Từ 10% đến 15% các cặp vợ chồng sẽ bị vô sinh. Điều này có nghĩa là họ sẽ không thụ thai sau ít nhất một năm cố gắng. Vậy, nguyên nhân gây vô sinh ở nữ bao gồm những bệnh lý và điều kiện cơ thể như thế nào? Cùng Medplus tìm hiểu về những nguyên nhân gây vô sinh ở nữ qua bà viết sau.
1. Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
Có thể bạn đã nghe nói về hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). PCOS là nguyên nhân gây vô sinh ở nữ giới phổ biến và ảnh hưởng đến khoảng 10% phụ nữ.
Phụ nữ bị PCOS có thể có mức nội tiết tố androgen, hay còn gọi là nội tiết tố “nam” cao hơn bình thường. Ở một số người, điều này có thể dẫn đến các vấn đề về mụn trứng cá và mọc lông không mong muốn.
Các triệu chứng phổ biến nhất: Chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc không có, mọc mụn trứng cá, da nhờn, mọc lông bất thường và béo phì.
Cách PCOS gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản: PCOS gây rụng trứng không đều. Một số phụ nữ bị PCOS hoàn toàn không rụng trứng. Sự mất cân bằng nội tiết tố cũng làm tăng nguy cơ sẩy thai.
2. Lạc nội mạc tử cung – nguyên nhân gây vô sinh ở 11% nữ giới
Ước tính có 11% phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung. Vì chẩn đoán phức tạp – không thể phát hiện bệnh này bằng xét nghiệm máu hoặc siêu âm đơn giản – nhiều phụ nữ đều mắc phải trong âm thầm. Nếu bạn nghi ngờ lạc nội mạc tử cung, hãy tìm bác sĩ sức khỏe phụ nữ chuyên về lạc nội mạc tử cung.
Nội mạc tử cung là mô lót bên trong tử cung. Nó dày lên và phát triển vào mỗi chu kỳ kinh nguyệt, chuẩn bị cho tử cung cho phôi thai. Nếu việc mang thai không xảy ra, nội mạc tử cung sẽ bị phá vỡ và rời khỏi cơ thể bạn qua kinh nguyệt.
Lạc nội mạc tử cung là khi nội mạc tử cung phát triển bên ngoài tử cung mà vốn dĩ nó không nên xảy ra. Chúng có thể hình thành gần buồng trứng và ống dẫn trứng, xung quanh đường tiết niệu và đường tiêu hóa, và thậm chí, trong một số trường hợp hiếm hoi, ở phổi. Các chất lắng đọng trong nội mạc tử cung có thể gây đau và vô sinh.
Các triệu chứng phổ biến nhất: Cực kỳ đau đớn trong kỳ kinh nguyệt, đau vùng chậu không phải trong kỳ kinh nguyệt và đau khi đại tiện hoặc đi tiểu, đặc biệt là trong kỳ kinh nguyệt. Tuy nhiên, một số phụ nữ không bao giờ có bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào của bệnh lạc nội mạc tử cung.
Lạc nội mạc tử cung gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản: Các chất lắng đọng trong nội mạc tử cung có thể ngăn cản trứng đến ống dẫn trứng. Lạc nội mạc tử cung cũng có thể gây ra các vấn đề về rụng trứng, đặc biệt nếu u nang nội mạc tử cung hình thành trên buồng trứng.
Ngay cả khi các ống dẫn trứng thông suốt và đang diễn ra quá trình rụng trứng, tình trạng viêm nhiễm do lạc nội mạc tử cung có thể cản trở quá trình cấy ghép khỏe mạnh của phôi thai. Không phải tất cả mọi thứ về lạc nội mạc tử cung và khả năng sinh sản đều được hiểu.
3. Nguyên nhân gây vô sinh liên quan đến tuổi tác
Không phải mọi nguyên nhân gây vô sinh đều là bệnh hoặc tình trạng không tự nhiên. Lão hóa khỏe mạnh là nguyên nhân gây vô sinh phổ biến ở nữ giới. Trong khi cả nam giới và phụ nữ đều giảm khả năng sinh sản khi họ già đi, thì sự suy giảm này rõ ràng hơn ở phụ nữ.
Các triệu chứng phổ biến nhất: Vô sinh do tuổi tác thường không có triệu chứng rõ ràng. Tỷ lệ bị vô sinh bắt đầu tăng đáng kể hàng năm bắt đầu từ tuổi 35 và thậm chí còn rõ rệt hơn sau 40.
Một số phụ nữ sẽ có các triệu chứng, bao gồm thay đổi kinh nguyệt (chảy máu trở nên ít hơn), chu kỳ không đều và khô âm đạo (giảm chất nhầy cổ tử cung).
Tuổi tác gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản: Ngay cả khi bạn đang rụng trứng, chất lượng trứng vẫn giảm khi bạn già đi. Đây là lý do tại sao phụ nữ trên 35 tuổi có nguy cơ bị sảy thai hoặc sinh con bị rối loạn di truyền cao hơn.
Một số phụ nữ cũng sẽ bị rụng trứng không đều, ngoài ra chất lượng trứng cũng giảm.
Trở ngại lớn nhất đối với nguyên nhân gây vô sinh do tuổi tác là thuốc hỗ trợ sinh sản không hiệu quả. Ví dụ, trong khi tỷ lệ thụ tinh ống nghiệm thành công ở người 31 tuổi trung bình là 38%, tỷ lệ thành công ở người 43 tuổi trung bình chỉ là 10%. Điều này là do dự trữ buồng trứng giảm. Một số phụ nữ sẽ cần một người hiến trứng hoặc phôi thai để thụ thai.
4. Rối loạn chức năng tuyến giáp
Tuyến giáp là một tuyến thiết yếu của hệ thống nội tiết. Nằm ở phía trước cổ và ngay trên xương đòn của bạn, tuyến giáp sử dụng i-ốt để sản xuất các hormone tuyến giáp cụ thể. Các hormone này điều chỉnh năng lượng và sự trao đổi chất trong toàn bộ cơ thể.
Suy giáp là khi tuyến giáp không sản xuất đủ các hormone này. Cường giáp (phổ biến nhất do bệnh Graves gây ra) là khi tuyến sản xuất quá mức các hormone tuyến giáp. Mặc dù tuyến giáp không phải là một bộ phận của hệ thống sinh sản, nhưng các hormone mà nó điều chỉnh có thể có tác động đến khả năng sinh sản của bạn, và là một trong những nguyên nhân gây vô sinh.
Các triệu chứng phổ biến nhất: Đối với suy giáp, mệt mỏi, tăng cân, thường xuyên cảm thấy lạnh và trầm cảm là những triệu chứng phổ biến. Ở bệnh nhân cường giáp có thể lo lắng, dễ nóng nảy, mệt mỏi, mất ngủ và sụt cân bất thường. Phụ nữ bị rối loạn tuyến giáp có thể có kinh nguyệt không đều.
Rối loạn chức năng tuyến giáp gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản: Cho dù bạn có tuyến giáp hoạt động kém hay hoạt động quá mức, thì cả hai tình huống đều có thể dẫn đến rụng trứng không đều.
Những người có vấn đề về tuyến giáp không được điều trị cũng có nguy cơ sảy thai và dị tật bẩm sinh cao hơn nếu họ mang thai. Phụ nữ bị rối loạn chức năng tuyến giáp cũng có thể tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến khả năng sinh sản khác, cụ thể là bệnh lạc nội mạc tử cung.
5. Nguyên nhân gây vô sinh: béo phì
Béo phì là nguyên nhân phổ biến gây vô sinh có thể phòng ngừa được ở cả nam và nữ. Trong một số trường hợp, béo phì là kết quả của sự mất cân bằng nội tiết tố. Ví dụ, cả PCOS (đặc biệt là kháng insulin) và suy giáp đều có thể dẫn đến các vấn đề về cân nặng.
Các triệu chứng phổ biến nhất: Có thể xảy ra chu kỳ không đều, kỳ kinh dài bất thường và ra máu nhiều trong kỳ kinh nguyệt. Một số phụ nữ có thể ngừng hoàn toàn chu kỳ kinh nguyệt. Một số phụ nữ cũng sẽ bị mọc lông bất thường.
Béo phì gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản: Tế bào mỡ đóng vai trò điều hòa nội tiết tố. Khi có quá nhiều tế bào mỡ, cơ thể sẽ sản xuất dư thừa estrogen. Điều này ảnh hưởng đến hệ thống sinh sản. Quá nhiều estrogen có thể báo hiệu hệ thống sinh sản ngừng hoạt động, dẫn đến các vấn đề về rụng trứng. Quá trình rụng trứng hoặc rụng trứng không đều gây khó khăn cho việc thụ thai ở phụ nữ béo phì.
Nếu có sự mất cân bằng nội tiết tố gây tăng cân bất thường hoặc làm cho cân nặng bình thường trở nên ít khó khăn hơn, điều này nên được điều trị trước. Nếu không, kế hoạch giảm cân có thể không thành công hoặc khó đạt được hơn đáng kể.
Nếu có các vấn đề về khả năng sinh sản khác, giảm cân có thể là không đủ. Trong trường hợp này, các phương pháp điều trị khả năng sinh sản cũng có thể cần thiết.
6. Chỉ số BMI thấp là một trong những nguyên nhân gây vô sinh
Cũng như việc thừa cân có thể cản trở khả năng sinh sản, thì tình trạng thiếu cân cũng có thể xảy ra. Trọng lượng cơ thể thấp chiếm tỷ lệ tương tự trong các chẩn đoán nguyên nhân gây vô sinh nguyên phát như béo phì.
Những người có chỉ BMI thấp có thể bị thiếu hụt estrogen, khiến quá trình rụng trứng và kinh nguyệt bị ngừng lại.
Các triệu chứng phổ biến nhất: Chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc không có; khô âm đạo; và mất ham muốn tình dục là phổ biến.
