang độc, phong đòn gánh, tề phong, đau đầu kéo dài,…
Cách dùng và liều lượng
Ngô công thường được dùng ở dạng sắc hoặc tán bột. Liều dùng 1 – 3g/ ngày. Tuy nhiên nếu dùng bột thuốc, chỉ nên sử dụng 0.6- 1g/ lần.
3. Bài thuốc chữa bệnh
Bài thuốc trị trẻ nhỏ quấy khóc, chân tay co giật
- Chuẩn bị: Chu sa, ngô công và toàn yết (con bò cạp) các vị bằng lượng nhau.
- Thực hiện: Tán bột mịn, mỗi lần dùng 0.5 – 1.5g uống với nước ấm.
Bài thuốc trị uốn ván
- Chuẩn bị: Phòng phong, chế nam tinh, ngô công và bong bóng cá bằng lượng nhau.
- Thực hiện: Tán bột mịn, mỗi lần dùng 2 – 4g uống với rượu.
Bài thuốc trị uốn ván thể nặng
- Chuẩn bị: Cương tàm, bạch chỉ, chế xuyên ô, chế nam tinh, bán hạ, xuyên khung, phòng phong, cam thảo, đại hoàng, toàn yết, thiên ma và khương hoạt mỗi vị 10g, xác ve (thuyền thoái) 10g, ngô công 3 con, bạch phụ tử 12g.
- Thực hiện: Đem sắc còn lại 600ml. Sau đó dùng thêm chu sa và hổ phách mỗi thứ 3g, tán bột mịn và chia thành 3 bao. Mỗi lần dùng 1 bao uống với 200ml nước sắc, cứ 6 – 8 giờ uống 1 lần.
Bài thuốc trị trẻ nhỏ cấm khẩu không bú được, đau nhức tê thấp
- Chuẩn bị: Cam thảo và ngô công bằng lượng nhau.
- Thực hiện: Tán bột, trộn với hồ làm thành hoàn. Mỗi lần dùng 0.5g, ngày uống 3 lần.
Bài thuốc trị liệt mặt
- Chuẩn bị: Nam tinh 3 hạt, bạch chỉ 20g và ngô công 3 con (1 con nướng, 1 con tẩm rượu và 1 con nướng mật).
- Thực hiện: Bổ hạt nam tinh thành 4 miếng, chỉ lấy 3 miếng rồi đem bào chế tương tự như ngô công (nướng, tẩm rượu và nướng mật). Sau đó đem tán bột tất cả dược liệu, cho thêm 1 ít xạ hương vào rồi trộn đều. Mỗi lần uống 4g thuốc bột với rượu chưng, nên dùng sau khi ăn.
Bài thuốc trị lao khớp, lao xương
- Chuẩn bị: Toàn yết 9g, ngô công 6g, yếm ba ba (thổ miết) 9g.
- Thực hiện: Tán thành bột mịn, mỗi lần dùng 3g chưng với trứng gà.
Bài thuốc trị bạch lâm ba hàm mặt
- Chuẩn bị: Ngô công.
- Thực hiện: Sao vàng, tán bột mịn, người lớn dùng 3 – 9g sắc uống. Trẻ nhỏ nên gia giảm liều theo độ tuổi và cân nặng.
Bài thuốc trị mụn nhọt
- Chuẩn bị: Muối ăn 2 phần, rết sống 8 phần.
- Thực hiện: Đem ngâm với dầu vừng trong 14 ngày rồi dùng dầu thoa lên mụn nhọt, chốc đầu hoặc vết rắn cắn.
Bài thuốc trị ung thư gan sưng đau
- Chuẩn bị: Ngô công.
- Thực hiện: Đem tán bột, mỗi lần dùng 1.5 – 3g chưng với trứng gà.
Bài thuốc trị ung thư thực quản và ung thư dạ dày
- Chuẩn bị: Hồng hoa 6g, ngô công 20 con và rượu trắng 60 độ 500ml.
- Thực hiện: Đem ngâm trong vòng 26 ngày rồi uống với nước sôi nguội (hòa loãng theo tỷ lệ 6:4).
4. Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu
Trong quá trình điều trị bệnh bằng ngô công (rết) cần lưu ý:
- Không dùng cho người có cơ thể suy nhược, phụ nữ mang thai, táo nhiệt, háo khát, trẻ nhỏ bị thiếu máu và người bị kinh giật do huyết hư.
- Người có cơ địa nên thận trọng khi sử dụng dược liệu này.
- Dược liệu có tác dụng tán huyết, gây liệt cơ tim và ức chế trung khu hô hấp nên tránh sử dụng cho người mắc bệnh tim nặng, người có tiền sử hen suyễn và thiếu máu tan huyết.
- Không dùng quá 3g/ ngày và cần thận trọng trong quá trình chế biến – sử dụng thuốc.

5. Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé!
Lưu ý:
- Thông tin về dược liệu mang tính chất tham khảo
- Quý độc giả không nên tự ý sử dụng phối bài thuốc mà sử dụng
- Quý độc giả nên tham vấn ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng, để hạn chế tác dụng phụ và tác dụng không mong muốn
Nguồn: tracuuduoclieu.vn
Xem thêm bài viết: