Các nhà khoa học vẫn đang cố gắng tìm hiểu đầy đủ nguyên nhân hoặc các nguyên nhân gây ra bệnh Alzheimer. Trong khi di truyền được biết là có vai trò nhất định, thì việc hút thuốc, sức khỏe tim mạch kém và các yếu tố nguy cơ khác cũng có thể gây ra. Cùng medplus tìm hiểu kỹ hơn về các yếu tố gây nên căn bệnh này nhé!
1. Nguyên nhân phổ biến gây bệnh Alzheimer
Nguyên nhân rõ ràng của bệnh Alzheimer vẫn chưa được xác định. Nghiên cứu hiện tại cho rằng nó phát triển do sự kết hợp của các yếu tố rủi ro theo thời gian. Chúng bao gồm các yếu tố nguy cơ di truyền, lối sống và môi trường.
Bệnh Alzheimer được đặc trưng bởi sự tích tụ các protein trong não. Mặc dù điều này không thể đo được ở người sống, nhưng các nghiên cứu khám nghiệm tử thi mở rộng đã cho thấy hiện tượng này. Sự tích tụ biểu hiện theo hai cách:
- Các mảng: Lắng đọng protein beta-amyloid tích tụ trong khoảng trống giữa các tế bào thần kinh
- Các đám rối: Sự lắng đọng của tau protein tích tụ bên trong các tế bào thần kinh
Các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu xem các mảng và đám rối có liên quan như thế nào đến bệnh Alzheimer, nhưng chúng bằng cách nào đó khiến các tế bào khó tồn tại.
Khám nghiệm tử thi cho thấy hầu hết mọi người phát triển một số mảng và đám rối khi họ già đi, nhưng những người bị bệnh Alzheimer phát triển nhiều hơn những người không phát triển bệnh. Các nhà khoa học vẫn chưa biết tại sao một số người lại phát triển rất nhiều so với những người khác, mặc dù một số yếu tố nguy cơ của bệnh Alzheimer đã được phát hiện.
Tuổi tác
Tuổi cao là yếu tố nguy cơ số một để phát triển bệnh Alzheimer. Người ta ước tính rằng cứ ba người trên 85 tuổi thì có một người mắc bệnh.
Trong nhóm dân số lớn tuổi, người Latinh có nguy cơ cao gấp 1,5 lần người da trắng, trong khi người Mỹ gốc Phi có nguy cơ gấp đôi người da trắng. Những nhóm này cũng có tỷ lệ mắc bệnh tim mạch cao hơn so với người da trắng, điều này làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Xác suất được chẩn đoán mắc bệnh Alzheimer tăng gần gấp đôi cứ sau 5 năm tuổi 65.
Di truyền
Những người có cha mẹ hoặc anh chị em mắc bệnh Alzheimer có nguy cơ mắc bệnh cao hơn gấp hai đến ba lần so với những người không có tiền sử gia đình như vậy. Nếu có nhiều hơn một người thân bị ảnh hưởng, nguy cơ còn tăng lên nhiều hơn.
Các nhà khoa học đã xác định được hai loại gen có liên quan đến điều này. Loại đầu tiên, ApoE 4, được cho là một gen nguy cơ làm tăng khả năng phát triển bệnh Alzheimer, nhưng không đảm bảo điều đó. Ngoài ApoE 4, các nhà khoa học cho rằng có thể có tới hàng chục gen nguy cơ khác chưa được phát hiện.
Loại gen thứ hai là gen xác định, hiếm hơn nhiều. Các gen xác định chỉ được tìm thấy trong một vài trăm gia đình mở rộng trên khắp thế giới. Nếu một gen xác định được di truyền, chắc chắn người đó sẽ phát triển bệnh Alzheimer, có thể ở độ tuổi sớm hơn nhiều.
Những người mắc hội chứng Down có nhiều khả năng phát triển bệnh Alzheimer và họ phát triển bệnh sớm hơn những người không mắc bệnh này từ 10 đến 20 năm. Hội chứng Down là do có ba bản sao của nhiễm sắc thể số 21, có gen sản xuất beta-amyloid.
Tim mạch
Có một mối liên hệ chặt chẽ giữa sức khỏe tim mạch và sức khỏe não bộ. Những người không mắc bệnh tim hoặc các tình trạng liên quan có nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer hoặc một loại bệnh mất trí nhớ khác thấp hơn những người có vấn đề về tim mạch.
Các tình trạng tổn thương tim và mạch máu làm giảm lưu lượng máu đến não và suy nghĩ rằng điều này làm tăng các vấn đề nhận thức do sự tích tụ của các mảng và đám rối protein gây ra. Bệnh động mạch vành, rung nhĩ, bệnh van và suy tim làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.
Ngăn ngừa hoặc kiểm soát huyết áp cao, cholesterol cao, tiểu đường và bệnh tim có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer vì tất cả những điều này có thể dẫn đến tổn thương mạch máu hoặc tim. Huyết áp cao làm tăng nguy cơ nhồi máu não, có thể làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.
Có một số bằng chứng cho thấy những tình trạng này cũng có thể làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ. Khi chúng được kết hợp với nhau, nó có thể làm tăng nguy cơ mắc Alzheimer lên rất nhiều. Ví dụ, mắc bệnh tiểu đường và các yếu tố nguy cơ khác có thể làm tăng nguy cơ của bạn lên gấp ba lần.
Một nghiên cứu năm 2012 cho thấy những người bị suy giảm nhận thức nhẹ có nhiều khả năng tiến triển thành chứng sa sút trí tuệ nếu họ có vấn đề về tim mạch.
2. Các yếu tố rủi ro về lối sống
Mặc dù tuổi tác và tiền sử gia đình nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn, nhưng một số yếu tố có thể điều chỉnh có thể ảnh hưởng đến khả năng phát triển bệnh Alzheimer của bạn.
Người ta đã tìm thấy mối liên hệ giữa chấn thương đầu nghiêm trọng và sự phát triển của bệnh Alzheimer trong tương lai, vì vậy những người thực hiện các biện pháp an toàn như thắt dây an toàn và không tham gia các hoạt động có nguy cơ té ngã cao sẽ có lợi thế hơn. Vì người cao tuổi có nhiều nguy cơ té ngã hơn, hãy kiểm tra nhà xem có nguy cơ vấp ngã hay không và lắp đặt thiết bị an toàn như tay vịn nếu cần. Và tất nhiên, việc sử dụng các thiết bị an toàn như mũ bảo hiểm khi đi xe đạp, trượt tuyết, trượt ván, hoặc chơi thể thao là điều cần thiết.
Bằng chứng là thúc đẩy tập thể dục và chế độ ăn uống lành mạnh để giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, cũng như tránh thuốc lá và hạn chế uống rượu. Thói quen ngủ kém hoặc chứng ngưng thở khi ngủ dẫn đến giấc ngủ không sâu hoặc buồn ngủ vào ban ngày cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Duy trì hoạt động xã hội và tham gia vào các hoạt động kích thích trí tuệ đã được chứng minh là có tác dụng bảo vệ chống lại bệnh Alzheimer. Trình độ học vấn thấp (ít hơn trung học phổ thông) từ lâu đã có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Nguồn: Causes and Risk Factors of Alzheimer’s Disease
Mời bạn đọc xem thêm một số bài viết mới nhất: