Quế chi chính là những cành quế con được thu hái và phơi khô để dùng làm vị thuốc. Dược liệu này được dùng phổ biến trong điều trị các bệnh do nhiễm phong hàn. Vậy có những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ dược liệu quế chi hiện nay? Cách dùng dược liệu này như thế nào? Hãy cùng Medplus tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này nhé!
1. Thông tin dược liệu
Tên thường gọi: Quế chi; Quế; Quế đơn; Nhục quế; Quế thanh,…
Tên khoa học: Cinnamomum cassia Presl
Họ: Long não (danh pháp khoa học: Lauraceae)
Đặc điểm dược liệu
Quế chi là tên vị thuốc được lấy từ cành con của cây quế còn quế chi tiêm thì lấy ở ngọn cành. Dược liệu có hình trụ tròn, dài khoảng từ 30 – 75cm, đường kính khoảng 0,3 – 1cm, phân nhiều nhánh.
Bề mặt dược liệu có màu nâu đỏ hay nâu, có đường sọc và nếp nhăn nhỏ. Vẫn còn sẹo cành, sẹo mầm và sẹo lá hình mụn cục, bì khổng nhỏ. Chất cứng nhưng giòn, dễ bẻ gãy. Thái phiến dày khoảng từ 2 – 4mm, mặt cắt phần vỏ có màu nâu còn phần gỗ có màu từ trắng vàng tới nâu vàng nhạt, còn phần tủy có hình vuông.
Cần phân biệt rõ quế chi với nhục quế và bột quế để sử dụng đúng công năng cũng như mục đích. Nhục quế chính là phần vỏ khô của cành to hoặc thân cây quế. Còn bột quế là những phần tinh hầm nhất của quế đem đi éo và nghiền thành dạng bột mịn.
Bộ phận dùng
Cành non của cây quế được dùng làm vị thuốc với tên gọi quế chi.
Thu hái và chế biến
Thu hái: Cành con của cây quế thường được thu hái vào mùa xuân.
Chế biến: Sau khi hái về có thể đem cắt thành lát mỏng hay miếng và phơi khô trong bóng râm hoặc ngoài nắng nhẹ.
Phân bố
Ở nước ta, cây quế mọc ở rất nhiều địa phương. Điển hình nhất vẫn là các tỉnh phía Bắc và Bắc Trung Bộ như Cao Bằng, Yên Bái, Tuyên Quang, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh… Ngoài ra, ở các tỉnh khác như Khánh Hòa, Quảng Nam, dược liệu cũng được tìm thấy.
2. Công dụng và tác dụng chính
Thành phần hóa học
Phân tích ghi nhận, dược liệu quế chi chứa một số thành phần bao gồm:
- flavonoid
- tannin
- phenylglycosid
- coumarin
- aldehyd cinnamic
- bazylacetat
- banzaldehyd
- diterpenoid
- cinnamylacetat
- aldehyd cinnamic
Tính vị
Các tài liệu y học cổ ghi nhận quế chi có vị ngọt, đắng, mùi thơm và tính ấm.
Quy kinh
Được quy vào 3 kinh Tâm, Phế và Bàng quang.
Tác dụng dược lý
Theo y học hiện đại
- Các thành phần trong quế chi giúp tăng tuần hoàn máu, thúc đẩy bài tiết, kích thích tiêu hóa, hỗ trợ hô tấp.
- Tăng cường nhu động ruột, kích thích co mạch và co bóp tử cung.
- Ức chế vi nấm.
- Tiêu diệt các gốc tự do, chống xơ vữa động mạch, đồng thời hạn chế hình thành khối u.
Theo y học cổ truyền
- Công dụng: Hoạt huyết, trừ hàn, tăng tiết mồ hôi, làm ấm kinh lạc, giảm hội chứng ngoại sinh.
- Chủ trị: Cảm mạo phong hàn, đau khớp, đau bụng lạnh, phù thũng, huyết hàn bế kinh, đánh trống ngực, cổ họng có đờm.
Cách dùng và liều lượng
Liều dùng: Liều dùng thông thường được khuyến cáo là từ 3 đến 10g mỗi ngày.
Cách dùng: Dược liệu được dùng ở rất nhiều dạng, thường là kết hợp với các vị thuốc khác để sắc nước uống.
3. Bài thuốc chữa bệnh
Bài thuốc chữa cảm mạo phong hàn thuộc biểu hư, mạch phù hoàn, ra mồ hôi
- Chuẩn bị: 12g quế chi, 12g thược dược, 12g sinh khương, 4g cam thảo cùng 3 quả đại táo.
- Thực hiện: Các vị thuốc cho hết vào ấm sắc lấy nước, bỏ bã, uống ngày 1 thang.
Bài thuốc chữa ứ huyết, kinh bế đau bụng, thai lưu ở phụ nữ
- Chuẩn bị: 8g quế chi, 8g thược dược, 8g phục linh, 8g đào nhân, 8g đơn bì.
- Thực hiện: Các vị thuốc này sắc uống ngày 1 thang hoặc có thể tán bột để làm hoàn.
Bài thuốc chữa u xơ tử cung hay có khối u trong bụng
- Chuẩn bị: 16g quế chi, 16g xích thược, 16g đào nhân, 16g hải tảo, 16g miết giáp, 16g mẫu lệ, 10g hồng hoa, 8g nga truật, 8g nhũ hương, 8g sơn lăng, 8g một dược.
- Thực hiện: Các vị thuốc trên nghiền chung với nhau thành bột mịn. Sau đó luyện với mật để làm viên hoàn. Mỗi lần lấy uống 12g cùng nước sôi ấm, ngày dùng 2 – 3 lần.
Bài thuốc chữa các chứng ho hen có đờm, mắt mờ, tim đập nhanh
- Chuẩn bị: 8g quế chi, 12g phục linh, 8g cam thảo cùng 8g bạch truật.
- Thực hiện: Các vị thuốc cho hết vào ấm sắc lấy nước, lọc bỏ bã. Chia đều thành nhiều lần uống, ngày dùng 1 thang.
Bài thuốc chữa tiểu tiện không thông, báng, phù thũng
- Chuẩn bị: 4g quế chi, 12g trư linh, 12g phục linh, 16g trạch tả, 12g bạch truật.
- Thực hiện: Các vị thuốc trên đem trộn chung với nhau rồi nghiền thành bột mịn. Mỗi lần lấy 12g uống với nước sôi ấm, dùng 2 – 3 lần/ngày.
Bài thuốc tán hàn giải cảm
- Chuẩn bị: 12g quế chi, 6g chích thảo, 12g bạch thược, 12g sinh khương cùng 4 quả đại táo.
- Thực hiện: Các vị thuốc trên cho vào ấm, đổ thêm 1 thăng nước. Sắc trong 30 phút, bỏ bã, uống ngày 1 thang.
Bài thuốc chữa chứng phong thấp, sưng đau các khớp nhưng không sốt
- Chuẩn bị: 12g quế chi, 12g sinh khương, 12g phụ tử, 8g cam thảo cùng 3 quả đại táo.
- Thực hiện: Tất cả vị thuốc trên đem sắc lấy nước, bỏ bã, uống khi còn nóng ngày 1 thang.
Bài thuốc trị đậu chẩn, giải tán hàn tà
- Chuẩn bị: 4g quế chi, 4g cam thảo, 4g cát căn, 4g phòng phong, 4g thăng ma, 4g đạm đậu xị, 4g xích thược cùng 3 lát sinh khương.
- Thực hiện: Tất cả vị thuốc cho hết vào ấm, thêm nửa thăng nước, sắc uống ngày 1 thang.
Bài thuốc giải độc, làm cho sởi mọc hoàn toàn
- Chuẩn bị: 4g quế chi, 8g cát căn, 4g thược dược, 5g ma hoàng, 5g sinh khương, 5g đại táo, 4g cam thảo.
- Thực hiện: Cho tất cả vị thuốc trên vào ấm sắc lấy nước lọc bỏ bã, chia đều thành 3 lần uống, ngày 1 thang.
Món cháo quế chi phòng phong ý dĩ
- Chuẩn bị: 10g quế chi, 12g phòng phong, 10g sinh khương cùng 100g gạo tẻ và 30g ý dĩ.
- Thực hiện: Ba vị thuốc đầu cho vào nồi sắc lấy nước đặc, lọc bỏ bã đi. Gạo tẻ cùng ý dĩ đem nấu nhừ thành cháo. Khi cháo chín thì cho nước thuốc vào khuấy đều rồi đun thêm 1 lát cho sôi. Chia cháo thành 2 lần ăn vào bữa sáng và bữa chiều. Ngày chỉ nấu 1 lần. Món ăn này phù hợp với những người bị viêm đau khớp.
4. Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu
Trong quá trình điều trị bệnh bằng quế chi cần lưu ý:
- Không dùng quế chi cho các bệnh nóng sốt
- Bệnh nhân suy gan hoặc có vấn đề về gan
- Phụ nữ đang mang thai
Tác dụng phụ khi dùng quế:
- Viêm miệng, lưỡi và nướu
- Khó thở
- Dị ứng
- Viêm da dị ứng
- Đỏ mặt
- Nóng trong người
- Tăng nhịp tim
5. Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé!
Lưu ý:
- Thông tin về dược liệu mang tính chất tham khảo
- Quý độc giả không nên tự ý sử dụng phối bài thuốc mà sử dụng
- Quý độc giả nên tham vấn ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng, để hạn chế tác dụng phụ và tác dụng không mong muốn
Nguồn: tracuuduoclieu.vn
Xem thêm bài viết: