Selen là gì? Tầm quan trọng của selen đối với sức khỏe

Selen là gì? Tầm quan trọng đối với sức khỏe. Thiếu hụt và dư thừa nó dẫn đến tình trạng gì?

Kiểm soát chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo năng lượng cho các hoạt động hằng ngày, giữ gìn vóc dáng cân đối và đặc biệt là duy trì cơ thể khỏe mạnh. Bạn có thực sự hiểu về các thành phần dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể? Selen là gì? Chúng đóng vai trò như thế nào đối với cơ thể. Việc dư thừa hay thiếu hụt selen có tác hại như thế nào?

Hãy cùng MedPlus tìm hiểu nhé!

Selen là gì?

Selen là một khoáng chất vi lượng tự nhiên ít được biết đến. Tuy nhiên, chúng là khoáng chất đóng vai trò cực kì quan trọng đối với con người, dù chỉ có mặt trong cơ thể chúng ta với hàm lượng rất nhỏ. Selen có thể được tìm thấy trong đất, trong các loại thực phẩm giàu selen hoặc thậm chí nước cũng có một lượng nhỏ selen.

Lượng selen trong các loại thực phẩm khác nhau phụ thuộc vào lượng selen trong đất nơi thức ăn được trồng. Mưa, bốc hơi, thuốc trừ sâu và độ pH đều có thể ảnh hưởng đến mức độ selen trong đất. Điều đó làm cho tình trạng thiếu hụt selen phổ biến hơn ở một số nơi trên thế giới.

Selen là “thợ săn” chuyên thải trừ các kim loại nặng gây hại cho cơ thể. Ngoài ra, nó còn được chứng minh đóng vai trò chủ chốt trong quá trình chống oxy hoá và chống lão hoá của cơ thể.

Tầm quan trọng của selen đối với sức khỏe

Hoạt động như một chất chống oxy hóa mạnh mẽ

Chất chống oxy hóa là các hợp chất trong thực phẩm ngăn ngừa tổn thương tế bào do các gốc tự do gây ra. Ứng kích oxy hóa có liên quan đến các tình trạng mãn tính như bệnh tim, alzheimer và ung thư, cũng như lão hóa sớm và nguy cơ đột quỵ. Chất chống oxy hóa như selen giúp giảm ứng kích oxy hóa bằng cách hạn chế số lượng gốc tự do. Chúng hoạt động bằng cách trung hòa các gốc tự do dư thừa và bảo vệ các tế bào khỏi bị tổn hại do ứng kích oxy hóa.

Có thể làm giảm nguy cơ mắc một số bệnh ung thư

Ngoài việc giảm ứng kích oxy hóa, selen có thể giúp giảm nguy cơ mắc một số bệnh ung thư. Điều này được cho là do khả năng của selenium làm giảm thiệt hại DNA và căng thẳng oxy hóa, tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn và tiêu diệt các tế bào ung thư. Một đánh giá của 69 nghiên cứu bao gồm hơn 350.000 người cho thấy rằng có nồng độ selen trong máu cao có liên quan đến nguy cơ mắc một số loại ung thư, bao gồm ung thư vú, phổi, ruột kết và ung thư tuyến tiền liệt.

Có thể bảo vệ chống lại bệnh tim

Một chế độ ăn giàu selen có thể giúp giữ cho trái tim của bạn khỏe mạnh, vì mức độ selen thấp có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Trong một phân tích của 25 nghiên cứu quan sát, nồng độ selen trong máu tăng 50% có liên quan đến việc giảm 24% nguy cơ mắc bệnh tim.

Selen cũng có thể làm giảm các dấu hiệu viêm trong cơ thể bạn – một trong những yếu tố nguy cơ chính của bệnh tim. Điều này chỉ ra rằng selen có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim bằng cách giảm viêm và giảm ứng kích oxy hoá trong cơ thể bạn. Ứng kích oxy hóa và viêm có liên quan đến xơ vữa động mạch, hoặc sự tích tụ mảng bám trong động mạch. Xơ vữa động mạch có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nguy hiểm như đột quỵ, đau tim và bệnh tim.