Chỉ số BMI thấp gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản: Cơ thể thiếu chất béo sẽ cản trở quá trình sản xuất estrogen, làm gián đoạn toàn bộ quá trình sinh sản.
7. Suy buồng trứng sớm
Suy buồng trứng sớm (POI) là khi số lượng và chất lượng của trứng trong buồng trứng thấp bất thường trước tuổi 40. Nó xảy ra ở ít hơn 1% phụ nữ và là một trong những nguyên nhân gây vô sinh ở nữ. Với POI, buồng trứng có thể không đáp ứng với các loại thuốc hỗ trợ sinh sản kích thích rụng trứng. Điều này làm cho nó trở thành một tình trạng khó điều trị.
Một số nguyên nhân có thể gây ra POI bao gồm:
- Tình trạng bẩm sinh hoặc di truyền (như Fragile X)
- Chấn thương phẫu thuật buồng trứng
- Tiếp xúc với chất độc (như hóa trị liệu)
- Không xác định – điều này đúng với phần lớn các trường hợp
Nếu mẹ hoặc bà của bạn mắc bệnh này, bạn có nguy cơ mắc bệnh. POI dường như cũng liên quan đến một số rối loạn tự miễn dịch, bao gồm cả rối loạn chức năng tuyến giáp.
Các triệu chứng phổ biến nhất: Kinh nguyệt không đều hoặc không có kinh nguyệt, khô âm đạo, bốc hỏa, thay đổi tâm trạng và mất ngủ. Một số phụ nữ bị POI không có triệu chứng gì ngoài vô sinh.
POI gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản: Chất lượng và số lượng trứng thấp. Họ có thể không rụng trứng, hoặc rụng trứng có thể không thường xuyên. Nếu đang rụng trứng, chất lượng trứng có thể kém. Điều này làm giảm khả năng thụ thai.
Phụ nữ bị POI không chỉ ít có khả năng tự thụ thai mà còn có nhiều khả năng bị thất bại trong điều trị hiếm muộn.
8. Mãn kinh sớm
Mãn kinh sớm là khi mãn kinh xảy ra trước tuổi 40. Nó tương tự nhưng không giống với suy buồng trứng sớm (POI). Với POI, bạn vẫn có thể rụng trứng và có thể mang thai bằng trứng của chính bạn. Với mãn kinh sớm, quá trình rụng trứng đã hoàn toàn chấm dứt. Bạn không thể tự thụ thai với trứng của chính mình.
Mãn kinh sớm có xu hướng gia đình. Nó cũng có thể xảy ra sau khi điều trị y tế (như hóa trị) hoặc phẫu thuật (như phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng). Một số tình trạng di truyền và bệnh tự miễn dịch có thể dẫn đến mãn kinh sớm.
Các triệu chứng phổ biến nhất: Không có chu kỳ kinh nguyệt trong ít nhất 12 tháng, bốc hỏa, khô âm đạo, thay đổi tâm trạng và khó ngủ.
Mãn kinh sớm gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản: Phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh sớm hoàn toàn không thể rụng trứng. Do đó, họ không thể mang thai bằng trứng của chính mình.
9. Prolactin trong máu
Prolactin trong máu là một nguyên nhân tương đối phổ biến nhưng ít được biết đến gây rụng trứng không đều ở phụ nữ, cũng là nguyên nhân gây vô sinh. Theo Hiệp hội Y học Sinh sản Hoa Kỳ, cứ 3 phụ nữ thì có 1 phụ nữ có kinh nguyệt không đều nhưng buồng trứng khỏe mạnh bị prolactin trong máu.
Prolactin là một loại hormone phát triển ngực và giúp sản xuất sữa mẹ. Mức prolactin tự nhiên cao hơn trong thời kỳ mang thai và cho con bú. Prolactin trong máu là khi nồng độ prolactin cao nhưng người phụ nữ không mang thai hoặc đang cho con bú.
Các triệu chứng phổ biến nhất: Tiết sữa từ núm vú, kinh nguyệt không đều hoặc không có, quan hệ tình dục đau do khô âm đạo, mọc lông không mong muốn và mụn trứng cá. Một số phụ nữ cũng sẽ bị đau đầu hoặc các vấn đề về thị lực. Những phụ nữ khác không có triệu chứng rõ ràng.
Tăng prolactin máu gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản: Thông thường, prolactin được tiết ra khi bạn đang mang thai hoặc cho con bú. Bên cạnh việc giúp sản xuất sữa mẹ, lượng prolactin cao còn ngăn chặn hệ thống sinh sản. Bằng cách này, khi bạn có em bé trong giai đoạn bú sữa mẹ, bạn sẽ ít có khả năng mang thai một em bé khác.
Với prolactin trong máu, hệ thống sinh sản bị ức chế mà không có lý do chính đáng. Quá trình rụng trứng trở nên không đều hoặc ngừng hoàn toàn, và điều này là nguyên nhân gây vô sinh.
Nguồn tham khảo: Potential Causes of Female Infertility