Sao đen chủ yếu được trồng làm cây bóng mát và lấy gỗ đóng đồ dùng, đóng thuyền, làm cầu và các công trình kiến thiết lớn. Tuy nhiên, đây còn là một dược liệu chuyên chữa trị viêm lợi, sâu răng vô cùng hiệu quả. Hãy cùng Medplus tìm hiểu sâu hơn về những công dụng đặc biệt của loại dược liệu này nhé!
A. Thông tin về Sao đen
Tên tiếng Việt: Sao đen, Cây sao, Mạy khèn (Tày)
Tên khoa học: Hopea odorata Roxb.
Họ: Dipterocarpaceae (Dầu)
1. Đặc điểm về cây
- Cây sao đen có kích thước to, cao 30-40m.
- Vỏ có màu vàng, xù xì và nhiều xơ.
- Lá hình trứng thon và nhọn, đầu tù, gân cấp 2 có 7-16 đôi, dài 6-13cm, rộng 3-5cm, mặt dưới nhạt hơn mặt lá trên.
- Hoa mọc thành chùm, ngắn hơn lá hay dài bằng lá, trên có phủ một lớp lông tơ màu tro, có 10-12 nhánh, mỗi nhánh có 4-6 hoa mọc cạnh nhau và xếp một bên.
- Quả hình tháp, có 2 cánh dài, có 7-11 gân song song và không đều.
- Mùa hoa quả: Tháng 5-6.
2. Phân bố, thu hái và chế biến
- Phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền Nam nước ta. Ở Hà Nội, một vài con phố có những hàng cây sao đen trồng làm cây bóng mát. Bên cạnh đó, còn được trồng ở Malaixia và đảo Bocnêô.
- Phần lớn trồng để làm cây bóng mát và lấy gỗ đóng đồ dùng, đóng thuyền, làm cầu và các công trình kiến thiết lớn.
- Người ta dùng vỏ cây và nhựa. Thu hái gần như quanh năm. Dùng tươi hay khô.
3. Thành phần hóa học
- Sao đen có chất nhựa được dùng trên thị trường quốc tế với tên D Tên Dammar còn đuợc dùng để chỉ nhiều loại nhựa chích từ nhiều cây khác thuộc họ Dầu (Dipterocarpaceae) như Hopea, Balanocarpus, Vaíica, Dryobalanops.
- Nhựa Dammar của sao đen có màu vàng nhạt đến vàng đỏ hoặc nâu sẫm. Có loại tốt gần như không màu.
- Thành phần chủ yếu của loại nhựa này là các axit damarolic và các damaresen α và β.
- Mặt trong của vỏ cây hay cành lớn còn chứa một tỷ lệ cao tanin (14,57 %) có thể dùng trong thuốc da.
B. Công dụng và liều dùng
1. Nhựa sao đen được chích trên thân và cành to. Người ta dùng trong công nghiệp-sơn, vecni, công nghiệp thuốc ảnh.
2. Vỏ cây được dùng ở nhiều nơi trong nước ta làm vỏ ăn trầu (trầu không).
3. Tuy nhiên, công dụng phổ biến nhất tại nhiều tỉnh miền Nam là chữa các bệnh viêm lợi, apxe lợi, sâu răng. Thuốc làm cho răng cứng cáp hơn, chậm quá trình rụng răng, cách dùng như sau:
- Ngâm vỏ sao đen trong rượu 30 hay 40° (rượu nhân dân vẫn uống), sau vài giờ ta được một dịch chiết màu nâu đen hơi đỏ. Dùng rượu này súc miệng ngày 3 lần, mỗi lần súc 3 ngụm liền. Ngậm 15 đến 20 phút rồi nhổ đi. Thường chỉ súc một lần đã thấy đỡ đau nhức.
- Có thể sắc vỏ với nước: 50g vỏ, thêm một bát nước (300ml), cho nước vào đun sôi, giữ sôi trong 15 phút. Dùng nước này súc miệng. Cho vào miệng, ngậm trong 15-20 phút. Ngày làm 2 hay 3 lần. Dùng luôn trong 3-4 ngày.
C. Hướng dẫn trồng và chăm sóc cây Sao đen
- Cây sinh trưởng thuận lợi ở khu vực có nhiệt đới ẩm có hai mùa mưa và mùa khô rõ rệt như nước ta, Lào, Campuchia…
- Loài cây này ưa đất ẩm, sâu dày, thích hợp nhất là đất phù sa và sét pha cát của vùng Đông Nam Bộ, cây cũng phát triển khá tốt trong vùng đất đỏ bazan với độ PH=4,5-5.0.
- Lúc cây còn nhỏ, là cây chịu bóng nhưng khi lớn ở độ tuổi từ 3-4 tuổi thì cây hoàn toàn là cây ưa sáng. Nếu Sao Đen trồng ở vùng đất lạnh thì có thể phát triển bình thường về chiều cao và đường kính nhưng sẽ ít ra hoa đậu quả hơn.
- Trước khi đưa cây sao đen ra trồng vỉa hè, tạo cảnh quan cho khuôn viên nhà máy- xí nghiệp; cây được ươm trồng và dưỡng tốt tại vườn ươm.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Sao đen cũng như một số công dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý:
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Nguồn tham khảo
Tracuuduoclieu.vn và các nguồn uy tín khác.