Sơn Đậu Căn là một loai dược liệu quý ở nước ta. Với khả năng chữa trị viêm amidan hiệu quả và những nhiều tác dụng chữa trị khác như sưng mộng răng, táo bón,… Hãy cùng Medplus để tìm hiểu rõ hơn về dược liệu này nhé!
Thông tin cơ bản
Đặc điểm cây
- Cây nhỏ, cao vài mét, mọc thành bụi, phân cành nhiều. Rễ mập phân nhánh. Thân hình trụ tròn. Thân, lá, hoa đều có lông mềm màu vàng.
- Lá kép lông chim lẻ, mọc so le, gồm 15-31 lá chét mọc đối, hình bầu duc dài 3-4 cm, rộng 1-2 cm, gốc tròn hoặc hơi bằng, đầu nhọn, mặt trên nhẵn hơi bóng, mặt dưới hơi có lông.
- Cụm hoa mọc ở kẽ lá và ngọn thân thành chùm dựng đứng, dài 8-10 cm gồm nhiều hoa màu vàng nhạt, lá bắc dễ rụng, đài hình chuông có lông ở mặt ngoài, có răng ngắn, tràng có móng ngắn, cánh thìa tù, nhị hơi dính nhau ở gốc, bầu có lông.
- Quả đầu có lông mềm, thắt lại giữa các hạt, hạt màu đen bóng.
- Mùa hoa quả: tháng 6 – 8.
Nơi sống và đặc điểm sinh thái
- Sơn đậu căn chỉ thấy phân bố ở Quảng Tây, Vân Nam và Quý Châu – Trung Quốc và Bắc Việt Nam.
- Ở Việt Nam, sơn đậu cũng chỉ có ở một vài điểm thuộc vùng núi phía bắc giáp Trung Quốc như xã Quyết Tiên, Bát Đại Sơn, Thái An thuộc tỉnh Hà Giang. Ở tỉnh Cao Bằng, đã thu tháp được mẫu sơn đậu ở huyện Trùng Khánh và Hạ Lang. Có tài liệu cho rằng cây còn có ở Quảng Ninh, Ninh Bình, Quảng Nam – Đà Nẵng.
- Sơn đậu được coi là loài cây của vùng khí hậu nhiêt đới núi cao. Cây thường mọc rất rải rác ở loại rừng cây bụi hay rừng thưa trên núi đá vôi, độ cao từ 1000m (ở Cao Bằng) đến hơn 1600m (ở Thái An – Hà Giang). Sơn đậu là cây ưa sáng, có thể hơi chịu bóng. Cây ra hoa quả hàng năm, tái sinh tự nhiên chủ yếu từ hạt, nhưng do mọc ở các vách đá cheo leo, nên khi quả già phát tán, hạt giống khó giữ lại được.
- Sơn đậu là cây thuốc thuộc diện quý hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng ở Việt Nam.
Bộ phận dùng
Rễ thu hái vào mùa thu, bóc lấy vỏ rễ, phơi khô. Khi dùng sao vàng.
Thành phần hoá học, tính vị
Thành phần hoá học
Cây chứa alcaloid cytisine cùng nhóm tác dụng với nictoine.
Rễ sơn đậu (Sơn đậu căn) chứa alcaloid, flavonoid; matrin, oxymatrin, anagynin, methylcytisin. Ngoài ra còn có pterocarpin, sophoranon.
Tính vị, công năng
- Rễ sơn đậu có vị đắng, tính hàn, vào 3 kinh tâm, phế, đại trường.
- Có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu sưng, tiêu thũng, giảm đau, sát trùng.
Công dụng và những bài thuốc
Công dụng
- Rễ sơn đậu được dùng chữa mụn nhọt độc, môt số chứng sốt, ho, viêm họng, phù thũng. Ngày dùng 4-12g, dạng thuốc sắc hoặc hoàn tán.
- Vỏ rễ sơn đậu sao vàng, với liều hàng ngày 6 – 12g sắc uống chữa kiết lỵ, đau bụng, ngô đôc, cũng thường tán bột làm viên uống.
- Dùng ngoài, rễ hoặc cả cây sơn đậu nấu nước thật đăc để rửa, hoặc phơi khô, tán bột, hoà với dầu vừng bôi chống lở loét, mụn nhọt, trĩ các vết thương nhỏ do các con vật cắn.
Kiêng kỵ: Người có tỳ vị hư hàn, đái tháo đường không dùng.
Ở Trung Quốc, có nơi người ta dùng rễ sơn đậu trị ung thư. Ở một số nước khác, rễ sơn đậu chữa viêm họng, ho, vàng da… táo bón, sưng mộng răng. Dùng ngoài, rẽ tán bột, đắp chữa bỏng và rắn cắn.
Những bài thuốc có Sơn Đậu Căn
-
Chữa sưng họng và sưng chân răng:
Rễ sơn đậu, cương tàm, chi tử, mỗi vị 12g; huyền sâm, cát cánh, cam thảo dây, mỗi vị 8g; bạc hà, kinh giới, mỗi vị 6g. Sắc uống ngày một thang.
-
Trị viêm amidan cấp tính:
- Bài thuốc 1: sơn đậu căn, ngưu bàng tử, xạ can, kinh giới, mỗi vị 9g; kim ngân hoa 12g; phòng phong, cam thảo, mỗi vị 6g. Sắc uống, ngày một thang chia 3 lần trước bữa ăn 1,5 giờ. Uống liền 1 – 2 tuần.
- Bài thuốc 2: sơn đậu căn 12g, sinh cam thảo 4g, sắc uống, ngày một thang.
- Bài thuốc 3: sơn đậu căn, kinh giới, bạc hà, cát cánh, mỗi vị 8g, sắc uống ngày một thang.
- Bài thuốc 4: phối hợp sơn đậu căn với hạ khô thảo, huyền sâm, bối mẫu, mỗi vị 8g dưới dạng thuốc sắc, ngày một thang chia 3 lần uống trước bữa ăn 1,5 giờ.
-
Trị viêm amidan mạn tính:
Sơn đậu căn 15g, kim liên hoa 5g, sinh cam thảo 10g. Sắc uống, ngày 1 thang, 3 lần trước bữa ăn 1,5 giờ. Uống liền 3 – 4 tuần.
-
Trị viêm amidan, viêm họng sưng thũng, sốt cao, nuốt đau:
Sơn đậu căn, kim ngân hoa, mỗi vị 12g; hoàng liên 4g, hoàng bá 8g. Có thể thay hoàng liên bằng hoàng bá 12g. Sắc uống ngày 1 thang chia 2 – 3 lần, trước bữa ăn 1,5 giờ. Uống liền 1 – 2 tuần.
-
Trị viêm họng cấp, đau họng:
Sơn đậu căn 3g; nhân sâm, xạ can, mỗi vị 10g; cát cánh 7g, cam thảo 2g. Sắc uống, ngày một thang, chia 3 lần trước bữa ăn 1,5 giờ. Uống liền 1 – 2 tuần.
-
Dùng ngoài để trị mụn ngứa, côn trùng, rắn, rết cắn:
- Bài thuốc 1: Sơn đậu căn tán bột mịn, thêm nước đun sôi để nguội thành hồ nhão, bôi vào vết thương.
- Bài thuốc 2: Sơn đậu căn 12g, hàn the 4g, băng phiến 0,8g. Tất cả tán bột mịn, thêm nước sôi để nguội tạo bột nhão, bôi vào vết thương.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về một số tác dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo.
- Người bệnh không tự ý áp dụng.
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Nguồn: Tracuuduoclieu.vn