Giúp ngăn ngừa suy nhược thần kinh

Bệnh Alzheimer là một tình trạng tàn phá gây mất trí nhớ và ảnh hưởng tiêu cực đến suy nghĩ và hành vi. Đây là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ sáu ở Hoa Kỳ. Số người mắc bệnh Alzheimer đang gia tăng.

Ứng kích oxy hóa được cho là có liên quan đến cả sự khởi phát và tiến triển của các bệnh thần kinh như Parkinson, bệnh đa xơ cứng và Alzheimer. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng những bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer có nồng độ selen trong máu thấp hơn. Ngoài ra, một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chất chống oxy hóa trong cả thực phẩm và chất bổ sung có thể cải thiện trí nhớ ở bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer.

Quan trọng đối với tuyến giáp

Selenium rất quan trọng trong việc đảm bảo tuyến giáp của bạn hoạt động tốt. Trên thực tế, mô tuyến giáp chứa một lượng selen cao hơn bất kỳ cơ quan nào khác trong cơ thể con người. Khoáng chất mạnh mẽ này giúp bảo vệ tuyến giáp chống lại tổn thương oxy hóa và đóng vai trò thiết yếu trong việc sản xuất hormone tuyến giáp.

Thiếu hụt Selen có liên quan đến các tình trạng tuyến giáp như viêm tuyến giáp Hashimoto, một loại bệnh suy giáp trong đó hệ thống miễn dịch tấn công tuyến giáp. Một nghiên cứu quan sát bao gồm hơn 6.000 người cho thấy nồng độ selen trong huyết thanh thấp có liên quan đến việc tăng nguy cơ viêm tuyến giáp tự miễn và suy giáp. Ngoài ra, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung selen có thể có lợi cho những người mắc bệnh Hashimoto.

Tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể

Hệ thống miễn dịch của bạn giữ cho cơ thể bạn khỏe mạnh bằng cách xác định và chống lại các mối đe dọa tiềm ẩn. Những nguy cơ đe doạ bao gồm vi khuẩn, virus và ký sinh trùng. Selenium đóng một vai trò quan trọng đối với hệ thống miễn dịch. Chất chống oxy hóa này giúp giảm ứng kích oxy hóa trong cơ thể của bạn, làm giảm viêm và tăng cường khả năng miễn dịch.

Các nghiên cứu đã chứng minh rằng nồng độ selen trong máu tăng có liên quan đến phản ứng miễn dịch tăng cường. Mặt khác, sự thiếu hụt đã được chứng minh là gây hại cho chức năng tế bào miễn dịch và có thể dẫn đến phản ứng miễn dịch chậm hơn. Ngoài ra, bổ sung selen có thể giúp tăng cường hệ thống miễn dịch ở những người bị cúm, lao và viêm gan C.

Có thể giúp giảm các triệu chứng hen suyễn

Hen suyễn là một bệnh mãn tính ảnh hưởng đến đường thở mang không khí vào và ra khỏi phổi. Những đường thở này bị viêm và bắt đầu thu hẹp, gây ra các triệu chứng như thở khò khè, khó thở, tức ngực và ho. Hen suyễn có liên quan đến sự gia tăng mức độ căng thẳng oxy hóa và viêm trong cơ thể. Do khả năng giảm viêm của selen, một số nghiên cứu cho thấy khoáng chất này có thể giúp giảm các triệu chứng liên quan đến hen suyễn.

Nghiên cứu cho thấy những người mắc bệnh hen suyễn có nồng độ selen trong máu thấp hơn. Trên thực tế, một nghiên cứu cho thấy bệnh nhân hen suyễn có nồng độ selen trong máu cao hơn có chức năng phổi tốt hơn so với những người có mức độ thấp hơn. Bổ sung selen cũng có thể giúp giảm các triệu chứng liên quan đến hen suyễn. Ví dụ, một nghiên cứu cho thấy rằng việc cho những người mắc bệnh hen suyễn 200 mcg selen mỗi ngày làm giảm việc sử dụng thuốc corticosteroid được sử dụng để kiểm soát các triệu chứng của họ.

Có thể giúp tăng khả năng sinh sản

Sự di chuyển của tinh trùng và tăng lưu lượng máu là yếu tố quyết định liên quan đến thụ thai và chống lại vô sinh. Selen là chất cần thiết cho hai yếu tố trên. Một số nghiên cứu cho thấy selen còn có thể làm giảm nguy cơ sẩy thai.

Thiếu hụt selen dẫn đến hậu quả gì?

Thiếu hụt selen có thể dẫn đến một số bệnh:

Suy giáp
Bệnh Keshan
Các vấn đề về khớp
Các vấn đề về miễn dịch
Chậm phát triển

Các trường hợp dễ thiếu selen

Bạn có thể gặp khó khăn trong việc hấp thụ selen nếu bạn:

Đang được lọc máu
Đang sống với HIV
Có một tình trạng tiêu hóa, chẳng hạn như bệnh Crohn
Người mắc bệnh Basedow (cường giáp tự miễn) hoặc suy giáp

Dấu hiệu nhận biết khi cơ thể thiếu hụt selen

Mệt mỏi
Yếu cơ
Vấn đề tim mạch
Bị cảm lạnh thường xuyên và dễ dàng, mặc dù cẩn thận để tránh nó
Hồi phục lâu hơn

Dư thừa selen dẫn đến hậu quả gì?

Mặc dù selen là cần thiết cho sức khỏe tốt, nhưng nhận quá nhiều có thể nguy hiểm. Trên thực tế, tiêu thụ selenium liều cao có thể gây độc và thậm chí gây tử vong. Mặc dù trường hợp ngộ độc selen là rất hiếm, nhưng điều quan trọng là phải ở gần mức khuyến nghị 55 mcg mỗi ngày và không bao giờ vượt quá giới hạn trên cho phép là 400 mcg mỗi ngày.

Dấu hiệu nhận biết khi cơ thể dư thừa selen

Móng tay và tóc dễ gãy, và móng cũng bị biến dạng
Răng đổi màu và sâu răng
Thay đổi màu da
Các vấn đề về dạ dày – khó chịu ở dạ dày, chuột rút ruột và tiêu chảy
Buồn nôn và ói mửa
Ho không có lý do rõ ràng
Hôi miệng
Viêm phế quản hoặc viêm phế quản
Khó thở, dẫn đến phù phổi, dẫn đến suy hô hấp, ngừng tim do thiếu oxy và có thể tử vong
Tổn thương não – các triệu chứng có thể bao gồm: mệt mỏi, khó chịu, thụ động, giảm sự tỉnh táo, không ổn định về cảm xúc, run tay, ngứa ran hoặc mất cảm giác ở cánh tay hoặc chân, giảm huyết áp, bất tỉnh

Thực phẩm giàu selen

May mắn thay, nhiều loại thực phẩm lành mạnh có chứa hàm lượng selen khá cao. Các loại thực phẩm sau đây là nguồn tuyệt vời:

Hàu
Các loại hạt Brazil
Cá ngừ vây vàng:
Trứng
Cá mòi
Hạt hướng dương
Ức gà
Nấm Shiitake

Lượng selen trong thực phẩm có nguồn gốc thực vật khác nhau tùy thuộc vào hàm lượng selen trong đất mà chúng được trồng. Do đó, nồng độ selen trong cây trồng phụ thuộc phần lớn vào nơi chúng được trồng. Ví dụ, một nghiên cứu cho thấy nồng độ selen trong các loại hạt Brazil rất khác nhau tùy theo khu vực. Trong khi một hạt Brazil duy nhất từ một khu vực cung cấp tới 288% lượng khuyến nghị, những người khác chỉ cung cấp 11%. Do đó, điều quan trọng là tiêu thụ một chế độ ăn uống đa dạng bao gồm nhiều hơn một nguồn tốt của khoáng chất quan trọng này.

Các nguồn tham khảo: