A. Thông tin về cây Nhó đông
Tên tiếng Việt: Nhó đông
Tên khoa học: Morinda longissima Y.Z. Ruan, thuộc Họ: Rubiaceae (Cà phê)
Công dụng: Cây được sử dụng trong phạm vi kinh nghiệm của nhân dân thị xã Sơn La: Rễ, thân thái miếng sắc uống chữa viêm gan, xơ gan.
1. Đặc điểm của cây
- Cây bụi, cao khoảng 2 – 4m. Gỗ thân và rễ có màu vàng.
- Thân hình trụ, mọc thẳng, cành non có 4 cạnh, màu lục nhạt.
- Lá mọc đối hình bầu dục thuôn hoặc hình mác, dài 12- 18cm, rộng 6 – 10cm, gốc thuôn, đầu nhọn, hai mặt lúc non gần như nhẵn, khi già mặt dưới có ít lông ngắn mềm, gần giữa nổi rõ, cuống lá dài 2 – 3cm, lá kèm gần hình tim nguyên hoặc chia thùy.
- Cụm hoa mọc ở đầu cành hay kẽ lá thành đầu có cuống dài 2 – 2,5cm, hoa nhỏ, màu trắng sít nhau, ở gốc mỗi hóa có 1 – 2 hàng phiến bao hình dù
- Quả nạc gồm nhiều quả mọng nhỏ.
- Mùa hoa vào tháng 4 – 6 và mùa quả vào tháng 7 – 12.
2. Phân bố, thu hái và chế biến
Cây mọc hoang rải rác ở ven rừng thứ sinh hoặc ở trên nương rẫy cũ với độ cao dưới 800m. Thường gặp ở Lào Cai, Quảng Nam, Sơn La, Thừa Thiên Huế.
3. Bộ phận dùng
Dùng các phần trên mặt đất.
4. Thành phần hóa học
Lá, thân và rễ cây nhó đông đều có các nhóm chất gồm anthranoid, coumarin, acid hữu cơ, carotenoid, phytosterol và đường khử tự do.
B. Tính vị, Công dụng và Liều dùng
1. Tính vị
Nhó đông có vị đắng, màu vàng, tính bình, không độc, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, kiện tỳ, hoạt huyết, tiêu viêm, tán ứ, chữa viêm gan, vàng da, xơ gan.
2. Công dụng và Liều dùng
Nước sắc: dược liệu nhó đông 20 – 30g, thái nhỏ, phơi khô, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm 2 lần trong ngày.
Cao mềm:
- Lấy 1kg rễ nhó đông, thái mỏng đổ nước xâm xấp, nấu kiệt làm 2 lần
- Lần thứ nhất nấu trong 6 – 8 giờ, rút nước
- Lần thứ hai trong 3 – 4 giờ. Trộn hai nước lại cô nhỏ lửa thành cao mềm. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 3 – 4g.
Dạng cốm: được bào chế từ cao nhó đông trộn với đường.
Thuốc giúp người bệnh ăn ngủ tốt, hết vàng da, vàng mắt, đầy bụng.
Đồng bào ở xã Chiềng An, thị xã Sơn La còn dùng rễ hoặc thân già (phần sát gốc rễ của cây nhó đông phối hợp với rễ cây hé mọ (Psychotria) để chữa viêm đại tràng, cho kết quả tốt.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cây Nhó đông cũng như một số công dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Nguồn tham khảo
Tracuuduoclieu.vn và các nguồn uy tín khác.