Rau Bợ – từ thực phẩm phổ biến đến vị dược liệu quý trong Đông Y

Thông Tin Dược Liệu

Tên tiếng Việt: Cỏ bợ, Cỏ chữ điền, Rau tần, Tần thái, Tứ diệp thảo

Tên khoa học: Marsilea quadrifolia L.

Họ: Rau bợ nước (Marsileaceae)

1. Đặc điểm dược liệu

Cây cỏ bợ là loài cỏ mọc hoang ở những nơi ẩm hay ở dưới nước, có thân rễ bò mảnh,mang từng nhóm 2 lá một, cuống lá dài 5-15cm, mỗi lá gồm 4 lá chét, xếp chéo chữ thập. Tối đến các lá chét rủ xuống, từ gốc mỗi nhóm lá phát xuất ra một rễ chùm phụ. Bào tử quả rất bé, nằm ở gốc cuống lá chia làm nhiều ô ngang trong chứa bào tử nang lớn, sẽ sinh nguyên tản cái và nhiều bào tử mang nhỏ sẽ cho nguyên tản đực. Mỗi ô đó tương đương với một ổ tử nang và có áo riêng của nó

2. Thu hái và chế biến

Cây cỏ bợ là một loại cỏ mọc hoang ở khắp nơi ở Việt Nam, cây mọc cạnh ao, đầm nơi ẩm thấp, đồng ruộng.

Nhân dân Việt Nam có nơi hái vê làm món ăn sống, có khi hái về sao vàng hoặc phơi khô, sắc đặc uống làm thuốc. có nơi giã cây tươi để sử dụng

3. Bộ phận dùng

Sử dụng lá và thân.

Công dụng và Liều dùng

1. Thành phần hóa học của dược liệu

Giá trị dinh dưỡng và những thành phần hóa học có lợi trong cây bợ nước rất cao, vì vậy nó được xem là một dược liệu quý để chữa bệnh. Trong rau bợ nước chứa:

• Nước 84,2 %.
• Protid 4,6%.
• Glucid 1,6%.
• Caroten 0,72 mg %.
• Vitamin C 76 mg%.
• Ngoài ra, rau bợ nước còn chứa nhiều chất dinh dưỡng như protein, acid nucleic…

2. Tính vị

Vị ngọt, hơi đắng, tính mát

3. Công dụng dược liệu

Người ta thường hái Cỏ bợ về làm rau ăn sống, xào, luộc hoặc nấu canh với tôm tép. Ðể làm thuốc, thường dùng trị:

1. Suy nhược thần kinh, sốt cao không ngủ, điên cuồng;

2. Viêm thận phù 2 chân, viêm gan, viêm kết mạc;

3. Sưng đau lợi răng;

4. Ðinh nhọt, sưng độc, sưng vú, tắc tia sữa, rắn độc cắn;

5. Sốt rét, động kinh;

6. Khí hư, bạch đới;

7. Thổ huyết, đái ra máu, sỏi thận, sỏi bàng quang, đái đường.

4. Liều dùng

Ngày dùng 20-30g cây tươi phơi khô, sao vàng, sắc uống

Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu

1. Chữa bệnh tiểu đường

Cách 1:

• Có thể sử dụng khoảng 156 – 20 gram rau bợ đã phơi phô đem đi nấu nước để uống hằng ngày.
• Chia thành nhiều đợt uống từ 15 -20 ngày, cứ cách 7 ngày thì tiếp tục uống như ban đầu.

Cách 2:

• Dùng hai nguyên liệu là cây rau bợ đã phơi khô và qua lâu nhân với một lượng như nhau.
• Đem đi tán mịn 2 loại này và trộn lẫn vào nhau.
• Mỗi ngày dùng 8 – 12 gram bột đã chế biến khuấy với sữa hoặc vò thành viên để uống.
• Mỗi ngày nên uống từ 2 – 3 lần sẽ giúp cải thiện bệnh.

2. Chữa trị viêm gan, viêm thận

• Cỏ bợ sau khi cắt về hãy rửa cho thật sạch để loại bỏ bùn đất bám trên cây.
• Đem cỏ vừa rửa sạch để ráo nước và phơi khô dưới ánh nắng mặt trời.
• Sau khi cỏ bợ được phơi khô hãy lấy 20 – 30 gram cỏ khô sắc với nước uống mỗi ngày 2 – 3 lần.

3. Chữa trị sốt rét

• Lấy khoảng 50 – 60 gram cây rau bợ đem rửa sạch và bắt lên bếp sao vàng.
• Đem rau bợ vừa sắc cho vào ấm sắc với nước lạnh.
• Dùng nước này uống trước khi lên cơn sốt từ 2 -3 tiếng sẽ có tác dụng.

4. Chữa mụn nhọt hay vết rắn cắn

• Lấy một nắm cây rau bợ tươi đã rửa sạch đem đi giã nát rồi đắp trực tiếp lên vết tương.
• Sử dụng băng hoặc mảnh vải để cố định lại và thay thuốc mỗi ngày 2 lần.

5. Thông tiểu, cải thiện tình trạng sỏi thận

• Đem cây rau bợ tươi rửa thật sạch để loại bỏ bụi bặm. Bạn có thể chuẩn bị thêm cây ngải cứu, ngọn cây dứa dại, cây phèn đen để dùng chung.
• Giã nát rau bợ đã rửa sạch và các dược liệu còn lại, sau đó cho thêm nước vào để gạn lấy nước uống vào mỗi buổi sáng.
• Mỗi lần nên uống 1 bát và sử dụng liên tục trong vòng 5 ngày sẽ mang lại hiệu quả.

6. Chữa bệnh bạch đới ở nữ giới

• Rau bợ sau khi hái về hãy rửa sạch và phơi khô tự nhiên trong mát.
• Đem 20 gram rau bợ phơi khô này sắc với 3 chén nước.
• Đến khi nước sắc lại còn khoảng 1 chén thì chắt ra và chia làm 3 lần uống trong ngày, mỗi lần uống cách nhau 3 – 4 giờ và nên uống nóng.
• Bên cạnh đó, hãy dùng khoảng 30 gram rau bợ khô đem nấu với một nồi nước, sau khi nước sôi đổ ra chậu và pha thêm một ít nước lạnh để bớt nóng rồi ngâm âm hộ vào chậu nước này.

Lưu Ý khi sử dụng Dược Liệu để trị bệnh

Mặc dù cây rau bợ được sử dụng có thể chữa được nhiều bệnh nhưng chúng ta vẫn nên cẩn thận và lưu ý khi dùng:

• Cây rau bợ thường sống ở nơi có nhiều bùn đất nên trước khi dùng phải rửa thật cẩn thận và sạch sẽ.
• Chỉ nên sử dụng phần thân hoặc lá non để ăn hoặc chữa bệnh.
• Nên ngâm qua nước muối để khử mùi tanh của bùn.
• Nếu bạn có các biểu hiện như lạnh bụng, đi ngoài phân lỏng, khó tiêu thì không nên dùng vì cây rau bợ có tính hàn.

Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé !

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn

Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam