Phèn Đen và các công dụng quý cho sức khỏe

Thông Tin Dược Liệu

Tên tiếng Việt: Phèn đen, Tạo phàn diệp, Chè nộc, Chè con chim, Co ranh (Thái), Mạy tẻng đăm (Tày)

Tên khoa học: Phyllanthus reticulatus Poir.

Họ: Euphorbiaceae (Thầu dầu)

1. Đặc điểm dược liệu

Phèn đen là loài thực vật thân nhỡ, cao khoảng 2 – 4m. Cành và nhánh có màu đen nhạt, mọc so le, phiến lá hình bầu dục, lá mỏng, mặt trên có màu sẫm hơn mặt dưới. Hoa màu ở nách lá, quả có hình cầu, thường có màu trắng sau chuyển sang màu đỏ hồng, khi chín quả có màu đen. Cây ra hoa và quả vào tháng 8 – 10 hằng năm.

2. Bộ phận dùng

Lá và rễ được dùng làm dược liệu. Một số nơi có thể dùng cả vỏ của thân.

3. Phân bố

Phèn đen là loài cây nhiệt đới, mọc hoang nhiều ở ven rừng và bờ bụi ven đường. Ngoài ra một số nơi còn trồng cây để làm hàng rào.

4. Thu hái – sơ chế

Rễ được thu hái vào mùa thu. Sau khi hái về đem bỏ tạp chất, rửa sạch đất cát, thái nhỏ và phơi khô để dùng dần. Lá thường được hái vào giai đoạn xuân – hè, sau khi hái về được phơi trong râm và bảo quản ở nơi khô ráo. Vỏ của cây được thu hái quanh năm. Có thể dùng tươi hoặc phơi khô dùng dần.

5. Bảo quản

Nơi thoáng mát và tránh ẩm.

Công dụng và Liều dùng

1. Tính vị

Rễ có vị chát, tính lạnh.

2. Thành phần hóa học

Chưa có nghiên cứu.

3. Tác dụng dược lý

 Theo Đông Y

• Công dụng: Rễ có tác dụng chỉ tả, thu liễm và tiêu viêm. Vỏ gây chuyển hóa. Lá có tác dụng giải độc, thanh nhiệt, lợi tiểu và sát trùng.
• Chủ trị: Lá được dùng để trị huyết nhiệt gây đinh nhọt, ứ huyết do chấn thương, tiêu chảy, phù thũng, lỵ và sốt cao. Rễ được dùng để trị trẻ em cam tích, viêm thận, viêm gan, viêm ruột, lỵ và ruột kết hạch. Vỏ thân được dùng để trị chứng khó tiểu, đậu lên mủ,…
• Ở Ấn Độ, cây phèn đen được dùng để trị bị thương ở răng và chứng ỉa chảy ở trẻ nhỏ.

 Theo nghiên cứu dược lý hiện đại

• Đang cập nhật.

4. Cách dùng – liều lượng

Dược liệu được dùng ở dạng sắc uống hoặc dùng ngoài. Liều lượng tùy thuộc vào mục đích sử dụng và độ tuổi.

Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu

1. Bài thuốc chữa chứng thận hư và suy giảm chức năng thận

• Chuẩn bị: Cây mực, cây quýt gai, cây muối và cây nổ mỗi vị 20g.
• Thực hiện: Đem sắc với 1.5 lít nước, còn lại phân nửa và chia thành nhiều lần uống hết trong ngày.

2. Bài thuốc trị chứng kiết lỵ

• Chuẩn bị: Dây mơ lông, cỏ seo gà, rễ phèn đen và cỏ tranh mỗi vị 20g, gừng tươi 2 lát.
• Thực hiện: Đem các vị sắc lấy nước uống, chia thành 2 – 3 lần dùng.

3. Bài thuốc chữa chứng đại tiện ra phân lỏng do nhiệt

• Chuẩn bị: Đậu đen sao vàng và phèn đen ngọn có lá mỗi vị 40g.
• Thực hiện: Đem dược liệu cho vào nồi, đổ 800ml nước đun sôi còn lại 200ml. Chia nước sắc thành 3 lần uống và dùng hết trong ngày. Nên dùng liên tục trong 3 – 5 ngày để có kết quả tốt.

4. Bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh trĩ cấp độ I

• Chuẩn bị: Lá huyết dụ 5 lá, trắc bách diệp 1 nắm và lá phèn đen 1 nắm.
• Thực hiện: Đem các vị rửa sạch, thái nhỏ và sao vàng hạ thổ. Sau đó sắc với 800ml nước, còn lại 200ml. Uống 150ml, chia thành nhiều lần nhỏ và dùng hết trong ngày. Còn lại 50ml đem hòa thêm nước, đun kỹ và dùng ngâm rửa trĩ từ 1 – 2 lần/ ngày. Liệu trình kéo dài từ 5 – 10 ngày, nên thực hiện nhiều liệu trình để đạt kết quả tốt.

5. Bài thuốc giải độc cho rắn cắn

• Chuẩn bị: Lá phèn đen tươi
• Thực hiện: Giã nát, nuốt nước và lấy bã đắp.
• Lưu ý: Sau khi sơ cứu nên đến bệnh viện gần nhất để được điều trị kịp thời.

6. Bài thuốc trị chứng chảy máu ở nướu

• Chuẩn bị: Lá xuyên tiêu, long não và lá phèn đen phơi khô.
• Thực hiện: Ngậm lâu trong miệng để cầm máu.

Lưu Ý khi sử dụng Dược Liệu để trị bệnh

Thận trọng khi dùng cho phụ nữ mang thai.

Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé !

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn , tham khảo

Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam